ప్రజాశక్తి - బిజినెస్‌ వాచ్ హైదరాబాద్ కొండూరి వీరయ్య Sun, 27 Dec 2009, IST
నూతన సంవత్సరం ఆరంభంతో ప్రస్తుత సహస్రాబ్దిలో రెండో దశాబ్దం మొదలవుతుంది. 21 వ శతాబ్దంలో మొదటి దశాబ్దం సంపన్న దేశాలకు పీడ కలగా మిగిలిపోతుందని చెప్పవచ్చు. గత శతాబ్దం చివరికి సంపన్న దేశాల చేతుల్లో సంఘటితమవుతున్న సామ్రాజ్యవాద ప్రపంచీకరణ క్రమాన్ని నూతన సహస్రాబ్దంలో మరింత ఉన్నత శిఖరాలకు తీసుకెళ్లాలని ఉవ్విళ్లూరిన ప్రపంచీకరణ వాదులకు ఈ దశాబ్దం చేదు అనుభవాలు మిగిలించింది. 2001 సంవత్సరంలో మొదలైన దోహా దఫా ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ చర్చలు నేటికీ ముగింపుకు రాకపోవటం ఒక కారణం కాగా గత మూడేళ్లుగా పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలను ముంచెత్తిన సంక్షోభం ఆ దేశాలను పెద్దఎత్తున దెబ్బ తీసింది. చివరిగా కోపెన్‌హాగెన్‌ సమావేశం అంతర్జాతీయ వ్యవహారాల్లో సంపన్న దేశాల దూకుడుకి పెద్దఎత్తున గండి పెట్టింది. కోపెన్‌హాగెన్‌ సదస్సు గతవారం ప్రస్తావించుకున్నట్లు తరుగుతున్న సంపన్న దేశాల పలుకుబడికి, పెరుగుతున్న వర్థమాన దేశాల ప్రతిష్టకు అద్దం పడుతున్నాయి. రెండు సంఘటనలు ఇక్కడ ప్రస్తావించుకుందాం.
చర్చలు పతాక స్థాయికి చేరుకున్న 18వ తేదీ అర్థరాత్రి బ్రెజిల్‌, దక్షిణాఫ్రికా, చైనా, భారతదేశం (బేసిక్‌ దేశాలు) సూడాన్‌లు వర్థమాన దేశాల తరపున వ్యూహరచన చేస్తుంటే ఉన్నట్లుండి హఠాత్తుగా ఒబామా తలుపుతోసుకుని లోపలికి వచ్చాడు. అంతకుముందు సంపన్న దేశాలు జరుపుకున్న ప్రత్యేక సమావేశానికి భారత, చైనా ప్రధాన మంత్రులను ఆహ్వానించకపోవటంతో వీరిద్దరూ అలక వహించారు. దీనికి బదులుగా ఒబామాతో జరిగే కీలక చర్చలకు చైనా ప్రధాని అత్యంత దిగువ స్థాయి అధికారిని పంపించటంతో అమెరికా, జర్మనీ అధినేతలు నోరు వెళ్లబెట్టారు. తమ ప్రతిపాదనలకు ఆమోదం పొందేలా చూసుకోవటానికి సంపన్న దేశాల అధినేతలు ఎన్ని పాట్లు పడాల్సి వచ్చిందో ఈ ఉదాహరణలు వివరిస్తున్నాయి. అంతేకాదు. అమెరికా అధినేత పట్టుకొచ్చిన ముసాయిదాలో క్యోటో ఒప్పందం ఆధారంగా భవిష్యత్తు చర్చలు జరగాలన్న వాక్యం చేర్చే వరకూ ఆ ముసాయిదాను చర్చింటానికే వర్థమాన దేశాలు, బేసిక్‌ దేశాలు నిరాకరించాయి. చివరకు దిగి వచ్చిన అమెరికా రాజకీయ అవగాహన తుది ముసాయిదాలో భవిష్యత్తు చర్చలు క్యోటో ఒప్పందం అవగాహన పునాది మీదనే ముందుకు వెళ్లాలని అంగీకరించింది.
ఈ పరిస్థితి చూస్తే గత దశాబ్ద కాలంలో సామ్రాజ్యవాద దేశాలు అంతర్జాతీయ ఒప్పందాల రూపకల్పనలో దోహా వైఫల్యం నుండి ఎంతో కొంత పాఠం నేర్చుకున్నట్లు కనిపిస్తోంది. కోపెన్‌హాగెన్‌ సమావేశాలు ముగిసిన తర్వాత ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ అధిపతి పాస్కల్‌ లామే విఫలమవుతున్న దోహా దఫా వాణిజ్య చర్చలు కొలిక్కి తేవటానికి కూడా కోపెన్‌హాగెన్‌ తరహా పద్ధతులు అనుసరించాలని అభిప్రాయపడ్డాడు.
ఈ దశాబ్దకాలంలో పెట్టుబడిదారీ సౌధానికి బీటలు కొట్టిన ఆర్థిక సంక్షోభం, దాని పూర్వా పరాల గురించి 'ప్రజాశక్తి బిజినెస్‌వాచ్‌'లో విపులంగానే చర్చించుకున్నాము. ఈ సంక్షోభానికి, కోపెన్‌హాగెన్‌ రాజకీయ అవగాహనకు మధ్య సంబంధం ఉండటమే కాదు. సదరు సంక్షోభ నివారణకు జరిగిన ప్రయత్నాలకు, కోపెన్‌హాగెన్‌లో రాజకీయ అవగాహన ఆమోదింపచేసుకునేందుకు జరిగిన ప్రయత్నాలకు మధ్య కూడా సారూప్యత కనిపిస్తోంది.
ముందుగా సంక్షోభానికి, కోపెన్‌హాగెన్‌ సదస్సు ఆమోదించిన రాజకీయ అవగాహనకు మధ్య ఉన్న సంబంధాన్ని పరిశీలిద్దాం. ప్రపంచ పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థను కుదిపేసిన తాజా సంక్షోభం నుండి అమెరికాతో సహా సంపన్న దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థలేవీ బయట పడలేదు. ఇప్పటికీ అమెరికాలో నిరుద్యోగం పద్దెనిమిది శాతానికి అటు ఇటుగా కొనసాగుతోంది. గత వారం ఒక పత్రికలో వ్యాఖ్యానిస్తూ జోసెఫ్‌ స్టిగ్లిట్జ్‌ అమెరికా రెండో దఫా ఉద్దీపన పథకానికి సిద్ధం కావాల్సిన అవసరం ఉందని హెచ్చరించారు. మరో విశ్లేషణలో నిరుద్యోగ సమస్య తారాస్థాయికి చేరటంతో నిరుద్యోగ భృతి కింద అయ్యే ఖర్చు కూడా విపరీతంగా పెరిగిందని అమెరికా ఆర్థికశాఖ ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది. ఇన్ని వివరాలు ప్రస్తావించుకోవటం ఎందుకని ప్రశ్నించవచ్చు.
పర్యావరణం ఎదుర్కొంటున్న ముప్పును నివారించటానికి ఇంధన వనరుల వినియోగంలో సమగ్ర, సమూల మార్పులు కీలక, తక్షణ అవసరం అన్నది తెలిసిందే. ఈ రకమైన మార్పు సాధించాలంటే ఇంధన వినియోగానికి సంబంధించిన పరిశ్రమల్లో విప్లవాత్మక మార్పులు సాధించాలి. శిలాజ ఇంధనాల వినియోగానికి బదులు ప్రత్యామ్నాయ ఇంధన వనరులు వినియోగంలోకి తేవాలి. ఈ మార్పు ఒక్కసారిగా సాధ్యం కాదు కనుక ప్రస్తుత శిలాజ ఇంధన వనరుల ఉపకరణాలు తయారు చేసే పరిశ్రమలను ఆధునీకరించాలి. అంతర్జాతీయ ఇంధన సంస్థ అంచనా ప్రకారం 43 ట్రిలియన్‌ డాలర్ల విలువైన ఇంధన ఉపకరణాల పరిశ్రమలు పని చేస్తున్నాయి. ఇంధన మదుపుకు అవసరమైన రీతిలో వీటిని ఆధునీకరించాలంటే సంవత్సరానికి నూట అరవై బిలియన్‌ డాలర్ల చొప్పున ఖర్చు పెట్టాలి.
అది కూడా రెండువేల ఇరవై నాటికి దీనిపై ఏటా మూడు శాతం అదననపు వ్యయం పెంచుకుంటూ పోతే రెండువేల ఇరవై నాటికి పెరిగే పర్యావరణ ముప్పును నియంత్రించటానికి దీటుగా నిలవగలుగుతుంది. ప్రపంచబ్యాంకు రెండువేల ఏడులో ప్రపంచ బ్యాంకు రూపొందించిన ఒక నివేదిక ప్రకారం ఇందులో వివిధ రూపాల్లో 80 బిలియన్‌ డాలర్ల పెట్టుబడులు మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్నాయి. మరో 80 బిలియన్‌ డాలర్ల పెట్టుబడులు అవసరం. ఈ పరిస్థితుల్లో సంక్షోభం నుండి బయట పడని సంపన్న దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థలు ఇంత పెద్ద మొత్తం భారాన్ని భరించటానికి సిద్ధంగా లేవు. ఈ పరిస్థితుల్లో ఇంత పెద్ద మొత్తం నిధులు ప్రత్యామ్నాయ ఇంధన వనరుల వెచ్చింపుకు వినియోగించటం అంటే ఆ మేరకు సదరు కంపెనీలకు వచ్చే లాభాలను తగ్గించుకోవటమే అవుతుంది. ప్రత్యామ్నాయ ఇంధన వనరులు అభివృద్ధి చేయకుండా పర్యావరణంలో చేరే కర్బన ఉద్గారాలను నియంత్రించటం సాధ్యం కాదు. సంపన్న దేశాలు నిర్దిష్ట మోతాదులో కర్బన ఉద్గారాలు తగ్గించుకుంటామని చెప్పేందుకు సాహసించకపోవటం వెనక గల కారణం ఇది. తాజా సంక్షోభం ఈ పరిస్థితిని మరింత తీవ్రతరం చేసింది.
చివరిగా పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ సంక్షోభం నుండి బయటపడటానికి చేసే ప్రయత్నాలకు కోపెన్‌హాగెన్‌ సదస్సును కొలిక్కి తేవటానికి జరిగిన ప్రయత్నాలకు మధ్య సారూప్యత ఉందని పైన చెప్పుకున్నాము. మూడేళ్ల పాటు సంపన్న దేశాల్లో పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ అనే ఊడల మర్రిని గడగడలాడించింది తాజా సంక్షోభం. ఈ సంక్షోభం నుండి బయట పడటానికి సంపన్న దేశాలు దేశీయంగా తీసుకున్న చర్యలన్నీ విఫలం అయ్యాయి. అమెరికా నాయకత్వంలో సంక్షోభ తీవ్రత నివారణ యత్నాలను అభివృద్ది చెందుతున్న దేశాలకు కూడా విస్తరించిన తర్వాత మాత్రమే సంక్షోభం తీవ్రత శాంతించింది. సంక్షోభం నేపథ్యంలో ఆర్థిక వ్యవస్థకు ప్రాణవాయువుగా నిలిచే పెట్టుబడులు స్థంభించిపోయాయి. సంపన్న దేశాలు, అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు జి20 దేశాల కూటమి ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థ బాధ్యతలు భుజానికెత్తుకున్న తర్వాత గానీ మార్కెట్లలో విశ్వాసం కలగలేదు.
అదే విధంగా కోపెన్‌హాగెన్‌ సమావేశాలు కూడా. అప్పటి వరకు సంపన్న దేశాలు ఎన్ని హామీలు ఇచ్చినా నమ్మటానికి సిద్ధంగా లేని ప్రపంచం కోపెన్‌హాగెన్‌ చివరి రోజున అమెరికాతో సహా మరో 27 దేశాలు ఏకాభిప్రాయానికి వచ్చామని ప్రకటించిన తర్వాత గానీ పర్యావరణానికి ఎదురయ్యే ముప్పును నియంత్రించగలమన్న విశ్వాసానికి రాలేకపోయింది. అయితే ఈ ఒప్పందంలో నిర్దిష్ట విధి విధానాలు, కాల పరిమితులు లేకపోవటం ఆందోళన కలిగించే అంశమే అనటంలో సందేహం లేదు. అదే సమయలో ఈ పరిణామం మాటున దాగి ఉన్న మరో కీలకమైన మార్పు అంతర్జాతీయ విధాన రూపకల్పనలో వర్థమాన దేశాలు ప్రధానంగా చైనా, భారత్‌, బ్రెజిల్‌, దక్షిణాఫ్రికా వంటి దేశాల పాత్ర. ఈ పరిణామాన్ని ఆచరణలోకి తేవాలంటే వర్థమాన దేశాల ఐక్యత మరింత పటిష్టం చేయాల్సిన అవసరం ఉంది. ఈ దిశగా కోపెన్‌హాగెన్‌ సమావేశాలు సంపన్న దేశాలకు వ్యతిరేకంగా వర్థమాన దేశాలు విశాల ఐక్యసంఘటన నిర్మించటానికి వేదికను కల్పించాయి. ఈ వేదికను వర్థమాన దేశాలు సరిగ్గానే ఉపయోగించుకున్నాయి.
ఈ విశాల ఐక్య సంఘటనకు చైనా నాయకునిగా అవతరించింది. అయితే చైనా, అమెరికాల మధ్య ఉన్న రాజకీయ, ఆర్థిక, సైద్ధాంతిక వైరుధ్యాలు అందరికీ తెలిసినవే. ఈ వైరుధ్యాల నడుమ వర్థమాన దేశాల విశాల ఐక్యత ఏ దిశగా ప్రేరకంగా పని చేయనున్నదన్న విషయం రానున్న కాలంలో అంతర్జాతీయ ఆర్థిక, భౌగోళిక, రాజకీయ చిత్రపటం ఏ రూపు తీసుకోనుందన్న అంశంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
Monday, December 28, 2009
Monday, December 21, 2009
సంపన్న దేశాల ఒంటెత్తు పోకడలతో కోపెన్హెగన్‌ ఫెయిల్‌
ప్రజాశక్తి - బిజినెస్‌ వాచ్ హైదరాబాద్ కొండూరి వీరయ్య
ఒకసారి విబేధాలు తారాస్థాయికి చేరాక చైనా, భారత్‌ వల్లనే కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు విఫలం అయ్యే దిశగా నడుస్తోందని యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ ప్రతినిధి, అమెరికా ప్రతినిధి విమర్శల దాడికి దిగారు. చైనా, భారత్‌, జి 22 దేశాల ప్రతినిధులు ఈ దాడిని సమర్థవంతంగా ఎదుర్కొన్నారు. చివరకు వర్థమాన దేశాల ప్రతినిధుల ప్రమేయం లేకుండా ఏ రకమైన అవగాహనకు రావటం సాధ్యం కాదని సంపన్న దేశాలు గుర్తించేసరికి పుణ్యకాలం కాస్తా పూర్తయ్యింది. ఎటువంటి అంగీకృత ఒప్పందం లేకుండానే దేశాధినేతలు చర్చలు ప్రారంభించాల్సి వచ్చింది. బహుళ అంతర్జాతీయ సమావేశాలు ఈ విధంగా జరగటం ఇదే ప్రథమమేమో.
12 రోజులుగా డెన్మార్క్‌ రాజధాని కోపెన్హెగన్‌లో జరిగిన ప్రపంచ పర్యావరణ సదస్సును స్థూలంగా చూసినప్పుడు నిరాశాజనకంగా ముగిసిందని చెప్పొచ్చు. సమావేశం ఆరంభం నుండి ముగింపు వరకు వర్థమాన దేశాలకు, సంపన్న దేశాలకు మధ్య హోరాహోరి వాగ్యుద్ధం నడిచింది. సంపన్న దేశాలు అన్నీ ఏకమై మొత్తం పర్యావరణ చర్చలకు ప్రాణాధారంగా ఉన్న క్యోటో ఒప్పందాన్ని కోల్డ్‌ స్టోరేజీలో పెట్టేందుకు ప్రయత్నించాయి. ఈ ప్రయత్నాన్ని వర్థమాన దేశాలు సమర్థవంతంగా ఎదుర్కొన్నాయి అని చెప్చొచ్చు. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ ప్రపంచ సంక్షోభం తర్వాత అమెరికా నేతృత్వంలోని ధనిక దేశాలు అంతర్జాతీయంగా ఎదుర్కొన్న మరో ఎదురు దెబ్బగా దీనిని అభివర్ణించవచ్చు. సమావేశాలు ప్రారంభం అయిన రోజున ఇదే పేజీలో భారత్‌ ఏ వైఖరి చేపట్టనుందో చర్చించుకున్నాము. దానికి కొనసాగింపుగా చూస్తే భారత దేశం చాలా కాలం తరువాత చైనా ఇతర వర్థమాన దేశాల కూటమితో ఆద్యంతమూ నడిచిన సందర్భంగా దీనిని చెప్పుకోవచ్చు. క్లుప్తంగా చెప్పుకోవాలంటే కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు క్యోటో ఒప్పందాన్ని బతికించుకోవటంలో విజయవంతం అయ్యిందని చెప్పొచ్చు.
కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ప్రధానంగా మూడు లక్ష్యాలతో మొదలయ్యింది. మొదటిది, క్యోటో అనంతర కాలంలో పర్యావరణ సమస్యలపై వివిధ దేశాలు అనుసరించాల్సిన విధి విధానాలను నిర్దేశించటం, అందుకవసరమైన నూతన అంతర్జాతీయ ఒప్పందాన్ని ఆమోదించటం సదస్సు ముందున్న మొదటి లక్ష్యం. ముంచుకొస్తున్న పర్యావరణ ముప్పును అధిగమించే దిశగా వర్థమాన దేశాలు చేపట్టే చర్యలకు అవసరమైన నిధులు అందుబాటులోకి తేవటం కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ముందున్న రెండో కర్తవ్యం. ఇక మూడో కర్తవ్యం సంపన్న దేశాలు 2012 తర్వాతి కాలంలో ఎంత మేర హరిత హనన వాయువులను తగ్గించగలరో తేల్చుకోవటం. ఈ మూడు లక్ష్యాల సాధనలో కెపెన్హెగన్‌ సదస్సు సాధించిన పురోగతి కంటితుడుపు చర్యగానే ఉంది తప్ప ప్రయోజనకరంగా లేదు. ఈ కంటి తుడుపు పురోగతికి ముఖ్య కారణం సంపన్న దేశాలు అనుసరించిన వైఖరి. సదస్సుకు ఆతిథ్యం ఇచ్చిన డెన్మార్క్‌ స్వయంగా సదస్సు నిస్సారంగా మారటానికి కావాల్సిన రంగం సిద్ధం చేసింది.
మొదటి వారం సంప్రదింపులు కూడా ఒక కొలిక్కిరాక ముందే ఒక ముసాయిదా ఒప్పందం ప్రతిని విడుదల చేసింది. 13 పేజీల ఈ ఒప్పందం ప్రారంభంలోనే 'ఐక్యరాజ్య సమితి రూపొందించిన పర్యావరణ ఒప్పందపు దీర్ఘకాలిక లక్ష్యాలను నెరవేర్చటానికి ఏర్పాటయిన తాత్కాలిక వర్కింగ్‌ గ్రూప్‌, మరియు క్యోటో ఒప్పందం తర్వాతి కాలంలో అన్నెక్స్‌1 దేశాలు అమలు చేయాల్సిన హరిత హనన వాయు విడుదల పరిణామంపై ఏర్పాటయిన వర్కింగ్‌ గ్రూప్‌ లక్ష్యాలను గమనంలోకి తీసుకుని, ఉమ్మడి లక్ష్యాలు, కార్యాచరణతో కూడిన దేశీయ పథకాల నేపథ్యంలో కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ఆమోదిస్తున్న రాజకీయ తీర్మానం ఇది' అని పేర్కొంది. అంటే సదస్సు ముగింపుకు రాకముందే ఆతిథ్య దేశం సదస్సు లక్ష్యాలను తుంగలో తొక్కే ప్రయత్నం ప్రారంభించిందన్నమాట. అంతే కాదు 'ఇది రాజకీయ తీర్మానం' అని ముందుగానే లీక్‌ చేయడం ద్వారా ఈ సదస్సులో సంపన్న దేశాలు పర్యావరణ పరిరక్షణకు అవసరమైన ఒప్పందాన్ని కుదుర్చుకునేందుకు సిద్ధంగా లేవని చెప్పకనే చెప్పింది. సంపన్న దేశాలు గత రెండు వారాలుగా అనుసరించిన ఎత్తుగడలు, వైఖరులు, పన్నిన వ్యూహాలు అన్నీ ఈ లక్ష్య సాధన దిశలోనే ఉన్న విషయాన్ని అర్థం చేసుకోవాలి.
ఈ ఒప్పందం మొదటి భాగంలోనే క్యోటో ఒప్పంద స్ఫూర్తికి భిన్నంగా అన్ని దేశాలు పర్యావరణ పరిరక్షణ బాధ్యతను సమానంగా పంచుకోవాలని ప్రతిపాదించింది. అంటే ఇంతకాలం పర్యావరణానికి హాని చేసిన సంపన్నదేశాలను, నష్టపోయిన వర్థమాన దేశాలను ఒకే గాటన కట్టేందుకు డెన్మార్క్‌ ప్రతిపాదించిన తీర్మానం ప్రయత్నించింది. అందువల్ల ప్రతినిధుల స్థాయి చర్చల నుండి వర్థమాన దేశాల ప్రతినిధులు వరుసగా మూడు రోజులు వాకవుట్‌ చేయటాన్ని తప్పు పట్టలేం. అంతేకాదు. ఇప్పటి వరకు సంపన్న దేశాలకు పరిమితం అయిన గరిష్ట వాయువిడుదల సంవత్సరం అన్న సూత్రాన్ని డెన్మార్క్‌ ముసాయిదా వర్థమాన దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థల ప్రత్యేకతలను దృష్టిలో ఉంచుకోవడానికి బదులుగా సంపన్న దేశాల సరసన జతకట్టి ఆయా దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థల పురోగతిపై ఆంక్షలు విధించేందుకు కుంటి సాకులు వెతికే ప్రయత్నం చేసింది. చర్చలు మొదలయిన రెండు మూడు రోజుల్లోనే వర్థమాన దేశాలు, సంపన్న దేశాల మధ్య విబేధాలు తారాస్థాయికి చేరటం వెనుక జరిగిన తతంగం ఇది.
ఒకసారి విబేధాలు తారాస్థాయికి చేరాక చైనా, భారత్‌ వల్లనే కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు విఫలం అయ్యే దిశగా నడుస్తోందని యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ ప్రతినిధి, అమెరికా ప్రతినిధి విమర్శల దాడికి దిగారు. చైనా, భారత్‌, జి 22 దేశాల ప్రతినిధులు ఈ దాడిని సమర్థవంతంగా ఎదుర్కొన్నారు. చివరకు వర్థమాన దేశాల ప్రతినిధుల ప్రమేయం లేకుండా ఏ రకమైన అవగాహనకు రావటం సాధ్యం కాదని సంపన్న దేశాలు గుర్తించేసరికి పుణ్యకాలం కాస్తా పూర్తయ్యింది. ఎటువంటి అంగీకృత ఒప్పందం లేకుండానే దేశాధినేతలు చర్చలు ప్రారంభించాల్సి వచ్చింది. బహుళ అంతర్జాతీయ సమావేశాలు ఈ విధంగా జరగటం ఇదే ప్రథమమేమో.
ఈ సమావేశాలు మరో అంశాన్ని కూడా ముందుకు తెచ్చాయి. అది తగ్గిన అమెరికా రాజకీయ పలుకుబడి గురించి. చర్చలు మరో మూడు రోజుల్లో ముగుస్తాయనగా నెలకొన్న ఎడతెగని ప్రతిష్టంభనను దృష్టిలో పెట్టుకుని ఐక్యరాజ్య సమితి అధికార ప్రతినిధి 'అమెరికా అధ్యక్షులు బారాక్‌ ఒబామా రాకతో చర్చల్లో సానుకూల కదలిక రావచ్చు. అంగీకృత ఒప్పందం కుదరవచ్చు.' అని అభిప్రాయపడ్డారు. కానీ ఆచరణలో అటువంటిదేమీ జరగలేదు. ఒబామా సైతం విమానం దిగి నేరుగా సంప్రదింపులకు వెళ్లి వర్థమాన దేశాలను అదిరించి బెదిరించి దారికి తెచ్చుకోవాలన్న తంత్రాన్ని ఉపయోగించారు. అది కూడా ఫలించలేదు. దీనిని బట్టి సంపన్న దేశాలు ఏ స్థాయిలో ఒంటెత్తుపోకడలకు పోయాయో అర్థం చేసుకోవచ్చు. చివరకు భారత ప్రధాని మన్మోహన్‌సింగ్‌ తిరుగు ప్రయాణానికి కూడా సిద్ధమయిన తర్వాత సంపన్న దేశాలు మేలుకొన్నాయి.
కనీసం ముందుగా అనుకున్నట్లు రాజకీయ ప్రకటన అయినా చేయలేకపోతే అమెరికా, ఒబామా పరువు గంగలో కలుస్తుందన్న ఆందోళనతో హోటల్‌ నుండి మన్మోహన్‌సింగ్‌ను వెనక్కు పిలిపించారు. చివరగా అమెరికా, జర్మనీ నాయకత్వంలోని సంపన్న దేశాల ప్రతినిధులకు, చైనా, భారత్‌, దక్షిణ ఆఫ్రికా, బ్రెజిల్‌, సుడాన్‌, బంగ్లాదేశ్‌ దేశాధినేతల సమక్షంలో వర్థమాన దేశాల ప్రతినిధులకు మధ్య అర్థరాత్రి చర్చలు ముగిసాయి. ఫలితంగా ఒక నిస్సారమైన ప్రకటన వెలుగు చూసింది.
పలు దఫాల నిఘూడ చర్చల తర్వాత వెలుగు చూసిన రాజకీయ తీర్మానం కూడా అనుకున్న ఫలితాలు సాధించలేకపోయింది. సదస్సు విడుదల చేసిన తీర్మానానికి ముందు 36 గంటల వ్యవధిలో ఎనిమిది ముసాయిదాలు చర్చకు వచ్చాయి. ఏ ఒక్క ముసాయిదా అందరి ఆమోదాన్ని పొందలేకపోయింది. చివరగా వర్థమాన దేశాల ప్రతినిధిగా చైనా, సంపన్న దేశాల ప్రతినిధిగా అమెరికాలు ఒక అంగీకారానికి వచ్చి తీర్మానాన్ని దేశాధినేతల ముందు ఉంచాయి. ఈ ఒప్పందం రానున్నకాలంలో పర్యావరణంలో ఉష్ణోగ్రత రెండు డిగ్రీల సెంటీగ్రేడ్‌కు మించి పెరగకుండా ఉండటానికి అవసరమైన చర్యలు తీసుకోవాలని ప్రతిపాదిస్తోందే తప్ప నిర్దిష్టంగా ఏ దేశం ఏ చర్యలు తీసుకోవాలి అన్న విషయాన్ని మాత్రం చెప్పలేదు. అయినా అదే పెద్ద ముందడుగని అమెరికా ప్రతినిధి వ్యాఖ్యానించటం హాస్యాస్పదం. అదే విధంగా వర్థమాన దేశాలు తమ తమ దేశాల్లో చేపట్టే చర్యలకు అవసరమైన నిధుల విషయంలో కూడా తీర్మానం పెద్దగా పురోగతి చూపించలేకపోయింది.
మాట వరుసకు పర్యావరణ నిధిని 100 బిలియన్‌ డాలర్లతో ఏర్పాటు చేస్తామని ప్రకటించారు. తాజాగా ప్రపంచం చవి చూసిన పెట్టుబడిదారీ సంక్షోభం నుండి ఒక్క అమెరికాలోనే బ్యాంకులను గట్టెక్కించడానికి 800 బిలియన్‌ డాలర్లు వెచ్చించిన విషయాన్ని గుర్తుకు తెచ్చుకుంటే ఈ పర్యావరణ నిధి ఎంత తక్కువో అర్థం అవుతుంది. అందువల్లనే ఆఫ్రికా దేశాల ప్రతినిధి 'ఈ సదస్సు అత్యంత నిరుత్సాహకరంగా ముగిసింది. భవిష్యత్తు పట్ల ఎటువంటి ఆశలూ రేకెత్తించలేకపోయింది.' అని వ్యాఖ్యానించారు. ఈ ప్రతిపాదించిన నిధి కూడా కేవలం 2020 వరకే వర్తిస్తోంది. తర్వాతి కాలానికి సంబంధించి ఎటువంటి ప్రతిపాదనలు ఇందులోలేవు. ఈ ఒప్పందం మరోవైపున అటవీ సంరక్షణకు సంబంధించి కొత్త ప్రతిపాదన ఒకటి తెచ్చింది.
అమెజానన తీర ప్రాంతంలో పెద్ద ఎత్తున వృక్ష సంపదను నరికివేయటం పర్యావరణానికి ముప్పు తెస్తున్న అంశాల్లో ఒకటిగా గుర్తింపు పొందింది. అందువల్ల అడవులు కాపాడేలా ఆఫ్రికా దేశాలను ప్రోత్సహించేందుకు ఈ నిధి ఉపయోగపడుతుందని ఆశిస్తున్నారు. తీర్మానంలో మరింత ఆందోళనకరమైన అంశం ఏమిటంటే కనీసం వచ్చే ఏడాది మెక్సికోలో జరిగే సదస్సులోనైనా అందరికీ ఆమోదయోగ్యమైన తీర్మానం ఆమోదించేందుకు సహకరించేలా సంపన్న దేశాల నుండి ఎటువంటి హామీ తీర్మానంలో చోటు చేసుకోలేదు. క్యోటో ఒప్పందాన్ని మాత్రం చెత్త బుట్టలో పడనీయకుండా వర్థమాన దేశాలు అడ్డుకోగలిగాయి.
వర్థమాన దేశాలు కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు సందర్భంగా ప్రదర్శించిన ఐక్యత, సమన్వయం, సహకారం రానున్న కాలంలో కూడా ప్రదర్శించి సంపన్న దేశాల కుయుక్తులను అడ్డుకోగలిగినప్పుడు మాత్రమే వర్థమాన దేశాలు నిజంగా ప్రపంచ పర్యావరణ సమస్యకు న్యాయమైన పరిష్కారం చూపించటంలో విజయవంతం అవుతాయి. వర్థమాన దేశాల ఐక్యతకు భారత్‌ చైనాల మధ్య కుదిరిన అవగాహన ఒప్పందం పునాదిగా ఉంది. ఈ సమావేశాల సందర్భంగా రెండు దేశాల మధ్య సహకారం బలపడింది. ఈ సమావేశాల్లో మరో ముఖ్య పరిణామం వర్థమాన దేశాలకు నాయకుడిగా చైనా రూపాంతరం చెందటం. ఈ నేపథ్యంలో కోపెన్హెగన్‌ సమావేశాలు సమీప భవిష్యత్తులో అంతర్జాతీయ సంబంధాలపై విలక్షణమైన ప్రభావాన్ని చూపనున్నాయి.
ఒంటెత్తు పోకడకిదో మచ్చుతునక
చర్చల్లో ప్రతిష్టంభన నెలకొన్న నేపథ్యంలో, ఒబామా విమానం దిగి నేరుగా సంప్రదింపులకు వెళ్లి వర్థమాన దేశాలను అదిరించి బెదిరించి దారికి తెచ్చుకోవాలన్న తంత్రాన్ని ఉపయోగించారు. అది కూడా ఫలించలేదు. దీనిని బట్టి సంపన్న దేశాలు ఏ స్థాయిలో ఒంటెత్తు పోకడలకు పోయాయో అర్థం చేసుకోవచ్చు. చివరకు భారత ప్రధాని మన్మోహన్‌సింగ్‌ తిరుగు ప్రయాణానికి కూడా సిద్ధమయిన తర్వాత సంపన్న దేశాలు మేలుకొన్నాయి.కనీసం ముందుగా అనుకున్నట్లు రాజకీయ ప్రకటన అయినా చేయలేకపోతే అమెరికా, ఒబామా పరువు గంగలో కలుస్తుందన్న ఆందోళనతో హోటల్‌ నుండి మన్మోహన్‌సింగ్‌ను వెనక్కు పిలిపించారు.
కోపెన్హెగన్‌ ఒప్పందం ముఖ్యాంశాలు
* రానున్న కాలంలో పర్యావరణంలో ఉష్ణోగ్రత రెండు డిగ్రీల సెంటీగ్రేడ్‌కి మించరాదు
* వంద బిలియన్‌ డాలర్లతో పర్యావరణ నిధి
* 2012లోపు 30 బిలియన్‌ డాలర్ల వెచ్చింపు
*పారదర్శకత కోసం నూతన అంతర్జాతీయ ఒప్పందం
*జాతీయ స్వచ్ఛంధ ఉద్గారాల తగ్గింపు పథకాలపై అంతర్జాతీయ పర్యవేక్షణ మదింపు
* క్యోటో ఒప్పందం కొనసాగింపుపై కుదరని ఏకాభిప్రాయం.
* కాల వ్యవధికి నోచుకోని తుది ఒప్పందం
దేశాధినేతల ఆమొదం పొందలేని కోపెన్హెగన్‌ అకార్డ్‌
* ఇంధన పొదుపు చేసే టెక్నాలజీకి ప్రాధాన్యత
* అన్నెక్స్‌ 1 దేశాలు 2020 నాటికి నిర్దారిత ఉద్గారాల తగ్గింపు చర్యలు అడవుల పరిరక్షణకు పారితోషికాలు
ఒకసారి విబేధాలు తారాస్థాయికి చేరాక చైనా, భారత్‌ వల్లనే కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు విఫలం అయ్యే దిశగా నడుస్తోందని యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ ప్రతినిధి, అమెరికా ప్రతినిధి విమర్శల దాడికి దిగారు. చైనా, భారత్‌, జి 22 దేశాల ప్రతినిధులు ఈ దాడిని సమర్థవంతంగా ఎదుర్కొన్నారు. చివరకు వర్థమాన దేశాల ప్రతినిధుల ప్రమేయం లేకుండా ఏ రకమైన అవగాహనకు రావటం సాధ్యం కాదని సంపన్న దేశాలు గుర్తించేసరికి పుణ్యకాలం కాస్తా పూర్తయ్యింది. ఎటువంటి అంగీకృత ఒప్పందం లేకుండానే దేశాధినేతలు చర్చలు ప్రారంభించాల్సి వచ్చింది. బహుళ అంతర్జాతీయ సమావేశాలు ఈ విధంగా జరగటం ఇదే ప్రథమమేమో.
12 రోజులుగా డెన్మార్క్‌ రాజధాని కోపెన్హెగన్‌లో జరిగిన ప్రపంచ పర్యావరణ సదస్సును స్థూలంగా చూసినప్పుడు నిరాశాజనకంగా ముగిసిందని చెప్పొచ్చు. సమావేశం ఆరంభం నుండి ముగింపు వరకు వర్థమాన దేశాలకు, సంపన్న దేశాలకు మధ్య హోరాహోరి వాగ్యుద్ధం నడిచింది. సంపన్న దేశాలు అన్నీ ఏకమై మొత్తం పర్యావరణ చర్చలకు ప్రాణాధారంగా ఉన్న క్యోటో ఒప్పందాన్ని కోల్డ్‌ స్టోరేజీలో పెట్టేందుకు ప్రయత్నించాయి. ఈ ప్రయత్నాన్ని వర్థమాన దేశాలు సమర్థవంతంగా ఎదుర్కొన్నాయి అని చెప్చొచ్చు. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ ప్రపంచ సంక్షోభం తర్వాత అమెరికా నేతృత్వంలోని ధనిక దేశాలు అంతర్జాతీయంగా ఎదుర్కొన్న మరో ఎదురు దెబ్బగా దీనిని అభివర్ణించవచ్చు. సమావేశాలు ప్రారంభం అయిన రోజున ఇదే పేజీలో భారత్‌ ఏ వైఖరి చేపట్టనుందో చర్చించుకున్నాము. దానికి కొనసాగింపుగా చూస్తే భారత దేశం చాలా కాలం తరువాత చైనా ఇతర వర్థమాన దేశాల కూటమితో ఆద్యంతమూ నడిచిన సందర్భంగా దీనిని చెప్పుకోవచ్చు. క్లుప్తంగా చెప్పుకోవాలంటే కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు క్యోటో ఒప్పందాన్ని బతికించుకోవటంలో విజయవంతం అయ్యిందని చెప్పొచ్చు.
కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ప్రధానంగా మూడు లక్ష్యాలతో మొదలయ్యింది. మొదటిది, క్యోటో అనంతర కాలంలో పర్యావరణ సమస్యలపై వివిధ దేశాలు అనుసరించాల్సిన విధి విధానాలను నిర్దేశించటం, అందుకవసరమైన నూతన అంతర్జాతీయ ఒప్పందాన్ని ఆమోదించటం సదస్సు ముందున్న మొదటి లక్ష్యం. ముంచుకొస్తున్న పర్యావరణ ముప్పును అధిగమించే దిశగా వర్థమాన దేశాలు చేపట్టే చర్యలకు అవసరమైన నిధులు అందుబాటులోకి తేవటం కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ముందున్న రెండో కర్తవ్యం. ఇక మూడో కర్తవ్యం సంపన్న దేశాలు 2012 తర్వాతి కాలంలో ఎంత మేర హరిత హనన వాయువులను తగ్గించగలరో తేల్చుకోవటం. ఈ మూడు లక్ష్యాల సాధనలో కెపెన్హెగన్‌ సదస్సు సాధించిన పురోగతి కంటితుడుపు చర్యగానే ఉంది తప్ప ప్రయోజనకరంగా లేదు. ఈ కంటి తుడుపు పురోగతికి ముఖ్య కారణం సంపన్న దేశాలు అనుసరించిన వైఖరి. సదస్సుకు ఆతిథ్యం ఇచ్చిన డెన్మార్క్‌ స్వయంగా సదస్సు నిస్సారంగా మారటానికి కావాల్సిన రంగం సిద్ధం చేసింది.
మొదటి వారం సంప్రదింపులు కూడా ఒక కొలిక్కిరాక ముందే ఒక ముసాయిదా ఒప్పందం ప్రతిని విడుదల చేసింది. 13 పేజీల ఈ ఒప్పందం ప్రారంభంలోనే 'ఐక్యరాజ్య సమితి రూపొందించిన పర్యావరణ ఒప్పందపు దీర్ఘకాలిక లక్ష్యాలను నెరవేర్చటానికి ఏర్పాటయిన తాత్కాలిక వర్కింగ్‌ గ్రూప్‌, మరియు క్యోటో ఒప్పందం తర్వాతి కాలంలో అన్నెక్స్‌1 దేశాలు అమలు చేయాల్సిన హరిత హనన వాయు విడుదల పరిణామంపై ఏర్పాటయిన వర్కింగ్‌ గ్రూప్‌ లక్ష్యాలను గమనంలోకి తీసుకుని, ఉమ్మడి లక్ష్యాలు, కార్యాచరణతో కూడిన దేశీయ పథకాల నేపథ్యంలో కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ఆమోదిస్తున్న రాజకీయ తీర్మానం ఇది' అని పేర్కొంది. అంటే సదస్సు ముగింపుకు రాకముందే ఆతిథ్య దేశం సదస్సు లక్ష్యాలను తుంగలో తొక్కే ప్రయత్నం ప్రారంభించిందన్నమాట. అంతే కాదు 'ఇది రాజకీయ తీర్మానం' అని ముందుగానే లీక్‌ చేయడం ద్వారా ఈ సదస్సులో సంపన్న దేశాలు పర్యావరణ పరిరక్షణకు అవసరమైన ఒప్పందాన్ని కుదుర్చుకునేందుకు సిద్ధంగా లేవని చెప్పకనే చెప్పింది. సంపన్న దేశాలు గత రెండు వారాలుగా అనుసరించిన ఎత్తుగడలు, వైఖరులు, పన్నిన వ్యూహాలు అన్నీ ఈ లక్ష్య సాధన దిశలోనే ఉన్న విషయాన్ని అర్థం చేసుకోవాలి.
ఈ ఒప్పందం మొదటి భాగంలోనే క్యోటో ఒప్పంద స్ఫూర్తికి భిన్నంగా అన్ని దేశాలు పర్యావరణ పరిరక్షణ బాధ్యతను సమానంగా పంచుకోవాలని ప్రతిపాదించింది. అంటే ఇంతకాలం పర్యావరణానికి హాని చేసిన సంపన్నదేశాలను, నష్టపోయిన వర్థమాన దేశాలను ఒకే గాటన కట్టేందుకు డెన్మార్క్‌ ప్రతిపాదించిన తీర్మానం ప్రయత్నించింది. అందువల్ల ప్రతినిధుల స్థాయి చర్చల నుండి వర్థమాన దేశాల ప్రతినిధులు వరుసగా మూడు రోజులు వాకవుట్‌ చేయటాన్ని తప్పు పట్టలేం. అంతేకాదు. ఇప్పటి వరకు సంపన్న దేశాలకు పరిమితం అయిన గరిష్ట వాయువిడుదల సంవత్సరం అన్న సూత్రాన్ని డెన్మార్క్‌ ముసాయిదా వర్థమాన దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థల ప్రత్యేకతలను దృష్టిలో ఉంచుకోవడానికి బదులుగా సంపన్న దేశాల సరసన జతకట్టి ఆయా దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థల పురోగతిపై ఆంక్షలు విధించేందుకు కుంటి సాకులు వెతికే ప్రయత్నం చేసింది. చర్చలు మొదలయిన రెండు మూడు రోజుల్లోనే వర్థమాన దేశాలు, సంపన్న దేశాల మధ్య విబేధాలు తారాస్థాయికి చేరటం వెనుక జరిగిన తతంగం ఇది.
ఒకసారి విబేధాలు తారాస్థాయికి చేరాక చైనా, భారత్‌ వల్లనే కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు విఫలం అయ్యే దిశగా నడుస్తోందని యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ ప్రతినిధి, అమెరికా ప్రతినిధి విమర్శల దాడికి దిగారు. చైనా, భారత్‌, జి 22 దేశాల ప్రతినిధులు ఈ దాడిని సమర్థవంతంగా ఎదుర్కొన్నారు. చివరకు వర్థమాన దేశాల ప్రతినిధుల ప్రమేయం లేకుండా ఏ రకమైన అవగాహనకు రావటం సాధ్యం కాదని సంపన్న దేశాలు గుర్తించేసరికి పుణ్యకాలం కాస్తా పూర్తయ్యింది. ఎటువంటి అంగీకృత ఒప్పందం లేకుండానే దేశాధినేతలు చర్చలు ప్రారంభించాల్సి వచ్చింది. బహుళ అంతర్జాతీయ సమావేశాలు ఈ విధంగా జరగటం ఇదే ప్రథమమేమో.
ఈ సమావేశాలు మరో అంశాన్ని కూడా ముందుకు తెచ్చాయి. అది తగ్గిన అమెరికా రాజకీయ పలుకుబడి గురించి. చర్చలు మరో మూడు రోజుల్లో ముగుస్తాయనగా నెలకొన్న ఎడతెగని ప్రతిష్టంభనను దృష్టిలో పెట్టుకుని ఐక్యరాజ్య సమితి అధికార ప్రతినిధి 'అమెరికా అధ్యక్షులు బారాక్‌ ఒబామా రాకతో చర్చల్లో సానుకూల కదలిక రావచ్చు. అంగీకృత ఒప్పందం కుదరవచ్చు.' అని అభిప్రాయపడ్డారు. కానీ ఆచరణలో అటువంటిదేమీ జరగలేదు. ఒబామా సైతం విమానం దిగి నేరుగా సంప్రదింపులకు వెళ్లి వర్థమాన దేశాలను అదిరించి బెదిరించి దారికి తెచ్చుకోవాలన్న తంత్రాన్ని ఉపయోగించారు. అది కూడా ఫలించలేదు. దీనిని బట్టి సంపన్న దేశాలు ఏ స్థాయిలో ఒంటెత్తుపోకడలకు పోయాయో అర్థం చేసుకోవచ్చు. చివరకు భారత ప్రధాని మన్మోహన్‌సింగ్‌ తిరుగు ప్రయాణానికి కూడా సిద్ధమయిన తర్వాత సంపన్న దేశాలు మేలుకొన్నాయి.
కనీసం ముందుగా అనుకున్నట్లు రాజకీయ ప్రకటన అయినా చేయలేకపోతే అమెరికా, ఒబామా పరువు గంగలో కలుస్తుందన్న ఆందోళనతో హోటల్‌ నుండి మన్మోహన్‌సింగ్‌ను వెనక్కు పిలిపించారు. చివరగా అమెరికా, జర్మనీ నాయకత్వంలోని సంపన్న దేశాల ప్రతినిధులకు, చైనా, భారత్‌, దక్షిణ ఆఫ్రికా, బ్రెజిల్‌, సుడాన్‌, బంగ్లాదేశ్‌ దేశాధినేతల సమక్షంలో వర్థమాన దేశాల ప్రతినిధులకు మధ్య అర్థరాత్రి చర్చలు ముగిసాయి. ఫలితంగా ఒక నిస్సారమైన ప్రకటన వెలుగు చూసింది.
పలు దఫాల నిఘూడ చర్చల తర్వాత వెలుగు చూసిన రాజకీయ తీర్మానం కూడా అనుకున్న ఫలితాలు సాధించలేకపోయింది. సదస్సు విడుదల చేసిన తీర్మానానికి ముందు 36 గంటల వ్యవధిలో ఎనిమిది ముసాయిదాలు చర్చకు వచ్చాయి. ఏ ఒక్క ముసాయిదా అందరి ఆమోదాన్ని పొందలేకపోయింది. చివరగా వర్థమాన దేశాల ప్రతినిధిగా చైనా, సంపన్న దేశాల ప్రతినిధిగా అమెరికాలు ఒక అంగీకారానికి వచ్చి తీర్మానాన్ని దేశాధినేతల ముందు ఉంచాయి. ఈ ఒప్పందం రానున్నకాలంలో పర్యావరణంలో ఉష్ణోగ్రత రెండు డిగ్రీల సెంటీగ్రేడ్‌కు మించి పెరగకుండా ఉండటానికి అవసరమైన చర్యలు తీసుకోవాలని ప్రతిపాదిస్తోందే తప్ప నిర్దిష్టంగా ఏ దేశం ఏ చర్యలు తీసుకోవాలి అన్న విషయాన్ని మాత్రం చెప్పలేదు. అయినా అదే పెద్ద ముందడుగని అమెరికా ప్రతినిధి వ్యాఖ్యానించటం హాస్యాస్పదం. అదే విధంగా వర్థమాన దేశాలు తమ తమ దేశాల్లో చేపట్టే చర్యలకు అవసరమైన నిధుల విషయంలో కూడా తీర్మానం పెద్దగా పురోగతి చూపించలేకపోయింది.
మాట వరుసకు పర్యావరణ నిధిని 100 బిలియన్‌ డాలర్లతో ఏర్పాటు చేస్తామని ప్రకటించారు. తాజాగా ప్రపంచం చవి చూసిన పెట్టుబడిదారీ సంక్షోభం నుండి ఒక్క అమెరికాలోనే బ్యాంకులను గట్టెక్కించడానికి 800 బిలియన్‌ డాలర్లు వెచ్చించిన విషయాన్ని గుర్తుకు తెచ్చుకుంటే ఈ పర్యావరణ నిధి ఎంత తక్కువో అర్థం అవుతుంది. అందువల్లనే ఆఫ్రికా దేశాల ప్రతినిధి 'ఈ సదస్సు అత్యంత నిరుత్సాహకరంగా ముగిసింది. భవిష్యత్తు పట్ల ఎటువంటి ఆశలూ రేకెత్తించలేకపోయింది.' అని వ్యాఖ్యానించారు. ఈ ప్రతిపాదించిన నిధి కూడా కేవలం 2020 వరకే వర్తిస్తోంది. తర్వాతి కాలానికి సంబంధించి ఎటువంటి ప్రతిపాదనలు ఇందులోలేవు. ఈ ఒప్పందం మరోవైపున అటవీ సంరక్షణకు సంబంధించి కొత్త ప్రతిపాదన ఒకటి తెచ్చింది.
అమెజానన తీర ప్రాంతంలో పెద్ద ఎత్తున వృక్ష సంపదను నరికివేయటం పర్యావరణానికి ముప్పు తెస్తున్న అంశాల్లో ఒకటిగా గుర్తింపు పొందింది. అందువల్ల అడవులు కాపాడేలా ఆఫ్రికా దేశాలను ప్రోత్సహించేందుకు ఈ నిధి ఉపయోగపడుతుందని ఆశిస్తున్నారు. తీర్మానంలో మరింత ఆందోళనకరమైన అంశం ఏమిటంటే కనీసం వచ్చే ఏడాది మెక్సికోలో జరిగే సదస్సులోనైనా అందరికీ ఆమోదయోగ్యమైన తీర్మానం ఆమోదించేందుకు సహకరించేలా సంపన్న దేశాల నుండి ఎటువంటి హామీ తీర్మానంలో చోటు చేసుకోలేదు. క్యోటో ఒప్పందాన్ని మాత్రం చెత్త బుట్టలో పడనీయకుండా వర్థమాన దేశాలు అడ్డుకోగలిగాయి.
వర్థమాన దేశాలు కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు సందర్భంగా ప్రదర్శించిన ఐక్యత, సమన్వయం, సహకారం రానున్న కాలంలో కూడా ప్రదర్శించి సంపన్న దేశాల కుయుక్తులను అడ్డుకోగలిగినప్పుడు మాత్రమే వర్థమాన దేశాలు నిజంగా ప్రపంచ పర్యావరణ సమస్యకు న్యాయమైన పరిష్కారం చూపించటంలో విజయవంతం అవుతాయి. వర్థమాన దేశాల ఐక్యతకు భారత్‌ చైనాల మధ్య కుదిరిన అవగాహన ఒప్పందం పునాదిగా ఉంది. ఈ సమావేశాల సందర్భంగా రెండు దేశాల మధ్య సహకారం బలపడింది. ఈ సమావేశాల్లో మరో ముఖ్య పరిణామం వర్థమాన దేశాలకు నాయకుడిగా చైనా రూపాంతరం చెందటం. ఈ నేపథ్యంలో కోపెన్హెగన్‌ సమావేశాలు సమీప భవిష్యత్తులో అంతర్జాతీయ సంబంధాలపై విలక్షణమైన ప్రభావాన్ని చూపనున్నాయి.
ఒంటెత్తు పోకడకిదో మచ్చుతునక
చర్చల్లో ప్రతిష్టంభన నెలకొన్న నేపథ్యంలో, ఒబామా విమానం దిగి నేరుగా సంప్రదింపులకు వెళ్లి వర్థమాన దేశాలను అదిరించి బెదిరించి దారికి తెచ్చుకోవాలన్న తంత్రాన్ని ఉపయోగించారు. అది కూడా ఫలించలేదు. దీనిని బట్టి సంపన్న దేశాలు ఏ స్థాయిలో ఒంటెత్తు పోకడలకు పోయాయో అర్థం చేసుకోవచ్చు. చివరకు భారత ప్రధాని మన్మోహన్‌సింగ్‌ తిరుగు ప్రయాణానికి కూడా సిద్ధమయిన తర్వాత సంపన్న దేశాలు మేలుకొన్నాయి.కనీసం ముందుగా అనుకున్నట్లు రాజకీయ ప్రకటన అయినా చేయలేకపోతే అమెరికా, ఒబామా పరువు గంగలో కలుస్తుందన్న ఆందోళనతో హోటల్‌ నుండి మన్మోహన్‌సింగ్‌ను వెనక్కు పిలిపించారు.
కోపెన్హెగన్‌ ఒప్పందం ముఖ్యాంశాలు
* రానున్న కాలంలో పర్యావరణంలో ఉష్ణోగ్రత రెండు డిగ్రీల సెంటీగ్రేడ్‌కి మించరాదు
* వంద బిలియన్‌ డాలర్లతో పర్యావరణ నిధి
* 2012లోపు 30 బిలియన్‌ డాలర్ల వెచ్చింపు
*పారదర్శకత కోసం నూతన అంతర్జాతీయ ఒప్పందం
*జాతీయ స్వచ్ఛంధ ఉద్గారాల తగ్గింపు పథకాలపై అంతర్జాతీయ పర్యవేక్షణ మదింపు
* క్యోటో ఒప్పందం కొనసాగింపుపై కుదరని ఏకాభిప్రాయం.
* కాల వ్యవధికి నోచుకోని తుది ఒప్పందం
దేశాధినేతల ఆమొదం పొందలేని కోపెన్హెగన్‌ అకార్డ్‌
* ఇంధన పొదుపు చేసే టెక్నాలజీకి ప్రాధాన్యత
* అన్నెక్స్‌ 1 దేశాలు 2020 నాటికి నిర్దారిత ఉద్గారాల తగ్గింపు చర్యలు అడవుల పరిరక్షణకు పారితోషికాలు
Thursday, December 17, 2009
The question of Linguistic States and its Historical Setting
The question of Linguistic States and its Historical Setting
K Veeraiah
The state of Andhra Pradesh plunged in to severe political crisis followed by the center’s mishandling of the developments. The statements made by the Home Minister fueled the a prolonged agitations in the state with a demand of separate Telangana on one side and on the other side demand for continuation existing state Andhra Pradesh as it is. With the occasional statements about the viability and validity of a new commission for reorganizing the states, all these developments prompted political commentators and observers to react on the basic question of linguistic states. Number of arguments are being aired which are questioning the linguistic basis for carving out a state and its sanctity. Some of these opinions are specific to the context and other are general in nature. In this background, it is useful to go through the process and circumstances in which the concept of linguistic states emerged and the role of the then Congress governments to get a proper perspective about the ongoing developments.
The language question in India goes back at least to the last decade of 19th century when people agitated against the Act of 1894 and a viceroy’s notification curtailing the freedom of expression via vernacular languages. Forerunners of freedom movement, inspired by the role language played in the emergence of nationalism in European countries, grasped the efficiency of Indian languages as means of mass communication in the early phase of freedom movement. European nationalism by carving out the mono-lingual nation states helped for the speedy expansion of and integration in to capitalist system of economy. Capitalism found language as a key to unite such a vast swaths of land in to one administrative territory. At the same time it has its own democratic offspring. Due this uninterrupted linguistic linkages helped to mass mobilizations to develop in to militant revolutionary movements of mid 19th century. Here also language provided a key link to mobilize the people towards their common cause and to share grievances. Lokmanya Tilak may perhaps the first national figure to appreciate the diversity of languages and boasted Congress to commence work in vernacular languages and also advocated reorganization of the provinces on a linguistic basis. He wrote as early as in 1891 in Kesari, “the present administrative division of India is the result of certain historical process and in some cases purely result of accident…if they are replaced by units formed on a linguistic basis, each of them will have some measure of homogeneity and will provide encouragement to the people and languages of the respective regions.”
Unity of nationalities in freedom movement laid a strong foundations not only for the success of freedom movement but also for the consolidation of multi-national mosaic of India in to Indian nationalism. In this process language of each region played an important element in defining nationality in Indian context. As defined by Stalin, “A nation is a historically constituted, stable community of people, formed on the basis of a common language, territory, economic life, and psychological make-up manifested in a common culture.” In pre colonial India , all these elements of nationhood are developed gradually each linguistic region and got consolidated during the freedom movement, thus laying the foundations for demands of linguistic states. That is why CPI(M) in its note submitted to National Integration Council at its Srinagar meeting reminded the government, “ our country comprises of several developed and developing nationalities with their distinct and separate languages and corresponding cultural frames of mind.”
The importance of linguistic statehood was realized by the first generation of freedom fighters at the time of the partition of Bengal in 1905. As we mentioned above, European colonialism has good experience of democratizing effect of linguistic based administrative units. As they don’t want to go through the same as that of European militant proletarian struggles and national liberation struggles of mid 19th century, first the Company rule and later the British colonial rule skillfully crafted a policy of multi-lingual administrative territories in India. In pursuit of this policy, followed by the H S Risely, the then Home Secretary moving a note to the Crown in December 1903, suggesting the division of Bengal, Curzan devided Bengal which was linguistically homogenous unit into religiously heterogeneous units to stem the militant freedom movement. This colonial administrative action helped the Bengali speaking people to learn to think in terms of linguistic unity. The movement for reunification of Bengal basically turned out to be a large scale movement to reorganize the provinces based on language in the eastern region of India. Reflecting this popular sentiment Indian National Congress in 1905 at its Culcutta sessions opposed Curzan’s decision. The resolution also stated, “This congress recommends the adoption of some arrangement which would be consistent with administrative efficiency and would place the entire Bengali speaking community under undivided administration.”
Finally colonial administration was forced to undo the bifurcation of Bengal on religion basis but at the same time carved out Assam and Bihar as separate provinces in 1911 on linguistic basis. However, the acceptance of federalism by the Indian National Congress in 1916 at the Lucknow Congress inspired the demands for several such states. This was reinforced on April 8, 1917, when the AICC proposed to carve out a Telugu-speaking state from the Madras Presidency on the basis of the recommendation of the Lucknow Congress. Similarly Home Rule movement also emphasized the need for creation of linguistic provinces. Home Rule movement served as an important milestone in recognizing linguistically homogenous areas. Mrs. Besant in her presidential address in Culcutta sessions of Congress, in 1917 said, “Sooner or later, preferably sooner, provinces will have to be re-delimited on a linguistic basis.” Subsequently, the Congress in its 1920 Nagpur Session accepted in principle the creation of linguistic states. With this spirit only first Congress and later Communist Party during the freedom movement took initiatives to organize people under the provincial committees.
Emerging federalism in India forced the colonial administration to appoint Indian Statutory Commission on Linguistic Reorganization of Provinces headed by John Simon in 1927. Diverse claims were put forward before the Commission to redistribute the provincial territories on linguistic basis. But, following the legacy of colonialism, the commission observed, “ in no case the linguistic or racial principle can be accepted as the sole test”. Followed by all these developments, in 1928, in the Report of the Nehru Committee (consisting of Sir Tej Bahadur Sapru, Sir Ali Imam, Subhash Chandra Bose etc under Motilal Nehru Chairmanship) representing various trends in freedom movement, reiterated, for the first time incorporated, a demand for linguistic re-organisation of provinces. The report also provided an elaborated justification as, “Partly geographical and partly economic and financial, but the main considerations must necessarily be the wishes of the people and the linguistic unity of the area concerned…Hence, it becomes most desirable for provinces to be regrouped on a linguistic basis.” Meanwhile at the ground level, the aspirations for such independent states within the territory of India caught the imagination of people. “This principle was subsequently officially adopted by the Congress and included in its election manifesto. On November 27, 1947, in the Constituent Assembly (Legislative) Prime Minister Nehru on behalf of the Government of India accepted the principle underlying the demand for linguistic provinces.” as it was observed by BN Rao, member of constitutional assembly and who drafted the most part of our constitution under the guidance of Dr. B.R. Ambekdar.
In the interregnum the movement for Ayikya Kerala, Samyukta Maharashtra and Vishalandhra picked up momentum. Communist Part of India took the lead in the case of these movements and popularizing the concept of linguistic states in India and its effect in democratization of independent India. Always, Andhra as a separate linguistic state turned out to be a political issue. Even in Constituent Assembly, government of India made a statement that Andhra could be mentioned as a separate unit in the new constitution prompting the Drafting Committee to constitute a separate committee to inquire in to demands of linguistic regions. Thus the Dhar Commission came in to existence with a mandate of examine and report on the formation of new provinces of Andhra, Karnataka, Kerala, and Maharashtra. The commission submitted its report on December 10th, 1948. The Committee stated in its recommendations, “The formation of provinces on exclusively or even mainly linguistic considerations is not in the larger interests of the Indian nation and should not be taken in hand.” The commission went on to say, “ bilingual districts in border areas, which have developed an economic and organic life of their own, should not be broken up and should be disposed of on considerations of their own special needs.” Dhar commission asked government of India to reorganize the states on the basis of geographical continuity, financial self sufficiency, administrative convenience, capacity for future’s development. At the same time Nehru, Vallabhai, Pattabhi committee appointed by Congress shifted the emphasis from language as basis to security, unity and economic prosperity, thus backtracking its own election manifesto. This was perhaps influenced by the prevailing situation immediately after the partition. The three member committee of Congress felt that supporting “such federal demands will come in the way of growth of India as a nation” in Patel’s words.
That was the time when the then Communist Party of India mobilizing the masses against the Nizam rule in the name of Andhra Mahasabha. Formation of separate state Vishalandhra, consisting of all Telugu speaking people scattered across the regions was one of the slogan of Andhra Mahasabha. As the movement progressed, this slogan caught the imagination of people. People like Ramananda Teertha, Boorgula Ramakrishna Rao, the first elected chief minister of Hyderabad State supported the demand for Vishalandhra. In fact during Ramakrishna Rao’s tenure as chief minister followed by Police Action Nizam domain was trifurcated and Telangana was clubbed with Andhra Rashtram which is already existing. Though in his letter to the then Congress president U.N.Debhar in 1953, he desisted himself from expressing his personal views, as chief minister he piloted a resolution for merger of Telangana with Andhra to become Andhra Pradesh. Thus, the notion, Telangana was always separate and was unified with Andhra against the will of people is a misnomer and false propaganda. Majority of land lords and razakars opposed Vishalandhra and supported Hyderabad commissionary as it protects their proprietary interests. The Telangana struggle brought back the key issues of land reform and linguistic states in to the national agenda which finally the central government had to reckon with.
This was proved very costly for the Congress. In first general elections that were held in 1952, Telugu people supported those who fought for Vishalandhra with thumping majority. In Madrass legislative assembly of 140 seats in Andhra region, Congress was reduced to 43 while Communist Party bagged as many as 40 out of 60 seats they contested. Communists who allied with Tanguturi PRakasam and formed United Democractic Front bagged 163 seats and Prakasam became the majority leader and congress could manage to muster the support of 152. But Congress appointed Rajagopalachari as CM, thus scuttled the chances for the formation of first non Congress government came to power in undevided Madras assembly. Backed by the tremendous support from Telugu people for a Vishalandhra, in 1952, July 16th, Sundarayya proposed a private member’s bill seeking the formation of linguistic Andhra state. In this speech Sundarayya said, “ Rather than with these kind of multi-lingual states, the country will be more united once the linguistic reorganization of states is done...If these demands are not met, the situation will be more volatile…Even for the time being, the central government accepted the demand of Andhra State, that is not the end of the matter. As my friend Kotamraju Rama Rao said, we won’t relent until and unless Vishalandhra is formed with Hyderabad as its capital.” Sundarayya also tried to assuage Nehru’s fears about security and integrity of newly independent India by saying “ The linguistic states, instead of threat to integrity of the country, can support and consolidate national security and integrity in a much more effective way.” But Nehru and the Congress was not convinced and Nehru was on record refusing the demand.
On the other side dissatisfied by Congress inaction on linguistic states demand, prominent Congress leader from Andhra region, Potti Sri Ramulu died after 58 days in to his fast. Sri Ramulu death engulfed entire Andhra in chaos. The spontaneous protests were so wide spread and intense that the central government was forced to give to the demand. To this effect a bill was introduced in parliament on 2nd September, 1953. The government at that time took enough caution not to use the word “ linguistic state” for known reasons. Speaking in Rajya Sabha on that occasion, Sundarayya criticized Nehru government severely. He told parliament, “ even after 30 years of experience, the government is trying to negate the principle of linguistic states by merely refuting it. People will succeed in getting the linguistic states formed….Government announced that they will be appointing another commission on this issue. Now the issue is whether the government will announce the formation of Andhra state on 1st of October or not ? Noting short will solve the problem.” Finally Nehru, coming to terms with the announced on the floor of Lok Sabha on 15th December the formation of Andhra Rashtram with undisputed 14 districts. Thus on October 1, 1953, new state of Andhra came in to being by bifurcating Madrass state. Emergence of Andhra Rashtram strengthened the struggle for Vishalandhra and also for other linguistic states such as United Kerala, Samyukta Maharashtra under the leadership of undivided Communist Party. Communist waged struggle inside the parliament and also out side the parliament to see that the demand for linguistic states be realized. During this struggles Sundarayya gave a clarion call for Vishalandhralo Prajarajyam. With the same name, he published a book substantiating the party’s argument for Vishalandhra in particular and also for linguistic states in general.
In line with these arguments Communist Party of India in its fourth conference in 1956 April 19-29th at Palghat passed a resolution demanding linguistic reorganization of states calling, “the struggle for linguistic states is is an integral part for better life and democracy.” The resolution warned, “under no circumstances, therefore, can the masses be allowed to be divided by such disruptive activities. Such disruptive activities not only weaken the cause of linguistic reorganization of states, but disrupt the unity of our people so essential of democratic and economic advance.” Yielding to all these pressures and mass mobilizations, Nahru government set up States Reorganisation Commission, popularly known as Fazal Ali Commission. The commission went into the details of various demands pertaining to the clubbing of Telangana and Andhra in to a single unit. In Paragraphs numbered 369-389 , commission dealt about the problems and advantages of both Andhra, Telangana as independent states as well as united state.
The advantages of Vishalandhra , in the own words of the SRC , are as follows. In para 371 commission felt, “ The advantages of a larger Andhra state including Telangana are that it will bring into existence a State about 32 millions with a considerable hinterland, with large water and power resources, adequate mineral wealth and valuable raw materials. This will also solve the difficulty and vexing problem of finding a permanent capital for Andhra, the twin cities of Hyderabad and Secundarabad are very well suited to be the capital of Vishalandhra.” And also the commission went on saying, “ The creation of Vishalandhra is an ideal to which numerous individuals and public bodies, both in Andhra and Telangana, have been passionately attached over a long period of times and unless there are strong reasons to the contrary, this sentiment is entitled to consideration.” The commission also said, “ The advantages of the formation of Vishalandhra are obvious. The desirability of bringing the Krishna and Godavari rivers basis under unified control, the trade affiliations between Telangana and Andhra and the suitability of Hyderabad as the capital for the entire region are in the brienf the arugments.” ( para 381)
At the same time. Fazal Ali commissions recommendations in favor of Vishalandhra are not with out a word of caution. The report in its observations in a chapter titled “ The case for Telangana” dealt in details the probable apprehensions that may become a hurdle. The report said, “What ever the explanation may be, some Telangana leaders seem to fear that the result of unification will be to exchange some settled sources of revenue, out of which development schemes may be financed, for financial uncertainty similar to that which Andhra is now faced.” ( Para 376) “Telangana does not wish to lose its present independent rights in relation to the utilization of the waters of Krishna and Godavari” ( para 377) “ One of the principle causes of opposition of Vishalandhra also seems to be the apprehension felt by the educationally backward people of Telangana” ( para 378) At the same time, they warned central government saying, “ any thing short of supervision by the Central government over the measures intended to meet the special needs of Telangana will be found ineffective, and we are not disposed to suggest any such arrangement in regard to Telangana.”
The commission also suggested way out in favor of vishalandhra by recommending, “ we have come to conclusion that it will be in the interest of Andhra and Telangana, if for the present, the Telangana area is to constitute in to a separate State, which may be known as the Hyderabad State with a provision for its unification with Andhra after the general elections likely to be held in or about 1961, if by a two third majority the legislature of the residency of Hyderabad State expresses itself in favor of such unification.” It also explained the advantages of this arrangement, “ while the objective of the unification of the Andhras will neither be blurred nor impeded during a period of five or six years, the two governments may have stabilized their administrative machinery and, if possible, also reviewed their land revenue systems, etc, the object in view being the attainment of uniformity. The intervening period may incidentally provide an opportunity for allaying apprehensions and achieving the consensus of opinion necessary for a real union between the two States.” Thus neither commission disposed completely in favor of separate Andhra or separate Telangana. It favored Vishalandhra with necessary caution and care.
But as usual, Nehru government preferred Telangana as a separate state. Protesting this, Communist party members of Hyderabad assembly threatened to resign. Not only the Communist Party legislators, even majority of the Hyderabad assembly supported the cause of Vishalandhra. This is the background in which the first Telugu Chief Minister Boorgula Rama Krishna Rao was forced to pass a resolution for the merger of State of Hyderabad with that of Andhra Rashtram forming in to new Andhra Pradesh. Thus, Andhra Pradesh came in to existence with effect from November 1st 1956. Though criticized the linguistic states as union law minister, Dr. B.R Ambedkar, in 1955, December, in a book “ Thoughts on Linguistic States” in the fag end of his life supported strongly the idea of linguistic states saying “The idea of having a mixed State must be abandoned. Every State must be an unilingual state.” He went on to say, “ When ever there has been a departure from this rule there has been a danger to the State. The illustration of the mixed States are to be found in the old Austrian Empire and the old Turkish Empire. They were blown up because they were multilingual States will all that a multilingual State means. India can not escape this if it continues to be a congregation of mixed States”
Formation of Andhra Pradesh, Kerala and Karnataka firmly based on language propelled powerful militant movement supporting the demand for Samyukta Maharashtra and Gujarat separately. This unleashed second generation movement for linguistic states. Refusing to see the reasoning behind such an upsurge, the government tried to suppress the second generation movement by killing 90 agitators in a single day in the city of Mumbai. Indian bourgeoisie supported Nehru’s idea of keeping Mumbai as a separate state reflecting the interests of consolidating bourgeoisie of Maharashtra and Gujarat. After settling this issue, Punjab problem cropped up finally resulted in formation of Haryana and Punjab as separate states. Sundarayya as first general secretary of Communist Party of India ( Marixst) in his note to National Integration Council meeting in 1968 at its Srinagar sessions, strongly demanded the government to complete the process of linguistic reorganization of India and also warned against the clubbing and denouncing of democratic demands of nationalities as for linguistic states as forces of national disruption and disunity by clubbing the with that of casteism and communalism and The linguistic reorganization of India come to a complete end only after the separation of north eastern states on the basis of language and ethnicity.
K Veeraiah
The state of Andhra Pradesh plunged in to severe political crisis followed by the center’s mishandling of the developments. The statements made by the Home Minister fueled the a prolonged agitations in the state with a demand of separate Telangana on one side and on the other side demand for continuation existing state Andhra Pradesh as it is. With the occasional statements about the viability and validity of a new commission for reorganizing the states, all these developments prompted political commentators and observers to react on the basic question of linguistic states. Number of arguments are being aired which are questioning the linguistic basis for carving out a state and its sanctity. Some of these opinions are specific to the context and other are general in nature. In this background, it is useful to go through the process and circumstances in which the concept of linguistic states emerged and the role of the then Congress governments to get a proper perspective about the ongoing developments.
The language question in India goes back at least to the last decade of 19th century when people agitated against the Act of 1894 and a viceroy’s notification curtailing the freedom of expression via vernacular languages. Forerunners of freedom movement, inspired by the role language played in the emergence of nationalism in European countries, grasped the efficiency of Indian languages as means of mass communication in the early phase of freedom movement. European nationalism by carving out the mono-lingual nation states helped for the speedy expansion of and integration in to capitalist system of economy. Capitalism found language as a key to unite such a vast swaths of land in to one administrative territory. At the same time it has its own democratic offspring. Due this uninterrupted linguistic linkages helped to mass mobilizations to develop in to militant revolutionary movements of mid 19th century. Here also language provided a key link to mobilize the people towards their common cause and to share grievances. Lokmanya Tilak may perhaps the first national figure to appreciate the diversity of languages and boasted Congress to commence work in vernacular languages and also advocated reorganization of the provinces on a linguistic basis. He wrote as early as in 1891 in Kesari, “the present administrative division of India is the result of certain historical process and in some cases purely result of accident…if they are replaced by units formed on a linguistic basis, each of them will have some measure of homogeneity and will provide encouragement to the people and languages of the respective regions.”
Unity of nationalities in freedom movement laid a strong foundations not only for the success of freedom movement but also for the consolidation of multi-national mosaic of India in to Indian nationalism. In this process language of each region played an important element in defining nationality in Indian context. As defined by Stalin, “A nation is a historically constituted, stable community of people, formed on the basis of a common language, territory, economic life, and psychological make-up manifested in a common culture.” In pre colonial India , all these elements of nationhood are developed gradually each linguistic region and got consolidated during the freedom movement, thus laying the foundations for demands of linguistic states. That is why CPI(M) in its note submitted to National Integration Council at its Srinagar meeting reminded the government, “ our country comprises of several developed and developing nationalities with their distinct and separate languages and corresponding cultural frames of mind.”
The importance of linguistic statehood was realized by the first generation of freedom fighters at the time of the partition of Bengal in 1905. As we mentioned above, European colonialism has good experience of democratizing effect of linguistic based administrative units. As they don’t want to go through the same as that of European militant proletarian struggles and national liberation struggles of mid 19th century, first the Company rule and later the British colonial rule skillfully crafted a policy of multi-lingual administrative territories in India. In pursuit of this policy, followed by the H S Risely, the then Home Secretary moving a note to the Crown in December 1903, suggesting the division of Bengal, Curzan devided Bengal which was linguistically homogenous unit into religiously heterogeneous units to stem the militant freedom movement. This colonial administrative action helped the Bengali speaking people to learn to think in terms of linguistic unity. The movement for reunification of Bengal basically turned out to be a large scale movement to reorganize the provinces based on language in the eastern region of India. Reflecting this popular sentiment Indian National Congress in 1905 at its Culcutta sessions opposed Curzan’s decision. The resolution also stated, “This congress recommends the adoption of some arrangement which would be consistent with administrative efficiency and would place the entire Bengali speaking community under undivided administration.”
Finally colonial administration was forced to undo the bifurcation of Bengal on religion basis but at the same time carved out Assam and Bihar as separate provinces in 1911 on linguistic basis. However, the acceptance of federalism by the Indian National Congress in 1916 at the Lucknow Congress inspired the demands for several such states. This was reinforced on April 8, 1917, when the AICC proposed to carve out a Telugu-speaking state from the Madras Presidency on the basis of the recommendation of the Lucknow Congress. Similarly Home Rule movement also emphasized the need for creation of linguistic provinces. Home Rule movement served as an important milestone in recognizing linguistically homogenous areas. Mrs. Besant in her presidential address in Culcutta sessions of Congress, in 1917 said, “Sooner or later, preferably sooner, provinces will have to be re-delimited on a linguistic basis.” Subsequently, the Congress in its 1920 Nagpur Session accepted in principle the creation of linguistic states. With this spirit only first Congress and later Communist Party during the freedom movement took initiatives to organize people under the provincial committees.
Emerging federalism in India forced the colonial administration to appoint Indian Statutory Commission on Linguistic Reorganization of Provinces headed by John Simon in 1927. Diverse claims were put forward before the Commission to redistribute the provincial territories on linguistic basis. But, following the legacy of colonialism, the commission observed, “ in no case the linguistic or racial principle can be accepted as the sole test”. Followed by all these developments, in 1928, in the Report of the Nehru Committee (consisting of Sir Tej Bahadur Sapru, Sir Ali Imam, Subhash Chandra Bose etc under Motilal Nehru Chairmanship) representing various trends in freedom movement, reiterated, for the first time incorporated, a demand for linguistic re-organisation of provinces. The report also provided an elaborated justification as, “Partly geographical and partly economic and financial, but the main considerations must necessarily be the wishes of the people and the linguistic unity of the area concerned…Hence, it becomes most desirable for provinces to be regrouped on a linguistic basis.” Meanwhile at the ground level, the aspirations for such independent states within the territory of India caught the imagination of people. “This principle was subsequently officially adopted by the Congress and included in its election manifesto. On November 27, 1947, in the Constituent Assembly (Legislative) Prime Minister Nehru on behalf of the Government of India accepted the principle underlying the demand for linguistic provinces.” as it was observed by BN Rao, member of constitutional assembly and who drafted the most part of our constitution under the guidance of Dr. B.R. Ambekdar.
In the interregnum the movement for Ayikya Kerala, Samyukta Maharashtra and Vishalandhra picked up momentum. Communist Part of India took the lead in the case of these movements and popularizing the concept of linguistic states in India and its effect in democratization of independent India. Always, Andhra as a separate linguistic state turned out to be a political issue. Even in Constituent Assembly, government of India made a statement that Andhra could be mentioned as a separate unit in the new constitution prompting the Drafting Committee to constitute a separate committee to inquire in to demands of linguistic regions. Thus the Dhar Commission came in to existence with a mandate of examine and report on the formation of new provinces of Andhra, Karnataka, Kerala, and Maharashtra. The commission submitted its report on December 10th, 1948. The Committee stated in its recommendations, “The formation of provinces on exclusively or even mainly linguistic considerations is not in the larger interests of the Indian nation and should not be taken in hand.” The commission went on to say, “ bilingual districts in border areas, which have developed an economic and organic life of their own, should not be broken up and should be disposed of on considerations of their own special needs.” Dhar commission asked government of India to reorganize the states on the basis of geographical continuity, financial self sufficiency, administrative convenience, capacity for future’s development. At the same time Nehru, Vallabhai, Pattabhi committee appointed by Congress shifted the emphasis from language as basis to security, unity and economic prosperity, thus backtracking its own election manifesto. This was perhaps influenced by the prevailing situation immediately after the partition. The three member committee of Congress felt that supporting “such federal demands will come in the way of growth of India as a nation” in Patel’s words.
That was the time when the then Communist Party of India mobilizing the masses against the Nizam rule in the name of Andhra Mahasabha. Formation of separate state Vishalandhra, consisting of all Telugu speaking people scattered across the regions was one of the slogan of Andhra Mahasabha. As the movement progressed, this slogan caught the imagination of people. People like Ramananda Teertha, Boorgula Ramakrishna Rao, the first elected chief minister of Hyderabad State supported the demand for Vishalandhra. In fact during Ramakrishna Rao’s tenure as chief minister followed by Police Action Nizam domain was trifurcated and Telangana was clubbed with Andhra Rashtram which is already existing. Though in his letter to the then Congress president U.N.Debhar in 1953, he desisted himself from expressing his personal views, as chief minister he piloted a resolution for merger of Telangana with Andhra to become Andhra Pradesh. Thus, the notion, Telangana was always separate and was unified with Andhra against the will of people is a misnomer and false propaganda. Majority of land lords and razakars opposed Vishalandhra and supported Hyderabad commissionary as it protects their proprietary interests. The Telangana struggle brought back the key issues of land reform and linguistic states in to the national agenda which finally the central government had to reckon with.
This was proved very costly for the Congress. In first general elections that were held in 1952, Telugu people supported those who fought for Vishalandhra with thumping majority. In Madrass legislative assembly of 140 seats in Andhra region, Congress was reduced to 43 while Communist Party bagged as many as 40 out of 60 seats they contested. Communists who allied with Tanguturi PRakasam and formed United Democractic Front bagged 163 seats and Prakasam became the majority leader and congress could manage to muster the support of 152. But Congress appointed Rajagopalachari as CM, thus scuttled the chances for the formation of first non Congress government came to power in undevided Madras assembly. Backed by the tremendous support from Telugu people for a Vishalandhra, in 1952, July 16th, Sundarayya proposed a private member’s bill seeking the formation of linguistic Andhra state. In this speech Sundarayya said, “ Rather than with these kind of multi-lingual states, the country will be more united once the linguistic reorganization of states is done...If these demands are not met, the situation will be more volatile…Even for the time being, the central government accepted the demand of Andhra State, that is not the end of the matter. As my friend Kotamraju Rama Rao said, we won’t relent until and unless Vishalandhra is formed with Hyderabad as its capital.” Sundarayya also tried to assuage Nehru’s fears about security and integrity of newly independent India by saying “ The linguistic states, instead of threat to integrity of the country, can support and consolidate national security and integrity in a much more effective way.” But Nehru and the Congress was not convinced and Nehru was on record refusing the demand.
On the other side dissatisfied by Congress inaction on linguistic states demand, prominent Congress leader from Andhra region, Potti Sri Ramulu died after 58 days in to his fast. Sri Ramulu death engulfed entire Andhra in chaos. The spontaneous protests were so wide spread and intense that the central government was forced to give to the demand. To this effect a bill was introduced in parliament on 2nd September, 1953. The government at that time took enough caution not to use the word “ linguistic state” for known reasons. Speaking in Rajya Sabha on that occasion, Sundarayya criticized Nehru government severely. He told parliament, “ even after 30 years of experience, the government is trying to negate the principle of linguistic states by merely refuting it. People will succeed in getting the linguistic states formed….Government announced that they will be appointing another commission on this issue. Now the issue is whether the government will announce the formation of Andhra state on 1st of October or not ? Noting short will solve the problem.” Finally Nehru, coming to terms with the announced on the floor of Lok Sabha on 15th December the formation of Andhra Rashtram with undisputed 14 districts. Thus on October 1, 1953, new state of Andhra came in to being by bifurcating Madrass state. Emergence of Andhra Rashtram strengthened the struggle for Vishalandhra and also for other linguistic states such as United Kerala, Samyukta Maharashtra under the leadership of undivided Communist Party. Communist waged struggle inside the parliament and also out side the parliament to see that the demand for linguistic states be realized. During this struggles Sundarayya gave a clarion call for Vishalandhralo Prajarajyam. With the same name, he published a book substantiating the party’s argument for Vishalandhra in particular and also for linguistic states in general.
In line with these arguments Communist Party of India in its fourth conference in 1956 April 19-29th at Palghat passed a resolution demanding linguistic reorganization of states calling, “the struggle for linguistic states is is an integral part for better life and democracy.” The resolution warned, “under no circumstances, therefore, can the masses be allowed to be divided by such disruptive activities. Such disruptive activities not only weaken the cause of linguistic reorganization of states, but disrupt the unity of our people so essential of democratic and economic advance.” Yielding to all these pressures and mass mobilizations, Nahru government set up States Reorganisation Commission, popularly known as Fazal Ali Commission. The commission went into the details of various demands pertaining to the clubbing of Telangana and Andhra in to a single unit. In Paragraphs numbered 369-389 , commission dealt about the problems and advantages of both Andhra, Telangana as independent states as well as united state.
The advantages of Vishalandhra , in the own words of the SRC , are as follows. In para 371 commission felt, “ The advantages of a larger Andhra state including Telangana are that it will bring into existence a State about 32 millions with a considerable hinterland, with large water and power resources, adequate mineral wealth and valuable raw materials. This will also solve the difficulty and vexing problem of finding a permanent capital for Andhra, the twin cities of Hyderabad and Secundarabad are very well suited to be the capital of Vishalandhra.” And also the commission went on saying, “ The creation of Vishalandhra is an ideal to which numerous individuals and public bodies, both in Andhra and Telangana, have been passionately attached over a long period of times and unless there are strong reasons to the contrary, this sentiment is entitled to consideration.” The commission also said, “ The advantages of the formation of Vishalandhra are obvious. The desirability of bringing the Krishna and Godavari rivers basis under unified control, the trade affiliations between Telangana and Andhra and the suitability of Hyderabad as the capital for the entire region are in the brienf the arugments.” ( para 381)
At the same time. Fazal Ali commissions recommendations in favor of Vishalandhra are not with out a word of caution. The report in its observations in a chapter titled “ The case for Telangana” dealt in details the probable apprehensions that may become a hurdle. The report said, “What ever the explanation may be, some Telangana leaders seem to fear that the result of unification will be to exchange some settled sources of revenue, out of which development schemes may be financed, for financial uncertainty similar to that which Andhra is now faced.” ( Para 376) “Telangana does not wish to lose its present independent rights in relation to the utilization of the waters of Krishna and Godavari” ( para 377) “ One of the principle causes of opposition of Vishalandhra also seems to be the apprehension felt by the educationally backward people of Telangana” ( para 378) At the same time, they warned central government saying, “ any thing short of supervision by the Central government over the measures intended to meet the special needs of Telangana will be found ineffective, and we are not disposed to suggest any such arrangement in regard to Telangana.”
The commission also suggested way out in favor of vishalandhra by recommending, “ we have come to conclusion that it will be in the interest of Andhra and Telangana, if for the present, the Telangana area is to constitute in to a separate State, which may be known as the Hyderabad State with a provision for its unification with Andhra after the general elections likely to be held in or about 1961, if by a two third majority the legislature of the residency of Hyderabad State expresses itself in favor of such unification.” It also explained the advantages of this arrangement, “ while the objective of the unification of the Andhras will neither be blurred nor impeded during a period of five or six years, the two governments may have stabilized their administrative machinery and, if possible, also reviewed their land revenue systems, etc, the object in view being the attainment of uniformity. The intervening period may incidentally provide an opportunity for allaying apprehensions and achieving the consensus of opinion necessary for a real union between the two States.” Thus neither commission disposed completely in favor of separate Andhra or separate Telangana. It favored Vishalandhra with necessary caution and care.
But as usual, Nehru government preferred Telangana as a separate state. Protesting this, Communist party members of Hyderabad assembly threatened to resign. Not only the Communist Party legislators, even majority of the Hyderabad assembly supported the cause of Vishalandhra. This is the background in which the first Telugu Chief Minister Boorgula Rama Krishna Rao was forced to pass a resolution for the merger of State of Hyderabad with that of Andhra Rashtram forming in to new Andhra Pradesh. Thus, Andhra Pradesh came in to existence with effect from November 1st 1956. Though criticized the linguistic states as union law minister, Dr. B.R Ambedkar, in 1955, December, in a book “ Thoughts on Linguistic States” in the fag end of his life supported strongly the idea of linguistic states saying “The idea of having a mixed State must be abandoned. Every State must be an unilingual state.” He went on to say, “ When ever there has been a departure from this rule there has been a danger to the State. The illustration of the mixed States are to be found in the old Austrian Empire and the old Turkish Empire. They were blown up because they were multilingual States will all that a multilingual State means. India can not escape this if it continues to be a congregation of mixed States”
Formation of Andhra Pradesh, Kerala and Karnataka firmly based on language propelled powerful militant movement supporting the demand for Samyukta Maharashtra and Gujarat separately. This unleashed second generation movement for linguistic states. Refusing to see the reasoning behind such an upsurge, the government tried to suppress the second generation movement by killing 90 agitators in a single day in the city of Mumbai. Indian bourgeoisie supported Nehru’s idea of keeping Mumbai as a separate state reflecting the interests of consolidating bourgeoisie of Maharashtra and Gujarat. After settling this issue, Punjab problem cropped up finally resulted in formation of Haryana and Punjab as separate states. Sundarayya as first general secretary of Communist Party of India ( Marixst) in his note to National Integration Council meeting in 1968 at its Srinagar sessions, strongly demanded the government to complete the process of linguistic reorganization of India and also warned against the clubbing and denouncing of democratic demands of nationalities as for linguistic states as forces of national disruption and disunity by clubbing the with that of casteism and communalism and The linguistic reorganization of India come to a complete end only after the separation of north eastern states on the basis of language and ethnicity.
Congress Lost its Strings in Andhra Pradesh
The state of Andhra Pradesh is going through one of the severest political crisis in our generation. The statement made by the union home minister P. Chidambaram on December 8th night in front of his North Block office, shows how callous the administration is. As per the reports appeared in the print media, it is evident that the whole set up of Congress high command including top guns in the party and government as well, were misread the situation in the state.
The development has multiple dimensions. First thing is about KCR and TRS themselves. Yes. It is true that KCR, founder of TRS went in to hunger fast and on for more than one week, despite his fragile health. The first three days of the current phase of agitation confirmed the lack of people’s participation. This is the reality of TRS hold in Telangana region after the 2009 elections. KCR and TRS lost the confidence of the people. If we are to believe the inspector general Anuradha’s statement in front of cameras, the movement was out of control from the hands of TRS. And also the messages with all daringness, that were aired by top naxal and former naxal leaders shows how organisedly they took the control of the movement once KCR withdrawn his fast with in the first three days. The government, at that time, carefully released video pictures of KCR taking some juices in presence of administrative officials which helped those who are waiting for opportunity. Few people from each organization including Madiga Reservation Porata Samiti (one can see the presence of Manda Krishna Madiga on KCR’s bedside on Wednesday night while the later is with drawing the huger fast) few activists of CPI(ML) and other shades of naxalit groups entered in to streets and campaigned against KCR’s betrayal. Neither the intelligence officials briefed the administration correctly about the nature of current phase of agitation nor did the political class read it right. Varavara Rao, known face of open ground naxal leaders publicly claimed in TV discussions over the last week that they have taken the control of the movement. He is on record while directing Vice Chancellor of Kakatiya University not to close down the campus as per the directives from state government. It is an open secret that before 2004 parliament elections, the naxalite groups, which are ideologically for smaller states, supported TRS mobilization plans. And now the same naxal groups using KCRs hunger fast to revive themselves in the state. The state government failed to read in to this emerging situation.
The second dimension is timing of this agitation. The carefully crafted personality based agitation took shape immediately after demise of YSR. KCR started giving representations to all constitutional heads of the state some time from the middle of October. He floated that idea itself in September. At that time, he might not have realized the fact that Congress in post YSR era in the state is going to split across the state. The Congress high command and state satraps are trying to grapple with the emerging problems immediately after YSR death. The whole concentration was devoted from Delhi to Hyderabad on single point agenda, i.e. coming to terms with YS Jagan’s revolt. At that time, they in fact neither the state administration, nor the PCC nor the AICC cared about to see what is brewing on the other side of the political spectrum. That coasted them dearly in the first week of December. This period gave sufficient time for KCR to maneuver with dissidence with in his party and tried to rally them behind. This desperate act itself is outcome of the efforts to re-establish his credibility and leadership of both, of Telangana movement as well as TRS. To some extent he succeeded in that effort and the whole party stood behind him while he enters in to hunger strike. The loyalists also initiated public activity to mobilize support to KCR’s hunger strike by organizing local level gatherings. This political and administrative inaction lies encouraged the developments to reach that far.
The third dimension of this development is misreading or over reading in to the developments and unable to visualize the consequences of the announcement. The announcement itself came in tragic situations. Though the parliament is in session, neither the opinion of members of parliament was elicited nor that of national parties. In its previous avatar, UPA-I, central government appointed Pranab Mukherjee committee for this purpose. As usual, the committee has not submitted its report so far, at least for public purpose. Yes. UPA-I’s common minimum program mentions formation of Telangana through consensus. No body knows what is the independent opinion of home ministry on this issue. At least, there was no cabinet decision to this effect. No plan of action prepared. The major drawback of this decision, which manifested in the spurt of resignations, is unable to factoring in the opinion of assembly as an institution. Forget about factoring in the opinion of parties representing the state of Andhra Pradesh. The all party meet called by chief minister Rosaiah is confined to the single point agenda of eliciting legislative parties’ opinions on Telangana issue. There was no action plan proposed by neither the government nor the idea of the government at all except informing the members that he (Rosaiah) needs to revert back to his high command with all the opinions. All expressed concern about the KCR’s life. Except Loksatta, CPI (M) and MIM, all other parties informed chief minister that if the government comes up with a proper resolution, they will support. The parliament also through the oral observations of the chair, expressed the will of the house to the extent that KCR should with draw his huger strike. If at all there are any mentions about Telangana, these references and agreements can’t be treated as consensus. The next step would have been calling the assembly which is in session and inform the all party meetings decisions and elicit their opinion.
Instead of that, Rosaiah flew to Delhi with a piece of paper and handed over it to congress high command. High command immediately called core meeting of government and that followed by late night announcement of Chidambaram’s famous lines, “the process of formation of Telangana begins.” BJP also played its deceitful role in this controversy. From the day one, they tried to aggravate the situation at the ground level aided by their parliamentary leader’s intervention in Delhi. BJP’s senior leader, Venkaiah Naidu’s single point agenda in the first week in December in parliament is raising the issue over and again in zero hour. Even after late night developments on Wednesday, December 9th, Venkaiah Naidu in Rajya Sabha and Advani in Lok Sabha categorically asked home minister by saying that the statement outside the house does not gives the parliament a right to scrutinize and forced him to make the same statement. Falling in the trap, Chidambaram reiterated the statement.
Thus from one step to another, Congress grossly failed to grasp the emerging situation. This failure in both political terms as well as administrative terms. All the big guns in the government and the party faulted in controlling the strings in Andhra Pradesh. There is also another version for these incidents such as pro YSR camp destined to prove Rosaiah as a failed successor etc. All these can’t be ruled out if we saw the emergence of several voices with in the congress camp. Refusing the inability of Congress to reach a conclusion on this issue, Abhishek Singhvi’s poser raises eye brows. Abhishek Singvi told media on Thursday, December 10th that if consensus is broken by any party, telangana could not fructify…looks like an attempt by the party finding an alibi for their future inaction or revocation of stand. “A state of Telangana cannot come about without two levels of consensus. One at the central level for Constitution amendment and another at state level for passing of a resolution… (In the assembly). They cannot come unless there is a consensus from all parties,” Congress spokesman Abhishek Singhvi told reporters. It is the possible link between Singhvi’s statement and spurt in resignations by MLAs and MPs of non Telangana region of the state.
Though the speaker, AP assembly told media that he won’t approve the resignations unless he interacts personally with each member who tendered resignations. Rosaiah says the MLAs are becoming sentimental. Now the central government and congress high command is trying to impress the agitated people by telling them that first they will work for consensus and then only the resolution. Going by these developments over the week end, it can’t be ruled out, keeping the congress nature in mind, high command’s direction behind the sudden spurt in resignations. That means, Congress is pitting MLA’s of one region against another region which will affect Congress badly over the period. Either the explanation goes, the congress not only in Andhra Pradesh, but also at the centre facing a sever test.
The development has multiple dimensions. First thing is about KCR and TRS themselves. Yes. It is true that KCR, founder of TRS went in to hunger fast and on for more than one week, despite his fragile health. The first three days of the current phase of agitation confirmed the lack of people’s participation. This is the reality of TRS hold in Telangana region after the 2009 elections. KCR and TRS lost the confidence of the people. If we are to believe the inspector general Anuradha’s statement in front of cameras, the movement was out of control from the hands of TRS. And also the messages with all daringness, that were aired by top naxal and former naxal leaders shows how organisedly they took the control of the movement once KCR withdrawn his fast with in the first three days. The government, at that time, carefully released video pictures of KCR taking some juices in presence of administrative officials which helped those who are waiting for opportunity. Few people from each organization including Madiga Reservation Porata Samiti (one can see the presence of Manda Krishna Madiga on KCR’s bedside on Wednesday night while the later is with drawing the huger fast) few activists of CPI(ML) and other shades of naxalit groups entered in to streets and campaigned against KCR’s betrayal. Neither the intelligence officials briefed the administration correctly about the nature of current phase of agitation nor did the political class read it right. Varavara Rao, known face of open ground naxal leaders publicly claimed in TV discussions over the last week that they have taken the control of the movement. He is on record while directing Vice Chancellor of Kakatiya University not to close down the campus as per the directives from state government. It is an open secret that before 2004 parliament elections, the naxalite groups, which are ideologically for smaller states, supported TRS mobilization plans. And now the same naxal groups using KCRs hunger fast to revive themselves in the state. The state government failed to read in to this emerging situation.
The second dimension is timing of this agitation. The carefully crafted personality based agitation took shape immediately after demise of YSR. KCR started giving representations to all constitutional heads of the state some time from the middle of October. He floated that idea itself in September. At that time, he might not have realized the fact that Congress in post YSR era in the state is going to split across the state. The Congress high command and state satraps are trying to grapple with the emerging problems immediately after YSR death. The whole concentration was devoted from Delhi to Hyderabad on single point agenda, i.e. coming to terms with YS Jagan’s revolt. At that time, they in fact neither the state administration, nor the PCC nor the AICC cared about to see what is brewing on the other side of the political spectrum. That coasted them dearly in the first week of December. This period gave sufficient time for KCR to maneuver with dissidence with in his party and tried to rally them behind. This desperate act itself is outcome of the efforts to re-establish his credibility and leadership of both, of Telangana movement as well as TRS. To some extent he succeeded in that effort and the whole party stood behind him while he enters in to hunger strike. The loyalists also initiated public activity to mobilize support to KCR’s hunger strike by organizing local level gatherings. This political and administrative inaction lies encouraged the developments to reach that far.
The third dimension of this development is misreading or over reading in to the developments and unable to visualize the consequences of the announcement. The announcement itself came in tragic situations. Though the parliament is in session, neither the opinion of members of parliament was elicited nor that of national parties. In its previous avatar, UPA-I, central government appointed Pranab Mukherjee committee for this purpose. As usual, the committee has not submitted its report so far, at least for public purpose. Yes. UPA-I’s common minimum program mentions formation of Telangana through consensus. No body knows what is the independent opinion of home ministry on this issue. At least, there was no cabinet decision to this effect. No plan of action prepared. The major drawback of this decision, which manifested in the spurt of resignations, is unable to factoring in the opinion of assembly as an institution. Forget about factoring in the opinion of parties representing the state of Andhra Pradesh. The all party meet called by chief minister Rosaiah is confined to the single point agenda of eliciting legislative parties’ opinions on Telangana issue. There was no action plan proposed by neither the government nor the idea of the government at all except informing the members that he (Rosaiah) needs to revert back to his high command with all the opinions. All expressed concern about the KCR’s life. Except Loksatta, CPI (M) and MIM, all other parties informed chief minister that if the government comes up with a proper resolution, they will support. The parliament also through the oral observations of the chair, expressed the will of the house to the extent that KCR should with draw his huger strike. If at all there are any mentions about Telangana, these references and agreements can’t be treated as consensus. The next step would have been calling the assembly which is in session and inform the all party meetings decisions and elicit their opinion.
Instead of that, Rosaiah flew to Delhi with a piece of paper and handed over it to congress high command. High command immediately called core meeting of government and that followed by late night announcement of Chidambaram’s famous lines, “the process of formation of Telangana begins.” BJP also played its deceitful role in this controversy. From the day one, they tried to aggravate the situation at the ground level aided by their parliamentary leader’s intervention in Delhi. BJP’s senior leader, Venkaiah Naidu’s single point agenda in the first week in December in parliament is raising the issue over and again in zero hour. Even after late night developments on Wednesday, December 9th, Venkaiah Naidu in Rajya Sabha and Advani in Lok Sabha categorically asked home minister by saying that the statement outside the house does not gives the parliament a right to scrutinize and forced him to make the same statement. Falling in the trap, Chidambaram reiterated the statement.
Thus from one step to another, Congress grossly failed to grasp the emerging situation. This failure in both political terms as well as administrative terms. All the big guns in the government and the party faulted in controlling the strings in Andhra Pradesh. There is also another version for these incidents such as pro YSR camp destined to prove Rosaiah as a failed successor etc. All these can’t be ruled out if we saw the emergence of several voices with in the congress camp. Refusing the inability of Congress to reach a conclusion on this issue, Abhishek Singhvi’s poser raises eye brows. Abhishek Singvi told media on Thursday, December 10th that if consensus is broken by any party, telangana could not fructify…looks like an attempt by the party finding an alibi for their future inaction or revocation of stand. “A state of Telangana cannot come about without two levels of consensus. One at the central level for Constitution amendment and another at state level for passing of a resolution… (In the assembly). They cannot come unless there is a consensus from all parties,” Congress spokesman Abhishek Singhvi told reporters. It is the possible link between Singhvi’s statement and spurt in resignations by MLAs and MPs of non Telangana region of the state.
Though the speaker, AP assembly told media that he won’t approve the resignations unless he interacts personally with each member who tendered resignations. Rosaiah says the MLAs are becoming sentimental. Now the central government and congress high command is trying to impress the agitated people by telling them that first they will work for consensus and then only the resolution. Going by these developments over the week end, it can’t be ruled out, keeping the congress nature in mind, high command’s direction behind the sudden spurt in resignations. That means, Congress is pitting MLA’s of one region against another region which will affect Congress badly over the period. Either the explanation goes, the congress not only in Andhra Pradesh, but also at the centre facing a sever test.
Thursday, December 10, 2009
A Critique of National Action Plan on Climate Change of India
As the negotiations at Copenhagen forcing the countries in to various groupings and regroupings depending up on the interests of that particular countries, the political heat against the stand of government of India is also peaking in Delhi. On the face of it, the government’s negotiation strategy as well as mitigation strategy is lacking a comprehensive direction as well as political consensus with in the country. If any one tracks the government’s stand on climate change as an issue and also climate change negotiations, they can found major shifts in the government’s stand. The mode announcement of National Action Plan on Climate Change lacks transparency.
The original concept of national action plan took shape only after appointing Shyam Saran as Special Envoy of Prime Minister on Climate Change in the middle of 2007, after the former retired as secretary, Ministry of External Affairs. Three years is a long time space available for government to concretize the said action plan. But in these three years, we can’t find a single instance where government brought this issue either to the parliament, or called a CM’s conference, or at least conference of State environment and forest ministers, set a side, calling an all party meeting on this serious issue to elicit their opinions. As per the description available in the action plan itself, the plan was finalized in the middle of 2008. It is not surprising to find that the government can announce the said action plan only after the L’Aquila summit of Major Economies, held in July 2009. Even after its finalization, government failed to place before parliament or for public scrutiny. It was at this summit the G8 + Emerging Major Economies agreed to cap the rise of temperature to 2 C from current levels by 2020. It is interesting to see that the Danish draft that is under circulation at Copenhagen provides supportive arguments in tune with that of L’Aquila declaration, which India is part. After this only the government announced eight national missions in order to operationalise the action plan.
Even before that in 2008 in a summit of G8 leaders held at Hakkadio, Japan, the proposal came up asking the emerging economies such as India, China, Brazil, South Africa to share the burden of climate change. In tune with that of Hakkadio summit proposal, the action plan which was finalized at a closed door meetings of PMO confirms that India’s per capita emissions would not exceed to that of average per capita emissions of OECD countries. As of now, according to the action plan, India’s per capita emissions is mere 1.02 metric tons where as world average stands at 4.25 mt and the figures stands at 20 mt in case of US. According to another study carried out by Greenpeace, NGO working on environment related issues, the US emissions already in the direction to reach 20 % higher from today’s levels by 2012, which government willingly refused to factor in while preparing action plan. Thus, the central government kept the nation in dark about its understanding, strategy, tasks on this issue and unilaterally announced per capita intensity reduction strategy in the first week of December. We shall return to the details of that plan in another article. Now we shall confine to the NAPCC.
The NAPCC invokes Gandhi and recognizes the fact that “ the climate change equitable distribution of Indian natural resources and livelihood opportunities of people.” And also it invokes the phrase, “responsible and enlightened member of international community” which is dearer to Prime Minister Manmohan Singh. While taking his decision to proceed with the much controversial Indo- US nuclear deal in his earlier term, PM over turned the sane voices with in the country by saying that the deal is part of enlightened foreign policy of UPA ! In its wisdom of enlightened membership of international community, the actions plan proposes private public partnership to protect the climate change. Not only that. He also proposes, as part of National Water mission, to optimize water use through market regulations, including pricing, “differential entitlement and pricing.” Thus, in the name of fight against the perils of climate change, the government ratified the privatization of water resources and market friendly regulations on use of natural resources. The action plan also calls up on the government to revisit the national water mission in the light of this new plan, which is going to be a dangerous step in privatizing the water resources. The principle of differential entitlement will act against interests of farming community.
The action plan asks government to initiate plan of action on several fronts simultaneously with out having any concrete study or assessment of its implications. In the name of Solar Mission, the government is almost withdrawing itself from generation and provisioning of energy in favor of private players. Though we have already an independent ministry to develop strategies for alternative and renewable energy sources, nothing much has been done in terms of conceiving country specific strategies keeping in mind the availability of indigenous resources. There is no enhancement of funding allocations over the time to research aspects of alternative energy sources. All of sudden, the action plan asks government to review the energy mix from generation point of view to minimize the carbon emissions.
The action plan also suggests changes in funding pattern. The action restrains in asking the government for enhancement of funding. That means, the existing allocations and available funds will be readjusted according to the government priorities. That means, reductions to the traditional allocation patterns and diverting the same funds to the new sectors and schemes. As we know by now, the government is foregoing lakhs of crores of income to private giants. Unless, it expands the resource base, the renewed stress on climate change mitigation efforts forces government either to leave the efforts to discretion of private players or going for external assistance. Both the methods stands failed in experience. In both the circumstances, unless the government facilitate market friendly returns over the investment, they won’t invest in these efforts. At the end of the day, if government fails to think of mobilizing resources which are not burden some to the people, the action plan is not going to be a fruitful effort.
The original concept of national action plan took shape only after appointing Shyam Saran as Special Envoy of Prime Minister on Climate Change in the middle of 2007, after the former retired as secretary, Ministry of External Affairs. Three years is a long time space available for government to concretize the said action plan. But in these three years, we can’t find a single instance where government brought this issue either to the parliament, or called a CM’s conference, or at least conference of State environment and forest ministers, set a side, calling an all party meeting on this serious issue to elicit their opinions. As per the description available in the action plan itself, the plan was finalized in the middle of 2008. It is not surprising to find that the government can announce the said action plan only after the L’Aquila summit of Major Economies, held in July 2009. Even after its finalization, government failed to place before parliament or for public scrutiny. It was at this summit the G8 + Emerging Major Economies agreed to cap the rise of temperature to 2 C from current levels by 2020. It is interesting to see that the Danish draft that is under circulation at Copenhagen provides supportive arguments in tune with that of L’Aquila declaration, which India is part. After this only the government announced eight national missions in order to operationalise the action plan.
Even before that in 2008 in a summit of G8 leaders held at Hakkadio, Japan, the proposal came up asking the emerging economies such as India, China, Brazil, South Africa to share the burden of climate change. In tune with that of Hakkadio summit proposal, the action plan which was finalized at a closed door meetings of PMO confirms that India’s per capita emissions would not exceed to that of average per capita emissions of OECD countries. As of now, according to the action plan, India’s per capita emissions is mere 1.02 metric tons where as world average stands at 4.25 mt and the figures stands at 20 mt in case of US. According to another study carried out by Greenpeace, NGO working on environment related issues, the US emissions already in the direction to reach 20 % higher from today’s levels by 2012, which government willingly refused to factor in while preparing action plan. Thus, the central government kept the nation in dark about its understanding, strategy, tasks on this issue and unilaterally announced per capita intensity reduction strategy in the first week of December. We shall return to the details of that plan in another article. Now we shall confine to the NAPCC.
The NAPCC invokes Gandhi and recognizes the fact that “ the climate change equitable distribution of Indian natural resources and livelihood opportunities of people.” And also it invokes the phrase, “responsible and enlightened member of international community” which is dearer to Prime Minister Manmohan Singh. While taking his decision to proceed with the much controversial Indo- US nuclear deal in his earlier term, PM over turned the sane voices with in the country by saying that the deal is part of enlightened foreign policy of UPA ! In its wisdom of enlightened membership of international community, the actions plan proposes private public partnership to protect the climate change. Not only that. He also proposes, as part of National Water mission, to optimize water use through market regulations, including pricing, “differential entitlement and pricing.” Thus, in the name of fight against the perils of climate change, the government ratified the privatization of water resources and market friendly regulations on use of natural resources. The action plan also calls up on the government to revisit the national water mission in the light of this new plan, which is going to be a dangerous step in privatizing the water resources. The principle of differential entitlement will act against interests of farming community.
The action plan asks government to initiate plan of action on several fronts simultaneously with out having any concrete study or assessment of its implications. In the name of Solar Mission, the government is almost withdrawing itself from generation and provisioning of energy in favor of private players. Though we have already an independent ministry to develop strategies for alternative and renewable energy sources, nothing much has been done in terms of conceiving country specific strategies keeping in mind the availability of indigenous resources. There is no enhancement of funding allocations over the time to research aspects of alternative energy sources. All of sudden, the action plan asks government to review the energy mix from generation point of view to minimize the carbon emissions.
The action plan also suggests changes in funding pattern. The action restrains in asking the government for enhancement of funding. That means, the existing allocations and available funds will be readjusted according to the government priorities. That means, reductions to the traditional allocation patterns and diverting the same funds to the new sectors and schemes. As we know by now, the government is foregoing lakhs of crores of income to private giants. Unless, it expands the resource base, the renewed stress on climate change mitigation efforts forces government either to leave the efforts to discretion of private players or going for external assistance. Both the methods stands failed in experience. In both the circumstances, unless the government facilitate market friendly returns over the investment, they won’t invest in these efforts. At the end of the day, if government fails to think of mobilizing resources which are not burden some to the people, the action plan is not going to be a fruitful effort.
Monday, December 7, 2009
కోపెన్హెగన్‌లో భారత్‌ పయనమెటు ?
మన్మోహన్‌సింగ్‌ తాజా అమెరికా పర్యటనలోనూ, పర్యటన ముగింపు సందర్భంగానూ కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ఫలితాన్ని ఇచ్చే అవకాశం లేదని ఒబామాతో గొంతు కలిపాడు. నిజానికి అటువంటిదేదైనా జరిగే ప్రమాదం ఉంటే దానికి వ్యతిరేకంగా వర్దమాన దేశాలను కూడగట్టాల్సిన మన దేశం ఆ కర్తవ్యాన్ని విడనాడింది. అంతేకాదు. అమెరికా తీసుకుంటున్న తిరోగమన వైఖరికి మద్ధతు చేకూర్చే పనిలో నిమగమైంది. ఫలితంగా కోపెన్హెగన్‌లో మార్గదర్శనం కోసం ఎదురుచూస్తున్న వర్దమాన దేశాలు మనవైపు రావటానికి సిద్ధంగా లేవు. ఈ దేశాలు నేడు చైనా మార్గదర్శనంలో ముందుకు నడుస్తున్నాయి.ఈ మధ్యకాలంలో భారత పర్యావరణ మంత్రి జైరాం రమేష్‌ జరిపిన చైనా పర్యటనలో విధానపరంగా చైనా ఏ విధంగా ముందుకు దూసుకుపోతోందో రుజువయ్యింది. బ్రెజిల్‌, భారత్‌, చైనా, దక్షిణ ఆఫ్రికా దేశాలు కోపెన్హెగన్‌లో ఒక కూటమిగా వ్యవహరించాలని, ఒక తీర్మానాన్ని కూడా ప్రతిపాదించాలని చైనా చొరవ తీసుకున్నది. ఈ పరిణామం రానున్న కాలంలో విదేశాంగ వ్యవహారాల్లో మనదేశం ఎదుర్కొనే పరిణామాలను తెలియచేయటమే కాదు. అంతర్జాతీయ సమావేశాల్లో అవసరమైన ఎత్తుగడలు వేసే శక్తి మనకు లేదన్న విషయాన్ని కూడా ముందుకు తెస్తోంది.
సోమవారం నుండి కోపెన్హెగన్‌లో పర్యావరణ సదస్సు జరుగుతోంది. ఈ సదస్సులో మొత్తంగా ప్రపంచాన్ని పర్యావరణ ముప్పు నుండి కాపాడడానికి అవసరమైన విధి విధానాలు రూపొందించాల్సి ఉంది. ఇందుకు గాను దేశ దేశాల నేతలు హాజరు కానున్నారు. పరిస్థితులు సానుకూలంగా ఉండి, పెద్దగా వివాదాలు రాని పక్షంలో అమెరికా అధ్యక్షుడు ఒబామా మొదలు, భారత ప్రధాని మన్మోహన్‌సింగ్‌ వరకు కోపెన్హెగన్‌ బయలుదేరే అవకాశం ఉంది. ముందుగా తొమ్మిదవ తారీఖున కోపెన్హెగన్‌ చేరుకోవాలనుకున్న ఒబామా ప్రస్తుతం 18న చేరుకోనున్నారు. అదే విధంగా సీనియర్‌ మంత్రి ప్రణబ్‌ముఖర్జీ స్థానంలో భారత్‌ బృందానికి నేరుగా ప్రధాని మంత్రి మన్మోహన్‌సింగ్‌ స్వయంగా నాయకత్వం వహించాలని నిర్ణయించుకున్నారు. మన్మోహన్‌సింగ్‌ కూడా 17వ తేదీనాటికి కోపెన్హెగన్‌ చేరుకోనున్నారు. వాషింగ్టన్‌ నుండే ఒబామా వివిధ దేశాధినేతలతో మంతనాలు నడుపుతున్నారు.
దాదాపు రెండు వారాల పాటు జరిగే ఈ సమావేశాలు మొత్తంగా మానవాళి తనను తాను కాపాడుకునేందుకు సిద్ధంగా ఉందా లేదా అన్న విషయంపై ఒక అవగాహన కలిగించనున్నాయి. ఈ సమావేశం ముఖ్య లక్ష్యం క్యోటో ఒప్పందం స్థానంలో ప్రపంచ పర్యావరణాన్ని పరిరక్షించడానికి అవసరం అయిన నూతన అంతర్జాతీయ ఒప్పందాన్ని ఆమోదించడం. దానికి గాను ఇప్పటికే సన్నాహాలు మొదలయ్యాయి. క్యోటో ఒప్పందం ముఖ్యాంశాలుగా చెప్పుకోవాలంటే సంపన్న దేశాలు తమ పరిశ్రమలు, జీవన శైలి కారణంగా వాతావరణంలోకి విడుదల చేస్తున్న హరిత హనన వాయువులు (వీటినే పెట్టుబడిదారీ విశ్లేషకులు హరిత వాయువులు అని పిలుస్తున్నారు) తగ్గించుకోవాలి. అదే సమయంలో వర్దమాన దేశాలు సంపన్న దేశాలు చేసే ఈ ప్రయత్నాలకు సహాయం చేయాలని కూడా నిర్ణయం అయ్యింది.
అటువంటి సహాయం అమలులో భాగంగానే కార్బన్‌ట్రేడింగ్‌ పథకం ఉనికిలోకి వచ్చింది. ఈ క్రమంలో వర్దమాన దేశాలు తమ తమ దేశాల్లో పేదరికం నివారణకు, నిర్మూలనకు అవసరమైన చర్యలు చేపట్టాలని, ఈ చర్యల నేపథ్యంలో హరిత హనన వాయువుల విడుదల సమస్య కాబోదని కూడా అంగీకారం కుదిరింది. అందువల్లనే క్యోటో ఒప్పందం మొత్తం ప్రపంచ దేశాలను రెండు భాగాలుగా విడగొట్టింది. మొదటి భాగంలో సంపన్నదేశాలు ఉన్నాయి. ఈ దేశాలు కర్బన వాయువు విడుదలలను తగ్గించాల్సిన బాధ్యతను నెరవేర్చాలి. రెండో భాగంలోని దేశాలు వర్దమాన దేశాలు. ఈ దేశాలు తమ తమ దేశాల్లోని పేదరికాన్ని తగ్గించేందుకు కృషి చేయాలి. క్యోటో ఒప్పంద కాలంలో కుదర్చుకున్న అవగాహన మేరకు సదరు ఒప్పందం కేవలం 2012 వరకూ వర్తిస్తుంది. తర్వాత కాలానికి గాను ప్రపంచ దేశాలు మరో అవగాహనకు రావాల్సి ఉంది.
అంతే కాదు. ఏ సంవత్సరానికి ఆ సంవత్సరం వివిధ దేశాలు క్యోటో ఒప్పందం అమలులో ఏ మేరకు పురోగతి సాధించాయన్న విషయాన్నీ సమీక్షించాలి. అటువంటి సమీక్షల కోసం జరిగే సమావేశాలనే భాగస్వామ్య దేశాల సమావేశంగా పిలుస్తున్నారు. డెన్మార్క్‌లో జరుగుతున్న సమావేశం అటువంటి వార్షిక సమావేశాల్లో 15వ సమావేశం. మిగిలిన 14 వార్షిక సమావేశాలు వివిధ దేశాలలో కర్బన వాయువుల తరుగుదల తీరును లేదా పెరుగుదల తీరును పరిశీలించి విశ్లేషణలు చేస్తే ప్రస్తుత సమావేశాలు ఈ విశ్లేషణలతోపాటు రానున్న కాలానికి గాను నూతన చట్రాన్ని నిర్దారించాల్సిన అవసరం ఉంది. అందువల్లనే కోపెన్హెగన్‌ సమావేశాలకు ఎనలేని ప్రాధాన్యత ఉన్నది. కోపెన్హెగన్‌ సదస్సులో చర్చలను ఒక నిర్దిష్ట దిశలో మళ్లించటానికి గాను అంతర్జాతీయ పర్యావరణ వేదిక (ఐపిసిసి) ఒక అధ్యయన నివేదికను తయారు చేసింది.
ఈ నివేదిక నిర్దారణల మేరకు సంపన్న దేశాలు విడుదల చేసే కర్బన వాయువుల్లో 2020నాటికి 25-40శాతానికి, 2050 నాటికి 85-90శాతానికి తగ్గించుకోవాల్సి ఉంది. కానీ క్యోటో ఒప్పందం నాటికి కర్బన వాయువుల విడుదల 5.2శాతం చొప్పున పెరిగితే ఈ కాలంలో 11.2% చొప్పున పెరిగింది. అంటే గత 12 సంవత్సరాల్లో మనం లక్ష్యానికి ఆమడ దూరంలో వెనక్కి జరిగామన్నమాట.
ఈ విధంగా గత దశాబ్దకాలంగా కర్బన వాయువు విడుదల లక్ష్యానికి దూరంగా జరగడం క్యోటో ఒప్పంద వైఫల్యమేనని సంపన్న దేశాలు ముఖ్యంగా అమెరికా వాదన ప్రారంభించింది. ఈ వాదన నేడు పెరిగి పెరిగి మొత్తంగా క్యోటో ఒప్పందాన్నే ప్రశ్నార్థకం చేసింది. ఇటువంటి పరిణామానికి దారితీసిన పరిస్థితులు ఇలా ఉన్నాయి.
నిజానికి అమెరికా అధ్యక్ష ఎన్నికల సందర్భంగా ఒబామా నిర్వహించిన ప్రచారంతో పర్యావరణ వాదులందరికీ కాస్తంత ఆశ పుట్టింది. అంతకు పూర్వం బుష్‌ హయాంలో అమెరికా పూర్తిగా క్యోటో ఒప్పందం నుండి వైదొలిగింది. దాంతో మొత్తంగా పర్యావరణ చర్చలు ప్రశ్నార్థకం అయ్యాయి. అప్పట్లో బుష్‌ ముందుకు తెచ్చిన వాదనే నేడు అమెరికా ప్రభుత్వాన్ని నడిపిస్తోంది. క్యోటో ఒప్పందం నాటికి సెనేటర్‌గా ఉన్న ఒబామా అప్పుడే క్యోటో ఒప్పందాన్ని వ్యతిరేకించాడు. కానీ అధ్యక్ష ఎన్నికల ప్రచారంలో భాగంగా ఒబామా 'నేను (అధ్యక్షునిగా) ఎన్నికయితే ఈ చర్చల్లో అమెరికా మరో మారు కీలక పాత్ర పోషిస్తుందని హామీ ఇస్తున్నాను. పర్యావరణ చర్చల విషయంలో నూతన తరహా అంతర్జాతీయ సహకారాన్ని అందిస్తాము' అని పేర్కొన్నారు. ఆ సమయంలో బ్రిటన్‌కు చెందిన ఒక పత్రిక 'క్యోటో ఒప్పందాన్ని పునఃసమీక్షించడానికి అమెరికా సిద్ధమన్న అమెరికా అధ్యక్ష ప్రతినిధి ప్రకటనతో పర్యావరణ చర్చలు ఒక్కసారిగా సానుకూల మార్గంలోకి మళ్లినట్లయ్యింది.
బుష్‌ ప్రభుత్వం ఉద్దేశ పూర్వకంగా గత ఎనిమిది సంవత్సరాలుగా పర్యావరణ చర్చలకు సృష్టించిన ప్రతిబంధకాలు తొలిగిపోయినట్లయ్యింది. బుష్‌ కల్పించిన అవరోధాలు పర్యావరణ చర్చల పురోగతిని పెద్ద ఎత్తున అడ్డుకున్నాయి.' అని విశ్లేషించింది.
అయితే ఈ ఓదార్పు ఎంతోకాలం నిలవలేదు. అధ్యక్ష పదవి చేపట్టిన తర్వాత ఒబామా తిరిగి బుష్‌ బాటలోనే నడక ప్రారంభించారు. ప్రస్తుత పర్యావరణ ఒప్పందం వెలుగులో సంపన్న దేశాలు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యల గురించి అడపాదడపా మాట్లాడడం ప్రారంభించాడు. ఒబామా ప్రభుత్వం పార్లమెంటులో ప్రతిపాదించిన వాక్స్‌మన్‌-మార్క్‌, కెర్రీ-బాక్సర్‌ బిల్లులోనూ ఇదే ధోరణి వ్యక్తం అయ్యింది. ప్రస్తుతం సెనెట్‌ కమిటీ పరిశీలనలో ఉన్న ఈ బిల్లు 2013కంటే ముందు అమెరికా కాంగ్రెస్‌ ఆమోదం పొందే అవకాశం కనిపించటం లేదు. అదే సమయంలో తాజాగా ఒబామా చైనా పర్యటన సందర్భంగా 'కోపెన్హెగన్‌లో అమెరికా తీసుకునే వైఖరి అమెరికా చట్టాలకు లోబడి ఉంటుంది.
' అని స్పష్టం చేశారు. అంటే దానర్థం వాక్స్‌మన్‌ మార్క్‌ బిల్లు ఆమోదం పొందేంత వరకూ పర్యావరణ చర్చల్లో అమెరికా వైఖరిలో ఏ మార్పూ ఉండదన్నమాట. అమెరికా సెనెట్‌లో డెమోక్రాట్లదే ఆధిపత్యం. అధ్యక్షుడు డెమొక్రటిక్‌ పార్టీకి చెందిన వాడు. అయినా బిల్లు ఆలస్యం అవుతుందంటే దాని వెనుక ఉన్న ఎత్తుగడను మనం అర్థం చేసుకోవాలి. ఈ తాత్సారానికి ఒక ముఖ్య కారణం 2010లో జరగనున్న ఎన్నికలు. ఇప్పటికే అమెరికాలో పెద్ద ఎత్తున నిరుద్యోగం తాండవిస్తోంది. దానికి తోడూ ఉద్దీపన పథకం పలాలు ప్రజలకు అందుబాటులోకి రాలేదు. క్యోటో ఒప్పందం కానీ, అటువంటి మరే ఒప్పందమయినా కానీ సంపన్న దేశాల్లో పారిశ్రామిక ప్రగతికి అవరోధం అన్న అభిప్రాయం బలంగా ఉంది. ఇటువంటి పరిస్థితుల్లో క్యోటో తదనంతర కాలంలో అమలు కావాల్సిన అంతర్జాతీయ పర్యావరణ ఒప్పందాన్ని ఖరారు చేయటంలో అమెరికా పాత్ర పోషించడం అంటే దేశీయంగా రాజకీయ ప్రతికూల పరిస్థితులు ఎదుర్కోవాల్సి రావటమే. దీనికి ఒబామా కానీ ఆయన ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న పార్టీగానీ సిద్ధంగా లేవు.
మరో ముఖ్యమైన కారణం ఉంది. అది తాజాగా ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థ ఎదుర్కొంటున్న పెట్టుబడిదారీ సంక్షోభం. గత రెండేళ్లుగా ప్రపంచాన్ని కుదిపేసిన, కుదిపేస్తున్న పెట్టుబడిదారీ సంక్షోభం నేపథ్యంలో పలు ప్రపంచ దేశాలు దేశీయ ఆర్థిక వ్యవస్థలను సరిదిద్దుకునే క్రమంలో ఉన్నాయి. తాజా సంక్షోభానికి కేంద్రంగా ఉన్న అమెరికాలో దేశీయంగా కొనుగోలు శక్తి పెంచటం తక్షణ సమస్యగా ఉంది. కొనుగోలు శక్తి పెరగడానికి, పారిశ్రామిక రంగ ప్రగతికి మధ్య ఉన్న సంబంధం తెలిసిందే. పర్యావరణ పరిరక్షణ లక్ష్యాన్ని చేరుకొంటూ పారిశ్రామిక ప్రగతి సాధించాలంటే ప్రత్యామ్నాయ సాంకేతిక పరిజ్ఞానం కోసం పెద్ద ఎత్తున నిధులు వెచ్చించాలి. సంక్షోభంతో చితికి అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థకు అంతశక్తి లేదు. ఒకవేళ ఉన్నా అమెరికా ప్రభుత్వాన్నే శాసించగల శక్తివంతులకు కేంద్రంగా ఉన్న వాల్‌స్ట్రీట్‌ గోడలు దాటి అది బయటపడలేదు.
ఈ నేపథ్యంలో అమెరికా ప్రభుత్వం ముందున్న ప్రత్యామ్నాయం ఒక్కటే. అది కోపెన్హెగన్‌ చర్చలను దారి మళ్లించడం. ఈ ప్రయత్నంలో సంపన్న దేశాల మేధావులు, ప్రభుత్వాలు కుమ్మక్కయి ముందుకు తెస్తున్న వాదనే చైనా, భారత దేశాల నుండి విడుదలవుతున్న కాలుష్య కారకాల గురించిన చర్చ.సంపన్నదేశాలు, ఆ దేశాలకు చెందిన విశ్లేషకులు గత కొంత కాలంగా ముందుకు తెస్తున్న ప్రధాన వాదన వర్దమాన దేశాలను పర్యావరణ ఒప్పందం బాధ్యతల నుండి మినహాయించడం ద్వారా మొత్తం భారం సంపన్న దేశాలపై మోపారన్నది. దీనికి ఆధారంగా వర్దమాన దేశాలు ముఖ్యంగా భారత్‌, చైనా దేశాల పారిశ్రామిక ప్రగతిని చూపిస్తూ దాని ఆధారంగా ఈ దేశాల పారిశ్రామిక వ్యవస్థల నుండి విడుదలవుతున్న కాలుష్య వాయువుల పరిమాణాన్ని ఆధారం చేసుకుని చర్చలు జరగాలని, అదే విధంగా వర్దమాన దేశాలు కూడా తమ తమ కలుషిత వాయువిడుదలల నియంత్రణ లక్ష్యాలను ముందుగానే ప్రకటించాలని ఒత్తిడి తెస్తున్నారు.
భారత్‌ వంటి వర్దమాన దేశాలు ఈ ఒత్తిళ్లకు లొంగి ఈ విధంగా ప్రకటిస్తున్నాయి కూడా. తాజాగా మన్మోహన్‌ ప్రభుత్వం పర్యావరణ పథకాన్ని ప్రకటించటమే కాదు. కలుషిత వాయు విడుదల లక్ష్యాలను కూడా ప్రకటించింది. అందరూ ఏమర్చిన విషయమేమిటంటే భారతదేశం కలుషిత వాయు విడుదల లక్ష్యాలను ప్రకటించడానికి రెండు రోజుల ముందు అమెరికా అధ్యక్షుడు ఒబామా పలు దఫాలు మన్మోహన్‌సింగ్‌తో మాట్లాడారు. ప్రధాని కార్యాలయం ప్రతినిధులు ఈ టెలిఫోన్‌ చర్చలు ఆఫ్ఘన్‌కు సైన్యాన్ని పంపటం గురించి అని చెప్పినా, పర్యావరణ మంత్రి జైరామ్‌ రమేష్‌ కలుషిత వాయు విడుదల లక్ష్యాలను పార్లమెంట్లో ప్రకటించటం వెనుక అమెరికా జోక్యం లేదని భావించలేం. అమెరికా ఇతర దేశాలపై ఒత్తిడి తెచ్చే తీరును పరిశీలించిన వారెవరికైనా ఈ సందేహం కలగడం సహజం. అంతే కాదు. భారత ప్రభుత్వం గత ఆరు మాసాలుగా పర్యావరణ విషయాలపై వెల్లడిస్తున్న అభిప్రాయాలు గమనిస్తే, జైరామ్‌ రమేష్‌ మాటల్లోనే 'భారత ప్రభుత్వ వైఖరిలో సున్నితమైన మార్పులు' వచ్చాయి.
ప్రభుత్వం దృష్టిలో ఇవి సున్నితమైనవే కావచ్చు కానీ ఇవి కాంగ్రెస్‌ ప్రభుత్వం అనుసరించే విదేశాంగ విధానానికి సూచికలుగా కూడా ఉన్నాయి. మన్మోహన్‌సింగ్‌ తాజా అమెరికా పర్యటనలోనూ, పర్యటన ముగింపు సందర్భంగానూ కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ఫలితాన్ని ఇచ్చే అవకాశం లేదని ఒబామాతో గొంతు కలిపాడు. నిజానికి అటువంటిదేదైనా జరిగే ప్రమాదం ఉంటే దానికి వ్యతిరేకంగా వర్దమాన దేశాలను కూడగట్టాల్సిన మన దేశం ఆ కర్తవ్యాన్ని విడనాడింది. అంతేకాదు. అమెరికా తీసుకుంటున్న తిరోగమన వైఖరికి మద్ధతు చేకూర్చే పనిలో నిమగమైంది. ఫలితంగా కోపెన్హెగన్‌లో మార్గదర్శనం కోసం ఎదురుచూస్తున్న వర్దమాన దేశాలు మనవైపు రావటానికి సిద్ధంగా లేవు. ఈ దేశాలు నేడు చైనా మార్గదర్శనంలో ముందుకు నడుస్తున్నాయి. ఈ మధ్యకాలంలో భారత పర్యావరణ మంత్రి జైరాం రమేష్‌ జరిపిన చైనా పర్యటనలో విధానపరంగా చైనా ఏ విధంగా ముందుకు దూసుకుపోతోందో రుజువయ్యింది.
బ్రెజిల్‌, భారత్‌, చైనా, దక్షిణ ఆఫ్రికా దేశాలు కోపెన్హెగన్‌లో ఒక కూటమిగా వ్యవహరించాలని, ఒక తీర్మానాన్ని కూడా ప్రతిపాదించాలని చైనా చొరవ తీసుకున్నది. ఈ పరిణామం రానున్న కాలంలో విదేశాంగ వ్యవహారాల్లో మనదేశం ఎదుర్కొనే పరిణామాలను తెలియచేయటమే కాదు. అంతర్జాతీయ సమావేశాల్లో అవసరమైన ఎత్తుగడలు వేసే శక్తి మనకు లేదన్న విషయాన్ని కూడా ముందుకు తెస్తోంది. మర్దమాన దేశాలు కూడా ఎంతో కొంత వాయు విడుదలలను తగ్గించాలన్న డిమాండ్‌ ముందుకు తేవటం అంటే క్యోటో ఒప్పందంలోని ఒక ముఖ్యమైన అంశాన్ని (వర్దమాన దేశాలు ఈ నిర్ణయాలు తీసుకోవడానికి అవసరమైన ఆర్థిక సహాయం సంపన్న దేశాల నుండే రావాలన్న లక్ష్యాన్ని) ఎజెండా నుండి తొలగించడమే అవుతుంది. తర్వాత కాలంలో వర్దమాన దేశాల అభివృద్ధికి అవసరమైన సాంకేతిక శక్తి సామర్థ్యాలను పెంపొందించుకోవడానికి అవసరమైన వనరులు సమకూర్చే బాధ్యత నుండి సంపన్న దేశాలు వైదొలగడానికి అవసరమయిన భూమికను ఈ డిమాండ్‌ సిద్ధం చేస్తోంది.
సంపన్న దేశాలు ఇప్పటి వరకు సాంకేతిక సామర్థ్యాలు పెంచుకునేందుకు సహకరించలేదు. పైగా అనేక అవరోధాలు సృష్టించాయి. అటువంటి పరిస్థితుల్లో వర్దమాన దేశాలు పర్యావరణ పరిరక్షణలో సమాన బాధ్యతలు నెత్తిన వేసుకోవడం అంటే అభివృద్ధి కావటానికి వీలుగా ఏర్పరుచుకున్న వెసులుబాట్లను వదులుకోవటమే అవుతుంది. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ ఎదుర్కొంటున్న తాజా సంక్షోభం నేపథ్యంలో సంపన్న దేశాలకు కావాల్సింది కూడా అదే. ఉన్న కాసిన్ని నిధులు పర్యావరణ పరిరక్షణ పేరుతో ఖర్చయిపోతే బహుళజాతి కంపెనీల లాభాలు గణనీయంగా దెబ్బతింటాయి. అందువల్లనే కోపెన్హెగన్‌లో ఒప్పందం ఖరారు అయ్యే అవకాశాలు లేకుండా సంపన్న దేశాలు వ్యూహం పన్నాయి. ఈ వ్యూహాన్ని వర్దమాన దేశాలు ఎలా ఎదుర్కొంటాయన్న సంగతి కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ముగిసిన తర్వాత కానీ వెల్లడి కాదు.
2020 నాటికి వివిధ దేశాల కార్బన్‌ విడుదల లక్ష్యాలివి
కార్బన్‌డయాక్సైడ్‌ విడుదల (బిలియన్‌ టన్నుల్లో) విడుదల తీవ్రత (జిడిపి/కెజి)
దేశం 1990 2005 2020 1990 2005 2020 2020లక్ష్యం భారంపంపిణీ
చైనా 2.2 5.1 11.1 86 49 31 28 -10
అమెరికా 4.9 5.8 5.8 58 43 31 26 -18
భారత్‌ 0.59 1.15 3.39 33 26 19 20 5
యూరోప్‌ 3.2 3.3 3.2 35 28 20 16 -21
ఇండోనేషియా 0.14 0.33 0.60 21 27 21 16 -26
కెనడా 0.43 0.56 0.62 55 46 36 26 -29
కొరియా 0.23 0.47 0.69 42 39 29 21 -30
బ్రెజిల్‌ 0.18 0.33 0.55 16 18 16 11 -36
జపాన్‌ 1.1 1.2 1.3 30 29 23 14 -37
ఆస్ట్రేలియా 0.26 0.39 0.46 60 52 40 25 -38
నార్వే 0.03 0.04 0.04 26 20 15 6 -59
సోమవారం నుండి కోపెన్హెగన్‌లో పర్యావరణ సదస్సు జరుగుతోంది. ఈ సదస్సులో మొత్తంగా ప్రపంచాన్ని పర్యావరణ ముప్పు నుండి కాపాడడానికి అవసరమైన విధి విధానాలు రూపొందించాల్సి ఉంది. ఇందుకు గాను దేశ దేశాల నేతలు హాజరు కానున్నారు. పరిస్థితులు సానుకూలంగా ఉండి, పెద్దగా వివాదాలు రాని పక్షంలో అమెరికా అధ్యక్షుడు ఒబామా మొదలు, భారత ప్రధాని మన్మోహన్‌సింగ్‌ వరకు కోపెన్హెగన్‌ బయలుదేరే అవకాశం ఉంది. ముందుగా తొమ్మిదవ తారీఖున కోపెన్హెగన్‌ చేరుకోవాలనుకున్న ఒబామా ప్రస్తుతం 18న చేరుకోనున్నారు. అదే విధంగా సీనియర్‌ మంత్రి ప్రణబ్‌ముఖర్జీ స్థానంలో భారత్‌ బృందానికి నేరుగా ప్రధాని మంత్రి మన్మోహన్‌సింగ్‌ స్వయంగా నాయకత్వం వహించాలని నిర్ణయించుకున్నారు. మన్మోహన్‌సింగ్‌ కూడా 17వ తేదీనాటికి కోపెన్హెగన్‌ చేరుకోనున్నారు. వాషింగ్టన్‌ నుండే ఒబామా వివిధ దేశాధినేతలతో మంతనాలు నడుపుతున్నారు.
దాదాపు రెండు వారాల పాటు జరిగే ఈ సమావేశాలు మొత్తంగా మానవాళి తనను తాను కాపాడుకునేందుకు సిద్ధంగా ఉందా లేదా అన్న విషయంపై ఒక అవగాహన కలిగించనున్నాయి. ఈ సమావేశం ముఖ్య లక్ష్యం క్యోటో ఒప్పందం స్థానంలో ప్రపంచ పర్యావరణాన్ని పరిరక్షించడానికి అవసరం అయిన నూతన అంతర్జాతీయ ఒప్పందాన్ని ఆమోదించడం. దానికి గాను ఇప్పటికే సన్నాహాలు మొదలయ్యాయి. క్యోటో ఒప్పందం ముఖ్యాంశాలుగా చెప్పుకోవాలంటే సంపన్న దేశాలు తమ పరిశ్రమలు, జీవన శైలి కారణంగా వాతావరణంలోకి విడుదల చేస్తున్న హరిత హనన వాయువులు (వీటినే పెట్టుబడిదారీ విశ్లేషకులు హరిత వాయువులు అని పిలుస్తున్నారు) తగ్గించుకోవాలి. అదే సమయంలో వర్దమాన దేశాలు సంపన్న దేశాలు చేసే ఈ ప్రయత్నాలకు సహాయం చేయాలని కూడా నిర్ణయం అయ్యింది.
అటువంటి సహాయం అమలులో భాగంగానే కార్బన్‌ట్రేడింగ్‌ పథకం ఉనికిలోకి వచ్చింది. ఈ క్రమంలో వర్దమాన దేశాలు తమ తమ దేశాల్లో పేదరికం నివారణకు, నిర్మూలనకు అవసరమైన చర్యలు చేపట్టాలని, ఈ చర్యల నేపథ్యంలో హరిత హనన వాయువుల విడుదల సమస్య కాబోదని కూడా అంగీకారం కుదిరింది. అందువల్లనే క్యోటో ఒప్పందం మొత్తం ప్రపంచ దేశాలను రెండు భాగాలుగా విడగొట్టింది. మొదటి భాగంలో సంపన్నదేశాలు ఉన్నాయి. ఈ దేశాలు కర్బన వాయువు విడుదలలను తగ్గించాల్సిన బాధ్యతను నెరవేర్చాలి. రెండో భాగంలోని దేశాలు వర్దమాన దేశాలు. ఈ దేశాలు తమ తమ దేశాల్లోని పేదరికాన్ని తగ్గించేందుకు కృషి చేయాలి. క్యోటో ఒప్పంద కాలంలో కుదర్చుకున్న అవగాహన మేరకు సదరు ఒప్పందం కేవలం 2012 వరకూ వర్తిస్తుంది. తర్వాత కాలానికి గాను ప్రపంచ దేశాలు మరో అవగాహనకు రావాల్సి ఉంది.
అంతే కాదు. ఏ సంవత్సరానికి ఆ సంవత్సరం వివిధ దేశాలు క్యోటో ఒప్పందం అమలులో ఏ మేరకు పురోగతి సాధించాయన్న విషయాన్నీ సమీక్షించాలి. అటువంటి సమీక్షల కోసం జరిగే సమావేశాలనే భాగస్వామ్య దేశాల సమావేశంగా పిలుస్తున్నారు. డెన్మార్క్‌లో జరుగుతున్న సమావేశం అటువంటి వార్షిక సమావేశాల్లో 15వ సమావేశం. మిగిలిన 14 వార్షిక సమావేశాలు వివిధ దేశాలలో కర్బన వాయువుల తరుగుదల తీరును లేదా పెరుగుదల తీరును పరిశీలించి విశ్లేషణలు చేస్తే ప్రస్తుత సమావేశాలు ఈ విశ్లేషణలతోపాటు రానున్న కాలానికి గాను నూతన చట్రాన్ని నిర్దారించాల్సిన అవసరం ఉంది. అందువల్లనే కోపెన్హెగన్‌ సమావేశాలకు ఎనలేని ప్రాధాన్యత ఉన్నది. కోపెన్హెగన్‌ సదస్సులో చర్చలను ఒక నిర్దిష్ట దిశలో మళ్లించటానికి గాను అంతర్జాతీయ పర్యావరణ వేదిక (ఐపిసిసి) ఒక అధ్యయన నివేదికను తయారు చేసింది.
ఈ నివేదిక నిర్దారణల మేరకు సంపన్న దేశాలు విడుదల చేసే కర్బన వాయువుల్లో 2020నాటికి 25-40శాతానికి, 2050 నాటికి 85-90శాతానికి తగ్గించుకోవాల్సి ఉంది. కానీ క్యోటో ఒప్పందం నాటికి కర్బన వాయువుల విడుదల 5.2శాతం చొప్పున పెరిగితే ఈ కాలంలో 11.2% చొప్పున పెరిగింది. అంటే గత 12 సంవత్సరాల్లో మనం లక్ష్యానికి ఆమడ దూరంలో వెనక్కి జరిగామన్నమాట.
ఈ విధంగా గత దశాబ్దకాలంగా కర్బన వాయువు విడుదల లక్ష్యానికి దూరంగా జరగడం క్యోటో ఒప్పంద వైఫల్యమేనని సంపన్న దేశాలు ముఖ్యంగా అమెరికా వాదన ప్రారంభించింది. ఈ వాదన నేడు పెరిగి పెరిగి మొత్తంగా క్యోటో ఒప్పందాన్నే ప్రశ్నార్థకం చేసింది. ఇటువంటి పరిణామానికి దారితీసిన పరిస్థితులు ఇలా ఉన్నాయి.
నిజానికి అమెరికా అధ్యక్ష ఎన్నికల సందర్భంగా ఒబామా నిర్వహించిన ప్రచారంతో పర్యావరణ వాదులందరికీ కాస్తంత ఆశ పుట్టింది. అంతకు పూర్వం బుష్‌ హయాంలో అమెరికా పూర్తిగా క్యోటో ఒప్పందం నుండి వైదొలిగింది. దాంతో మొత్తంగా పర్యావరణ చర్చలు ప్రశ్నార్థకం అయ్యాయి. అప్పట్లో బుష్‌ ముందుకు తెచ్చిన వాదనే నేడు అమెరికా ప్రభుత్వాన్ని నడిపిస్తోంది. క్యోటో ఒప్పందం నాటికి సెనేటర్‌గా ఉన్న ఒబామా అప్పుడే క్యోటో ఒప్పందాన్ని వ్యతిరేకించాడు. కానీ అధ్యక్ష ఎన్నికల ప్రచారంలో భాగంగా ఒబామా 'నేను (అధ్యక్షునిగా) ఎన్నికయితే ఈ చర్చల్లో అమెరికా మరో మారు కీలక పాత్ర పోషిస్తుందని హామీ ఇస్తున్నాను. పర్యావరణ చర్చల విషయంలో నూతన తరహా అంతర్జాతీయ సహకారాన్ని అందిస్తాము' అని పేర్కొన్నారు. ఆ సమయంలో బ్రిటన్‌కు చెందిన ఒక పత్రిక 'క్యోటో ఒప్పందాన్ని పునఃసమీక్షించడానికి అమెరికా సిద్ధమన్న అమెరికా అధ్యక్ష ప్రతినిధి ప్రకటనతో పర్యావరణ చర్చలు ఒక్కసారిగా సానుకూల మార్గంలోకి మళ్లినట్లయ్యింది.
బుష్‌ ప్రభుత్వం ఉద్దేశ పూర్వకంగా గత ఎనిమిది సంవత్సరాలుగా పర్యావరణ చర్చలకు సృష్టించిన ప్రతిబంధకాలు తొలిగిపోయినట్లయ్యింది. బుష్‌ కల్పించిన అవరోధాలు పర్యావరణ చర్చల పురోగతిని పెద్ద ఎత్తున అడ్డుకున్నాయి.' అని విశ్లేషించింది.
అయితే ఈ ఓదార్పు ఎంతోకాలం నిలవలేదు. అధ్యక్ష పదవి చేపట్టిన తర్వాత ఒబామా తిరిగి బుష్‌ బాటలోనే నడక ప్రారంభించారు. ప్రస్తుత పర్యావరణ ఒప్పందం వెలుగులో సంపన్న దేశాలు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యల గురించి అడపాదడపా మాట్లాడడం ప్రారంభించాడు. ఒబామా ప్రభుత్వం పార్లమెంటులో ప్రతిపాదించిన వాక్స్‌మన్‌-మార్క్‌, కెర్రీ-బాక్సర్‌ బిల్లులోనూ ఇదే ధోరణి వ్యక్తం అయ్యింది. ప్రస్తుతం సెనెట్‌ కమిటీ పరిశీలనలో ఉన్న ఈ బిల్లు 2013కంటే ముందు అమెరికా కాంగ్రెస్‌ ఆమోదం పొందే అవకాశం కనిపించటం లేదు. అదే సమయంలో తాజాగా ఒబామా చైనా పర్యటన సందర్భంగా 'కోపెన్హెగన్‌లో అమెరికా తీసుకునే వైఖరి అమెరికా చట్టాలకు లోబడి ఉంటుంది.
' అని స్పష్టం చేశారు. అంటే దానర్థం వాక్స్‌మన్‌ మార్క్‌ బిల్లు ఆమోదం పొందేంత వరకూ పర్యావరణ చర్చల్లో అమెరికా వైఖరిలో ఏ మార్పూ ఉండదన్నమాట. అమెరికా సెనెట్‌లో డెమోక్రాట్లదే ఆధిపత్యం. అధ్యక్షుడు డెమొక్రటిక్‌ పార్టీకి చెందిన వాడు. అయినా బిల్లు ఆలస్యం అవుతుందంటే దాని వెనుక ఉన్న ఎత్తుగడను మనం అర్థం చేసుకోవాలి. ఈ తాత్సారానికి ఒక ముఖ్య కారణం 2010లో జరగనున్న ఎన్నికలు. ఇప్పటికే అమెరికాలో పెద్ద ఎత్తున నిరుద్యోగం తాండవిస్తోంది. దానికి తోడూ ఉద్దీపన పథకం పలాలు ప్రజలకు అందుబాటులోకి రాలేదు. క్యోటో ఒప్పందం కానీ, అటువంటి మరే ఒప్పందమయినా కానీ సంపన్న దేశాల్లో పారిశ్రామిక ప్రగతికి అవరోధం అన్న అభిప్రాయం బలంగా ఉంది. ఇటువంటి పరిస్థితుల్లో క్యోటో తదనంతర కాలంలో అమలు కావాల్సిన అంతర్జాతీయ పర్యావరణ ఒప్పందాన్ని ఖరారు చేయటంలో అమెరికా పాత్ర పోషించడం అంటే దేశీయంగా రాజకీయ ప్రతికూల పరిస్థితులు ఎదుర్కోవాల్సి రావటమే. దీనికి ఒబామా కానీ ఆయన ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న పార్టీగానీ సిద్ధంగా లేవు.
మరో ముఖ్యమైన కారణం ఉంది. అది తాజాగా ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థ ఎదుర్కొంటున్న పెట్టుబడిదారీ సంక్షోభం. గత రెండేళ్లుగా ప్రపంచాన్ని కుదిపేసిన, కుదిపేస్తున్న పెట్టుబడిదారీ సంక్షోభం నేపథ్యంలో పలు ప్రపంచ దేశాలు దేశీయ ఆర్థిక వ్యవస్థలను సరిదిద్దుకునే క్రమంలో ఉన్నాయి. తాజా సంక్షోభానికి కేంద్రంగా ఉన్న అమెరికాలో దేశీయంగా కొనుగోలు శక్తి పెంచటం తక్షణ సమస్యగా ఉంది. కొనుగోలు శక్తి పెరగడానికి, పారిశ్రామిక రంగ ప్రగతికి మధ్య ఉన్న సంబంధం తెలిసిందే. పర్యావరణ పరిరక్షణ లక్ష్యాన్ని చేరుకొంటూ పారిశ్రామిక ప్రగతి సాధించాలంటే ప్రత్యామ్నాయ సాంకేతిక పరిజ్ఞానం కోసం పెద్ద ఎత్తున నిధులు వెచ్చించాలి. సంక్షోభంతో చితికి అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థకు అంతశక్తి లేదు. ఒకవేళ ఉన్నా అమెరికా ప్రభుత్వాన్నే శాసించగల శక్తివంతులకు కేంద్రంగా ఉన్న వాల్‌స్ట్రీట్‌ గోడలు దాటి అది బయటపడలేదు.
ఈ నేపథ్యంలో అమెరికా ప్రభుత్వం ముందున్న ప్రత్యామ్నాయం ఒక్కటే. అది కోపెన్హెగన్‌ చర్చలను దారి మళ్లించడం. ఈ ప్రయత్నంలో సంపన్న దేశాల మేధావులు, ప్రభుత్వాలు కుమ్మక్కయి ముందుకు తెస్తున్న వాదనే చైనా, భారత దేశాల నుండి విడుదలవుతున్న కాలుష్య కారకాల గురించిన చర్చ.సంపన్నదేశాలు, ఆ దేశాలకు చెందిన విశ్లేషకులు గత కొంత కాలంగా ముందుకు తెస్తున్న ప్రధాన వాదన వర్దమాన దేశాలను పర్యావరణ ఒప్పందం బాధ్యతల నుండి మినహాయించడం ద్వారా మొత్తం భారం సంపన్న దేశాలపై మోపారన్నది. దీనికి ఆధారంగా వర్దమాన దేశాలు ముఖ్యంగా భారత్‌, చైనా దేశాల పారిశ్రామిక ప్రగతిని చూపిస్తూ దాని ఆధారంగా ఈ దేశాల పారిశ్రామిక వ్యవస్థల నుండి విడుదలవుతున్న కాలుష్య వాయువుల పరిమాణాన్ని ఆధారం చేసుకుని చర్చలు జరగాలని, అదే విధంగా వర్దమాన దేశాలు కూడా తమ తమ కలుషిత వాయువిడుదలల నియంత్రణ లక్ష్యాలను ముందుగానే ప్రకటించాలని ఒత్తిడి తెస్తున్నారు.
భారత్‌ వంటి వర్దమాన దేశాలు ఈ ఒత్తిళ్లకు లొంగి ఈ విధంగా ప్రకటిస్తున్నాయి కూడా. తాజాగా మన్మోహన్‌ ప్రభుత్వం పర్యావరణ పథకాన్ని ప్రకటించటమే కాదు. కలుషిత వాయు విడుదల లక్ష్యాలను కూడా ప్రకటించింది. అందరూ ఏమర్చిన విషయమేమిటంటే భారతదేశం కలుషిత వాయు విడుదల లక్ష్యాలను ప్రకటించడానికి రెండు రోజుల ముందు అమెరికా అధ్యక్షుడు ఒబామా పలు దఫాలు మన్మోహన్‌సింగ్‌తో మాట్లాడారు. ప్రధాని కార్యాలయం ప్రతినిధులు ఈ టెలిఫోన్‌ చర్చలు ఆఫ్ఘన్‌కు సైన్యాన్ని పంపటం గురించి అని చెప్పినా, పర్యావరణ మంత్రి జైరామ్‌ రమేష్‌ కలుషిత వాయు విడుదల లక్ష్యాలను పార్లమెంట్లో ప్రకటించటం వెనుక అమెరికా జోక్యం లేదని భావించలేం. అమెరికా ఇతర దేశాలపై ఒత్తిడి తెచ్చే తీరును పరిశీలించిన వారెవరికైనా ఈ సందేహం కలగడం సహజం. అంతే కాదు. భారత ప్రభుత్వం గత ఆరు మాసాలుగా పర్యావరణ విషయాలపై వెల్లడిస్తున్న అభిప్రాయాలు గమనిస్తే, జైరామ్‌ రమేష్‌ మాటల్లోనే 'భారత ప్రభుత్వ వైఖరిలో సున్నితమైన మార్పులు' వచ్చాయి.
ప్రభుత్వం దృష్టిలో ఇవి సున్నితమైనవే కావచ్చు కానీ ఇవి కాంగ్రెస్‌ ప్రభుత్వం అనుసరించే విదేశాంగ విధానానికి సూచికలుగా కూడా ఉన్నాయి. మన్మోహన్‌సింగ్‌ తాజా అమెరికా పర్యటనలోనూ, పర్యటన ముగింపు సందర్భంగానూ కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ఫలితాన్ని ఇచ్చే అవకాశం లేదని ఒబామాతో గొంతు కలిపాడు. నిజానికి అటువంటిదేదైనా జరిగే ప్రమాదం ఉంటే దానికి వ్యతిరేకంగా వర్దమాన దేశాలను కూడగట్టాల్సిన మన దేశం ఆ కర్తవ్యాన్ని విడనాడింది. అంతేకాదు. అమెరికా తీసుకుంటున్న తిరోగమన వైఖరికి మద్ధతు చేకూర్చే పనిలో నిమగమైంది. ఫలితంగా కోపెన్హెగన్‌లో మార్గదర్శనం కోసం ఎదురుచూస్తున్న వర్దమాన దేశాలు మనవైపు రావటానికి సిద్ధంగా లేవు. ఈ దేశాలు నేడు చైనా మార్గదర్శనంలో ముందుకు నడుస్తున్నాయి. ఈ మధ్యకాలంలో భారత పర్యావరణ మంత్రి జైరాం రమేష్‌ జరిపిన చైనా పర్యటనలో విధానపరంగా చైనా ఏ విధంగా ముందుకు దూసుకుపోతోందో రుజువయ్యింది.
బ్రెజిల్‌, భారత్‌, చైనా, దక్షిణ ఆఫ్రికా దేశాలు కోపెన్హెగన్‌లో ఒక కూటమిగా వ్యవహరించాలని, ఒక తీర్మానాన్ని కూడా ప్రతిపాదించాలని చైనా చొరవ తీసుకున్నది. ఈ పరిణామం రానున్న కాలంలో విదేశాంగ వ్యవహారాల్లో మనదేశం ఎదుర్కొనే పరిణామాలను తెలియచేయటమే కాదు. అంతర్జాతీయ సమావేశాల్లో అవసరమైన ఎత్తుగడలు వేసే శక్తి మనకు లేదన్న విషయాన్ని కూడా ముందుకు తెస్తోంది. మర్దమాన దేశాలు కూడా ఎంతో కొంత వాయు విడుదలలను తగ్గించాలన్న డిమాండ్‌ ముందుకు తేవటం అంటే క్యోటో ఒప్పందంలోని ఒక ముఖ్యమైన అంశాన్ని (వర్దమాన దేశాలు ఈ నిర్ణయాలు తీసుకోవడానికి అవసరమైన ఆర్థిక సహాయం సంపన్న దేశాల నుండే రావాలన్న లక్ష్యాన్ని) ఎజెండా నుండి తొలగించడమే అవుతుంది. తర్వాత కాలంలో వర్దమాన దేశాల అభివృద్ధికి అవసరమైన సాంకేతిక శక్తి సామర్థ్యాలను పెంపొందించుకోవడానికి అవసరమైన వనరులు సమకూర్చే బాధ్యత నుండి సంపన్న దేశాలు వైదొలగడానికి అవసరమయిన భూమికను ఈ డిమాండ్‌ సిద్ధం చేస్తోంది.
సంపన్న దేశాలు ఇప్పటి వరకు సాంకేతిక సామర్థ్యాలు పెంచుకునేందుకు సహకరించలేదు. పైగా అనేక అవరోధాలు సృష్టించాయి. అటువంటి పరిస్థితుల్లో వర్దమాన దేశాలు పర్యావరణ పరిరక్షణలో సమాన బాధ్యతలు నెత్తిన వేసుకోవడం అంటే అభివృద్ధి కావటానికి వీలుగా ఏర్పరుచుకున్న వెసులుబాట్లను వదులుకోవటమే అవుతుంది. పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ ఎదుర్కొంటున్న తాజా సంక్షోభం నేపథ్యంలో సంపన్న దేశాలకు కావాల్సింది కూడా అదే. ఉన్న కాసిన్ని నిధులు పర్యావరణ పరిరక్షణ పేరుతో ఖర్చయిపోతే బహుళజాతి కంపెనీల లాభాలు గణనీయంగా దెబ్బతింటాయి. అందువల్లనే కోపెన్హెగన్‌లో ఒప్పందం ఖరారు అయ్యే అవకాశాలు లేకుండా సంపన్న దేశాలు వ్యూహం పన్నాయి. ఈ వ్యూహాన్ని వర్దమాన దేశాలు ఎలా ఎదుర్కొంటాయన్న సంగతి కోపెన్హెగన్‌ సదస్సు ముగిసిన తర్వాత కానీ వెల్లడి కాదు.
2020 నాటికి వివిధ దేశాల కార్బన్‌ విడుదల లక్ష్యాలివి
కార్బన్‌డయాక్సైడ్‌ విడుదల (బిలియన్‌ టన్నుల్లో) విడుదల తీవ్రత (జిడిపి/కెజి)
దేశం 1990 2005 2020 1990 2005 2020 2020లక్ష్యం భారంపంపిణీ
చైనా 2.2 5.1 11.1 86 49 31 28 -10
అమెరికా 4.9 5.8 5.8 58 43 31 26 -18
భారత్‌ 0.59 1.15 3.39 33 26 19 20 5
యూరోప్‌ 3.2 3.3 3.2 35 28 20 16 -21
ఇండోనేషియా 0.14 0.33 0.60 21 27 21 16 -26
కెనడా 0.43 0.56 0.62 55 46 36 26 -29
కొరియా 0.23 0.47 0.69 42 39 29 21 -30
బ్రెజిల్‌ 0.18 0.33 0.55 16 18 16 11 -36
జపాన్‌ 1.1 1.2 1.3 30 29 23 14 -37
ఆస్ట్రేలియా 0.26 0.39 0.46 60 52 40 25 -38
నార్వే 0.03 0.04 0.04 26 20 15 6 -59
Thursday, November 12, 2009
Right to Housing : Context and Trends in Contemporary Debates
This Paper was presented at a National Seminar on Shelterless and Houseless, organised by Council for Social Development , Delhi
Abstract
In the recent past the State of Andhra Pradesh has witnessed a sustained massive militant struggle by the poor homeless people for securing the housing rights. This is one of the struggles where the beneficiaries have directly engaged and confronted the state machinery including the brutal police firing and implicating thousands false cases on innocent people. This movement has also brought to the main political agenda the issue of lack of housing that compelled the state government to approve the housing schemes en masse. In this paper an attempt has been made to present a comprehensive analysis of the struggle, contextualizing it, in the backdrop of the national and international human rights frame work. For the purpose of convenience this paper has been divided in to five parts through light on the ICSECR, national debates on right to housing, reasons for emergence of a strong umbrella advocacy group in Andhra Pradesh to get this right enforced and in the end tried to focus on the contribution of this movement to the housing rights debate in the state in particular and in India, in general.
Contextualizing the debate on Housing Rights
A decent housing is the common and minimum need of any individual for which she/he work for generations to get it realized. Unfortunately it still remains a distant dream every where for a common man. As people’s association with a piece of land is innate since times immemorial, any government must take cognizance of it when policies pertaining them are formulated. Owning a house signifies certain degree of social as well as economic well being along with a decent standard of living. Essential to achieve this standard is access to adequate housing. Housing fulfills physical needs by providing security and shelter from different weather conditions. It fulfills psychological needs by providing a sense of personal space and privacy. It also accomplishes the social needs by providing a common community space and helps to establish human relations in society. It is the fundamental requirement to hold the members of a family together. It provides economic security to the family and functions as a centre of commercial production, apart from being the Cosmo place of self motivated economic activity.
With the advent of modern democracy and Citizenship theory , access to housing or habitation has become a synonym to the citizenship rights that in turn devolves multiplicity of rights to individuals by making them full members of a society. At the same time the denial of right to habitation excludes a family or individual from getting benefited from several governmental schemes as the beneficiaries for all the schemes are ought to be selected from among the citizens only. That means absence of a house disqualifies citizens from the benefits of governmental help and support is quit evident particularly at times of natural disasters. Therefore in view of the importance of housing for the people the UDHR declares that “Every one has the right to standard of living adequate for the health and well being of himself and his family including food, clothing, housing and medical care and necessary social services and the right to security in the event of unemployment, sickness, disability, widowhood, old age or other lack of livelihood in circumstances beyond his control” ( UDHR, Article 25(1)). This reference in UDHR has its own historical context. This is codified in the immediate context of second world war devastation which rendering crores of people homeless across the continents. If we learn the fact in USSR only more than 2 crores laid their lives, the magnitude of homelessness can be appreciated.
Ironically, despite this codification and certain nations enshrining the right to housing in their constitutions, confusion prevails over whether this is a legal right?, as the right has a multiplying character and also attaches it to a piece of immovable property. The governments are left with sufficient operating space for the States Parties to make this right legally entitled as in the case of certain European States or implement as a measure of solidarity as done by France, since governments are bound to act in a country under specific circumstances. International Covenant on Social, Economic and Cultural Rights (ICSECR) which had been duly adopted by the members of the UNO in 1966 made this a mandatory for the States Parties, under its Article 11 that says “The States Parties to the present Covenant recognize the right of every one to an adequate standard of living for himself and his family, including food, clothing and housing and to continuous improvement of living conditions. The State Parties will take appropriate steps to ensure the realization of these rights recognizing to this effect the essential importance of international cooperation based on free consent”.
Even this resolution is not without vigorous controversies on whether the right to housing is legally enforceable by the states or not. In order to clarify the meaning and scope of the right to housing as expressed in the Covenant in 1991, the Committee on Economic, Social, and Cultural Rights (CESCR) that monitor the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights has issued in its General Comment no.4 Para 14, where it explains that the States are required to “ take what ever steps are necessary” to achieve the full realization of the right. Measures designed to satisfy a States party’s obligation in respect of the right to adequate housing may reflect what ever mix, public or private sector.
Thus this debate finds out two approaches with regard to right to housing: 1.The basic rights approach and 2.The commoditization of housing approach. The basic rights approach interprets this right in a broad and inclusive sense like the right to live in “security, peace and dignity” while the latter takes a market oriented narrow approach. The General comment no.4 also stipulates that the right to adequate housing must be viewed in conjunction with other human rights (Paragraph 9). The comment also defines the phrase ‘adequacy’. According to the CESCR the adequacy of housing is influenced by social, economic, cultural, climatic, ecological and other factors. It also refers to security to the tenure, availability of services, materials, facilities, and infrastructure, affordability, habitability, accessibility, location, cultural adequacy (Paragraph 8) which are key factors to make the housing an effective social, cultural and economic agent that can be used as an instrument in the advancement of an individual or a family.
Globalization and Right to Housing
With the onset of Globalization, that forced repositioning of the State, the debate between these two approaches aggravated and settled predominantly in favour of solidarity paradigm as well as commoditization approach, thus paving the way for a boom in real estate sector and its allied institutional setup. An other consequence of globalization, perhaps, received inadequate attention that actually deserves was the enlarged debates on the Human Rights in the context of increasing complexities. Until the 1990s the debates on Human Rights have essentially been confined to civil and political dimensions of the rights discourse. After the 1990s the ambit of the debate had been widened with the inclusion of the social and economic rights. This change may be attributed to the retreating role of the State under aegis Globalisation.
Thus the State in pre globalized democracies was seen in its full capacity in directing its energies to achieve the maximum public welfare. This strengthened the hands of State to rein Capital in to suitable channels that include human infrastructure such as housing, sanitation, etc,. But in the post 90s when the emphasis had been shifted to manage the needs of Capital, instead of social needs of the public, the state had gradually shun its capacity to provide human infrastructure. This left considerable percentage of population out of such facilities. In fact it was a time when the State in the third world countries including in India, refused to shoulder the responsibility of the society and managing the social needs. This led the formation of a number of pressure groups and advocacy groups in support of reinstating the State as an instrument to manage the societal needs. The advocacy groups, failing to compel the governments at domestic level, took shelter under international institutions, which is the precise reason for a lengthy debates between representatives of advocacy groups and representatives of State Parties to the ICSECR. Finally the advocacy groups were succeeded marginally by forcing the State Parties to accept article 11 of the covenant for the benefit of the homeless. This reflects the above contention of widening of the ambit of human rights debates by including economic and social rights. This progressive variation in understanding the significance of the right to housing in the declarations of UNDHR and ICSECR and CESCR reflects the over all dynamics of the economic polices which are fundamental to the government’s decisions vis-à-vis their interface with the aspirations of citizens.
Right to Housing in India
The constitution of India divides the rights of citizen as negative rights (where the state shall not encroach) and positive rights (where the State shall facilitate for their achievement). The negative rights are listed under part III of constitution which are famously called as the Fundamental Rights where as the positive rights are listed under part IV which are known as Directive Principles of State Policy. The Fundamental Rights are legally enforceable where as Directive Principles of State Policy are legally non enforceable. Under Fundamental Rights Article 21 which deals with Right to Life covers a vast range of issues.
In consonance with changing international discourse on human rights, India has also witnessed a change, basically in the late 1970s and early 80s, when the country has seen the height of judicial activism. This was the period when the judiciary felt Right is Might. During this period, The Supreme Court of India has engaged seriously with Directive Principles making some of them legally enforceable, thus bringing them in to the sphere of Fundamental Rights . Widening the canvass of Right to Life is one such act that happened through various judicial pronouncements, to bring about the right to work, right to equal pay and right to adequate housing. The judicial activism has thoroughly transformed the State activism in the sphere of social and economic rights. Thus the Right to Life under Article 218 also enforced an obligation on the State governments to intervene positively to ensure a better and descent living conditions, which include provision of adequate housing. In 1985, in Olga Tellis case, while recognizing the right of government to evict the pavement dwellers, Justice YV Chandrachud pronounced that only after arranging alternative accommodation, the government can undertake such eviction. In another case, The Supreme Court while considering all the issues, reiterated that: "The right to life…would take within its sweep the right to food, the right to clothing, the right to decent environment and a reasonable accommodation to live in. For the animal, it is the bare protection of the body; for a human being it has to be a suitable accommodation, which would allow him to grow in every aspect _ physical, mental and intellectual. The Constitution aims at ensuring fuller development of every child. That would be possible only if the child is in a proper home. It is not necessary that every citizen must be ensured of living in a well-built comfortable house but a reasonable home particularly, can even be mud-built thatched house or a mud-built fire-proof accommodation ."
Most important judgment in this regard which combined obligations of State under Right to Life and Right to Residence and Settlement under Article 19(1)(e) and the international obligations, gave a very progressive interpretation to the Directive Principles and held that : “ The Right to shelter when used as an essential requisite to the Right to live should be deemed to have been guaranteed as a fundamental right. As enjoined in the Directive Principles, the State should be deemed to be under an obligation to secure for its citizens, of course subject to its economic budgeting ,” thus established the rights of citizens in securing and obligations of the State in providing the adequate housing. At a later stage, particularly in the post reform period the judiciary deviated from the Right is Might approach and gone along with that of market principles in a number of cases, thus leading and aiding to the regression of rights guaranteed by the constitution.
Struggle for homestead lands in Andhra Pradesh
The above judicial pronouncements have provided a strong base in support of the fulfillment of the right to housing by any citizen of India. As this study confines only to the developments in the state of Andhra Pradesh it would be apt to consider implementation of the housing policy and its implementation. Several studies have established that after the 1980s there was a virtual halt of the implementation of any new schemes in the state until the Telugudesam party took over the state administration for the first time. During the first term of the TDP government the state witnessed a spurt in housing schemes with the government providing matching grant to the homeless poor. Often this matching grant was in the form of material to avoid the pilferage. For instance in the Guntur district,the last construction of such colony was completed during 1985. Since then, there was hardly any scheme for a generation of weaker sections in the district. In a village called Lingarao Palem which falls under Chilakaluri Pet assembly constituency, where the present study has been carried out, there was no single dwelling unit the had been sanctioned after 1985.When government sanctioned 85 houses for the last time in 1985 the population of the village stood at 1400 where as it now reached 2200 even after the migration of about 100 families. Even after a profound increase in the total population of the village there is no sanction of new houses to the need families. This is clear indication that shows the non-implementation of the important schme by the government leading to over accumulation of demands for housing.
This observation is corroborated by a reply of government in its reply to Loksabha in 1996 ( question no. 186) informing that as on 1990, March 1st, total housing shortage in India is to the tune of 30.3 million units. According to one estimation, the housing shortage during 1991-2001 is @ 0.89 million. The graph below, state wise picture of rural housing shortage where the State of Andhra Pradesh occupied 3rd place from the top.
In 1998, government of India formulated Housing Habitat Policy 1998, with a slogan “ Shelter for All”, we witnessed an escalation in housing activity under various schemes. The second graph reflects the escalated activity in implementing IAY since 1998-1999. Even after tremendous growth in implementing the housing schemes, Planning Commission while finalizing its annual plan for the year 1999-2000, estimated that the total housing shortage is to the tune of 9.4 million. Where as 11th plan working group report informs us that still India is short of 148.33 lakh units, where as the planning commission document confines this figure only up to 8 million. This shows the inconsistency either in estimation or brings more serious issues to the forefront. The terms and references of the said working group ( Annexure I) does not allow to find out the reasons for this shortage. With out looking in to the reasons, how they can suggest any viable policy for the fulfillment of the constitutional obligation, I am unable to understand. Thus I strongly believe that there is a need for a comprehensive study to identify the reasons for such shortage in urban as well as rural India to make the right to housing a reality.
The situation has reached an alarming state where the poor home less masses are forced to undertake a huge mass movement against the state. Thus paving ground for mobilization. There was no progress on the housing front spite of the lofty promises that include housing for every one by the late YS Rajasekhar Reddy in the general elections of the 2004, in which the congress government came to power . Delay in the implementation of such schemes have forced the advocacy groups in the state, where 92 groups came under single umbrella organization, to pressurize the government for the execution of the right to housing. These advocacy groups formed a coordination committee to monitor the struggle and provide them required background and propose alternatives. The struggle basically relied on the Koneru Ranga Rao committee report that was set up by the government to look into the conditions of the poor people a few months ago., This was the most militant, sustained struggle after the movement against electricity charges in the year 2000 . This movement was very significant in view of the direct participation of then beneficiaries in terms of identifying the vacant government land and its occupying as well as its protection from evictions organized by the government.
According to one estimation the movement has occupied 3,08,101.15 acres of cultivable land and 16,148.05 acres of habitable government waste land. These figures refutes the state government argument of non availability of land to distribute the poor people. Government camedown with a heavy arm of repression and arrested 81853 agitaters, registered cases against 24464 persons and remanded 6738 activists . Though these activities have spread across the state huge numer of people have mobilized from the urban areas. The movement sustained on the voluntary contributions made by the participants and on the support structures put up by Communist Party of India (Marxist). This movement forced government of Andhra Pradesh to conceive a new scheme called Indiramma, to provide houses to the rural as well as urban poor. This movement has also brought several other issues in to the political agenda. The wide ranging participation of ordinary citizens irrespective of party affiliations confirms the fact that a large number of potential beneficiaries have not been covered by the government schemes so far.
Issues brought in to focus by the movement
1. This movement refuted the government campaign that large numbers have been covered by the housing schemes government.
2. The movement forced the state government to make public the Koneru Ranga Rao commission report.
3. The movement brought the issue of housing / denial of housing rights in the political as well as public agenda.
4. Usual reply from the government for the demand for housing sites is that there is no land available for distribution. This movement explicitly showed the availability of the land for such purpose.
5. Movement also brought in to focus the complicity and nexus between the government and real estate companies in the urban areas.
6. Movement also dispelled the argument that due to enlarged opportunities under globalization, people are capable of securing the basic needs and are not willing to participate in militant struggles for the same.
7. The movement also re-established the mass movements as influencing agents on the policy formation.
8. Recently the state government admitted that there are cases of unfavorable inclusion of ineligible beneficiaries and promised to weed them out.
Conclusion
The above study helps us to conclude that there is a need to study a fresh about the reasons for shortage of housing in India. At the same time, it focuses on the ad-hoc of the government from time to time. The main aspect of providing housing is acquiring the required land. The government does not have any policy to that effect as it is evident from the reports produced by its agencies. To see that the housing rights are realizable rights in India, government also needs both existing shortage as well as the new shortage arising out of development induced displacement. This paper also recognizes the need for an advocacy movement in securing the right. The movement for homestead lands in Andhra Pradesh also establishes the need for social audit in case of scheme where huge amount of investment is involved to see that the pilferage be minimized and to ensure the selection of genuine beneficiaries. Nationwide experiences shows that all the schemes are formulated in a manner that those who already have a piece of land gets the benefit of the schemes, thus excluding a major chunk of eligible beneficiaries from the purview of the schemes, which needs an urgent reconsideration if the country has to ensure the shelter for all.
Abstract
In the recent past the State of Andhra Pradesh has witnessed a sustained massive militant struggle by the poor homeless people for securing the housing rights. This is one of the struggles where the beneficiaries have directly engaged and confronted the state machinery including the brutal police firing and implicating thousands false cases on innocent people. This movement has also brought to the main political agenda the issue of lack of housing that compelled the state government to approve the housing schemes en masse. In this paper an attempt has been made to present a comprehensive analysis of the struggle, contextualizing it, in the backdrop of the national and international human rights frame work. For the purpose of convenience this paper has been divided in to five parts through light on the ICSECR, national debates on right to housing, reasons for emergence of a strong umbrella advocacy group in Andhra Pradesh to get this right enforced and in the end tried to focus on the contribution of this movement to the housing rights debate in the state in particular and in India, in general.
Contextualizing the debate on Housing Rights
A decent housing is the common and minimum need of any individual for which she/he work for generations to get it realized. Unfortunately it still remains a distant dream every where for a common man. As people’s association with a piece of land is innate since times immemorial, any government must take cognizance of it when policies pertaining them are formulated. Owning a house signifies certain degree of social as well as economic well being along with a decent standard of living. Essential to achieve this standard is access to adequate housing. Housing fulfills physical needs by providing security and shelter from different weather conditions. It fulfills psychological needs by providing a sense of personal space and privacy. It also accomplishes the social needs by providing a common community space and helps to establish human relations in society. It is the fundamental requirement to hold the members of a family together. It provides economic security to the family and functions as a centre of commercial production, apart from being the Cosmo place of self motivated economic activity.
With the advent of modern democracy and Citizenship theory , access to housing or habitation has become a synonym to the citizenship rights that in turn devolves multiplicity of rights to individuals by making them full members of a society. At the same time the denial of right to habitation excludes a family or individual from getting benefited from several governmental schemes as the beneficiaries for all the schemes are ought to be selected from among the citizens only. That means absence of a house disqualifies citizens from the benefits of governmental help and support is quit evident particularly at times of natural disasters. Therefore in view of the importance of housing for the people the UDHR declares that “Every one has the right to standard of living adequate for the health and well being of himself and his family including food, clothing, housing and medical care and necessary social services and the right to security in the event of unemployment, sickness, disability, widowhood, old age or other lack of livelihood in circumstances beyond his control” ( UDHR, Article 25(1)). This reference in UDHR has its own historical context. This is codified in the immediate context of second world war devastation which rendering crores of people homeless across the continents. If we learn the fact in USSR only more than 2 crores laid their lives, the magnitude of homelessness can be appreciated.
Ironically, despite this codification and certain nations enshrining the right to housing in their constitutions, confusion prevails over whether this is a legal right?, as the right has a multiplying character and also attaches it to a piece of immovable property. The governments are left with sufficient operating space for the States Parties to make this right legally entitled as in the case of certain European States or implement as a measure of solidarity as done by France, since governments are bound to act in a country under specific circumstances. International Covenant on Social, Economic and Cultural Rights (ICSECR) which had been duly adopted by the members of the UNO in 1966 made this a mandatory for the States Parties, under its Article 11 that says “The States Parties to the present Covenant recognize the right of every one to an adequate standard of living for himself and his family, including food, clothing and housing and to continuous improvement of living conditions. The State Parties will take appropriate steps to ensure the realization of these rights recognizing to this effect the essential importance of international cooperation based on free consent”.
Even this resolution is not without vigorous controversies on whether the right to housing is legally enforceable by the states or not. In order to clarify the meaning and scope of the right to housing as expressed in the Covenant in 1991, the Committee on Economic, Social, and Cultural Rights (CESCR) that monitor the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights has issued in its General Comment no.4 Para 14, where it explains that the States are required to “ take what ever steps are necessary” to achieve the full realization of the right. Measures designed to satisfy a States party’s obligation in respect of the right to adequate housing may reflect what ever mix, public or private sector.
Thus this debate finds out two approaches with regard to right to housing: 1.The basic rights approach and 2.The commoditization of housing approach. The basic rights approach interprets this right in a broad and inclusive sense like the right to live in “security, peace and dignity” while the latter takes a market oriented narrow approach. The General comment no.4 also stipulates that the right to adequate housing must be viewed in conjunction with other human rights (Paragraph 9). The comment also defines the phrase ‘adequacy’. According to the CESCR the adequacy of housing is influenced by social, economic, cultural, climatic, ecological and other factors. It also refers to security to the tenure, availability of services, materials, facilities, and infrastructure, affordability, habitability, accessibility, location, cultural adequacy (Paragraph 8) which are key factors to make the housing an effective social, cultural and economic agent that can be used as an instrument in the advancement of an individual or a family.
Globalization and Right to Housing
With the onset of Globalization, that forced repositioning of the State, the debate between these two approaches aggravated and settled predominantly in favour of solidarity paradigm as well as commoditization approach, thus paving the way for a boom in real estate sector and its allied institutional setup. An other consequence of globalization, perhaps, received inadequate attention that actually deserves was the enlarged debates on the Human Rights in the context of increasing complexities. Until the 1990s the debates on Human Rights have essentially been confined to civil and political dimensions of the rights discourse. After the 1990s the ambit of the debate had been widened with the inclusion of the social and economic rights. This change may be attributed to the retreating role of the State under aegis Globalisation.
Thus the State in pre globalized democracies was seen in its full capacity in directing its energies to achieve the maximum public welfare. This strengthened the hands of State to rein Capital in to suitable channels that include human infrastructure such as housing, sanitation, etc,. But in the post 90s when the emphasis had been shifted to manage the needs of Capital, instead of social needs of the public, the state had gradually shun its capacity to provide human infrastructure. This left considerable percentage of population out of such facilities. In fact it was a time when the State in the third world countries including in India, refused to shoulder the responsibility of the society and managing the social needs. This led the formation of a number of pressure groups and advocacy groups in support of reinstating the State as an instrument to manage the societal needs. The advocacy groups, failing to compel the governments at domestic level, took shelter under international institutions, which is the precise reason for a lengthy debates between representatives of advocacy groups and representatives of State Parties to the ICSECR. Finally the advocacy groups were succeeded marginally by forcing the State Parties to accept article 11 of the covenant for the benefit of the homeless. This reflects the above contention of widening of the ambit of human rights debates by including economic and social rights. This progressive variation in understanding the significance of the right to housing in the declarations of UNDHR and ICSECR and CESCR reflects the over all dynamics of the economic polices which are fundamental to the government’s decisions vis-à-vis their interface with the aspirations of citizens.
Right to Housing in India
The constitution of India divides the rights of citizen as negative rights (where the state shall not encroach) and positive rights (where the State shall facilitate for their achievement). The negative rights are listed under part III of constitution which are famously called as the Fundamental Rights where as the positive rights are listed under part IV which are known as Directive Principles of State Policy. The Fundamental Rights are legally enforceable where as Directive Principles of State Policy are legally non enforceable. Under Fundamental Rights Article 21 which deals with Right to Life covers a vast range of issues.
In consonance with changing international discourse on human rights, India has also witnessed a change, basically in the late 1970s and early 80s, when the country has seen the height of judicial activism. This was the period when the judiciary felt Right is Might. During this period, The Supreme Court of India has engaged seriously with Directive Principles making some of them legally enforceable, thus bringing them in to the sphere of Fundamental Rights . Widening the canvass of Right to Life is one such act that happened through various judicial pronouncements, to bring about the right to work, right to equal pay and right to adequate housing. The judicial activism has thoroughly transformed the State activism in the sphere of social and economic rights. Thus the Right to Life under Article 218 also enforced an obligation on the State governments to intervene positively to ensure a better and descent living conditions, which include provision of adequate housing. In 1985, in Olga Tellis case, while recognizing the right of government to evict the pavement dwellers, Justice YV Chandrachud pronounced that only after arranging alternative accommodation, the government can undertake such eviction. In another case, The Supreme Court while considering all the issues, reiterated that: "The right to life…would take within its sweep the right to food, the right to clothing, the right to decent environment and a reasonable accommodation to live in. For the animal, it is the bare protection of the body; for a human being it has to be a suitable accommodation, which would allow him to grow in every aspect _ physical, mental and intellectual. The Constitution aims at ensuring fuller development of every child. That would be possible only if the child is in a proper home. It is not necessary that every citizen must be ensured of living in a well-built comfortable house but a reasonable home particularly, can even be mud-built thatched house or a mud-built fire-proof accommodation ."
Most important judgment in this regard which combined obligations of State under Right to Life and Right to Residence and Settlement under Article 19(1)(e) and the international obligations, gave a very progressive interpretation to the Directive Principles and held that : “ The Right to shelter when used as an essential requisite to the Right to live should be deemed to have been guaranteed as a fundamental right. As enjoined in the Directive Principles, the State should be deemed to be under an obligation to secure for its citizens, of course subject to its economic budgeting ,” thus established the rights of citizens in securing and obligations of the State in providing the adequate housing. At a later stage, particularly in the post reform period the judiciary deviated from the Right is Might approach and gone along with that of market principles in a number of cases, thus leading and aiding to the regression of rights guaranteed by the constitution.
Struggle for homestead lands in Andhra Pradesh
The above judicial pronouncements have provided a strong base in support of the fulfillment of the right to housing by any citizen of India. As this study confines only to the developments in the state of Andhra Pradesh it would be apt to consider implementation of the housing policy and its implementation. Several studies have established that after the 1980s there was a virtual halt of the implementation of any new schemes in the state until the Telugudesam party took over the state administration for the first time. During the first term of the TDP government the state witnessed a spurt in housing schemes with the government providing matching grant to the homeless poor. Often this matching grant was in the form of material to avoid the pilferage. For instance in the Guntur district,the last construction of such colony was completed during 1985. Since then, there was hardly any scheme for a generation of weaker sections in the district. In a village called Lingarao Palem which falls under Chilakaluri Pet assembly constituency, where the present study has been carried out, there was no single dwelling unit the had been sanctioned after 1985.When government sanctioned 85 houses for the last time in 1985 the population of the village stood at 1400 where as it now reached 2200 even after the migration of about 100 families. Even after a profound increase in the total population of the village there is no sanction of new houses to the need families. This is clear indication that shows the non-implementation of the important schme by the government leading to over accumulation of demands for housing.
This observation is corroborated by a reply of government in its reply to Loksabha in 1996 ( question no. 186) informing that as on 1990, March 1st, total housing shortage in India is to the tune of 30.3 million units. According to one estimation, the housing shortage during 1991-2001 is @ 0.89 million. The graph below, state wise picture of rural housing shortage where the State of Andhra Pradesh occupied 3rd place from the top.
In 1998, government of India formulated Housing Habitat Policy 1998, with a slogan “ Shelter for All”, we witnessed an escalation in housing activity under various schemes. The second graph reflects the escalated activity in implementing IAY since 1998-1999. Even after tremendous growth in implementing the housing schemes, Planning Commission while finalizing its annual plan for the year 1999-2000, estimated that the total housing shortage is to the tune of 9.4 million. Where as 11th plan working group report informs us that still India is short of 148.33 lakh units, where as the planning commission document confines this figure only up to 8 million. This shows the inconsistency either in estimation or brings more serious issues to the forefront. The terms and references of the said working group ( Annexure I) does not allow to find out the reasons for this shortage. With out looking in to the reasons, how they can suggest any viable policy for the fulfillment of the constitutional obligation, I am unable to understand. Thus I strongly believe that there is a need for a comprehensive study to identify the reasons for such shortage in urban as well as rural India to make the right to housing a reality.
The situation has reached an alarming state where the poor home less masses are forced to undertake a huge mass movement against the state. Thus paving ground for mobilization. There was no progress on the housing front spite of the lofty promises that include housing for every one by the late YS Rajasekhar Reddy in the general elections of the 2004, in which the congress government came to power . Delay in the implementation of such schemes have forced the advocacy groups in the state, where 92 groups came under single umbrella organization, to pressurize the government for the execution of the right to housing. These advocacy groups formed a coordination committee to monitor the struggle and provide them required background and propose alternatives. The struggle basically relied on the Koneru Ranga Rao committee report that was set up by the government to look into the conditions of the poor people a few months ago., This was the most militant, sustained struggle after the movement against electricity charges in the year 2000 . This movement was very significant in view of the direct participation of then beneficiaries in terms of identifying the vacant government land and its occupying as well as its protection from evictions organized by the government.
According to one estimation the movement has occupied 3,08,101.15 acres of cultivable land and 16,148.05 acres of habitable government waste land. These figures refutes the state government argument of non availability of land to distribute the poor people. Government camedown with a heavy arm of repression and arrested 81853 agitaters, registered cases against 24464 persons and remanded 6738 activists . Though these activities have spread across the state huge numer of people have mobilized from the urban areas. The movement sustained on the voluntary contributions made by the participants and on the support structures put up by Communist Party of India (Marxist). This movement forced government of Andhra Pradesh to conceive a new scheme called Indiramma, to provide houses to the rural as well as urban poor. This movement has also brought several other issues in to the political agenda. The wide ranging participation of ordinary citizens irrespective of party affiliations confirms the fact that a large number of potential beneficiaries have not been covered by the government schemes so far.
Issues brought in to focus by the movement
1. This movement refuted the government campaign that large numbers have been covered by the housing schemes government.
2. The movement forced the state government to make public the Koneru Ranga Rao commission report.
3. The movement brought the issue of housing / denial of housing rights in the political as well as public agenda.
4. Usual reply from the government for the demand for housing sites is that there is no land available for distribution. This movement explicitly showed the availability of the land for such purpose.
5. Movement also brought in to focus the complicity and nexus between the government and real estate companies in the urban areas.
6. Movement also dispelled the argument that due to enlarged opportunities under globalization, people are capable of securing the basic needs and are not willing to participate in militant struggles for the same.
7. The movement also re-established the mass movements as influencing agents on the policy formation.
8. Recently the state government admitted that there are cases of unfavorable inclusion of ineligible beneficiaries and promised to weed them out.
Conclusion
The above study helps us to conclude that there is a need to study a fresh about the reasons for shortage of housing in India. At the same time, it focuses on the ad-hoc of the government from time to time. The main aspect of providing housing is acquiring the required land. The government does not have any policy to that effect as it is evident from the reports produced by its agencies. To see that the housing rights are realizable rights in India, government also needs both existing shortage as well as the new shortage arising out of development induced displacement. This paper also recognizes the need for an advocacy movement in securing the right. The movement for homestead lands in Andhra Pradesh also establishes the need for social audit in case of scheme where huge amount of investment is involved to see that the pilferage be minimized and to ensure the selection of genuine beneficiaries. Nationwide experiences shows that all the schemes are formulated in a manner that those who already have a piece of land gets the benefit of the schemes, thus excluding a major chunk of eligible beneficiaries from the purview of the schemes, which needs an urgent reconsideration if the country has to ensure the shelter for all.
Monday, November 9, 2009
కోలుకున్న ఆర్థిక వ్యవస్థ - ఓ పరిశీలన
మొత్తంగా ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థ దీర్ఘకాల మాంద్యంలోకి జారిపోకుండా నిలబడింది. 2008లో విశ్వవ్యాప్తమైన పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ సంక్షోభం నెమ్మదిగా తిరిగి కోలుకొంటోంది. సంక్షోభానికి పుట్టినిల్లయిన అమెరికాలో దాదాపు రెండు సంవత్సరాల తర్వాత ఆర్థిక వ్యవస్థలో తొలిసారిగా ఎదుగుదల కనిపించింది. అమెరికా కంటే యూరోపియన్‌ యూనియన్‌ దేశాల్లో పారిశ్రామిక రంగం త్వరగా కోలుకొంటున్న చిహ్నాలు కనిపిస్తున్నాయి. కానీ ఆర్థిక, పారిశ్రామిక రంగంలో కనిపిస్తున్న ఈ కదలిక ఉపాధి కల్పనలో కనిపించటం లేదు. ఇటువంటి సందర్భాల్లో కీన్స్‌ ప్రతిపాదించిన పరిష్కారాలు అమలు జరిపితే ఆర్థిక వ్యవస్థ త్వరగా కోలుకొంటుందన్న అభిప్రాయం ఉండేది. కానీ తాజా సంక్షోభం కీన్స్‌ సిద్ధాంతానికి కూడా సవాలు విసురుతోంది. సంక్షోభాల సమయంలో పన్నులు తగ్గించి, ప్రభుత్వ వ్యయం పెంచటం ద్వారా ఆర్థిక వ్యవస్థలు సంక్షోభాల నుండి బయటకు రావచ్చన్నది కీన్స్‌ ప్రతిపాదనల సారాంశం. దీని ఆధారంగానే గత సంవత్సరంన్నర కాలంగా ప్రపంచ వ్యాప్తంగా అన్ని దేశాలూ కొద్దో గొప్పో మోతాదులో ఈ దిశగా చర్యలు చేపట్టాయి. ఈ ప్రయత్నాలకే ఉద్దీపన పథకాలని పేరుపెట్టారు. భారతదేశంలో ప్రభుత్వవయం పెరగటం, ప్రత్యక్ష, పరోక్ష పన్నులు తగ్గించటం మనం చూసిందే. అమెరికాలో సైతం ఇదే తరహాలో 787 బిలియన్‌ డాలర్ల వ్యయంతో ఉద్దీపనపథకం చేపట్టిన విషయమూ బిజినెస్‌వాచ్‌లో ప్రస్తావించుకున్నాము. కానీ ఈ పథకాలేవీ ఉపాధికల్పనలో కదలికతెచ్చేందుకు ఉపయోగపడటం లేదు. అంటే వ్యవస్థలో మనం గమనించని, గమనించినా అంగీకరించలేని లోపం ఎక్కడో ఉందని అర్థం చేసుకోవాల్సి వస్తోంది.
ఉదాహరణకు సంక్షోభానికి పుట్టినిల్లయిన అమెరికా విషయం పరిశీలిద్దాం. అధికారిక లెక్కల ప్రకారమే అమెరికాలో ఈ కాలంలో నిరుద్యోగం విస్తరించింది. ఆ దేశ కార్మికశాఖ అంచనాల మేరకే 90లక్షల మంది అధికారిక నిరుద్యోగులున్నారు. ఆర్థిక నిపుణుల అంచనాలో ఈ సంఖ్య రెట్టింపుగా ఉంది. దాదాపు రెండుకోట్లకు దరిదాపుల్లో అమెరికా నిరుద్యోగం పెరిగింది. అందరూ ఒక విషయాన్ని అంగీకరిస్తున్నారు. 1929 నాటి మహామాంద్యం తర్వాత ఈ స్థాయిలో నిరుద్యోగం ఎన్నడూ లేదన్నదే ఆ విషయం. అమెరికా ఎదుర్కొంటున్న నిరుద్యోగ సమస్యకు మరో ప్రత్యేకత కూడా ఉంది. ఇది దీర్ఘకాలిక ఉద్యోగం. ప్రస్తుత నిరుద్యోగం రేటు 2007 డిశంబరు నుండి కొనసాగుతుంది. ఎందుకంటే అమెరికా మార్కెట్లో వారాలు, గంటల లెక్కన ఉద్యోగాన్ని లెక్కిస్తారు. అందువల్ల దాదాపు రెండు సంవత్సరాల పాటు ఉద్యోగం లేకపోవటం అంటే అమెరికా ఆర్థిక ప్రమాణాల ప్రకారం చాలా తీవ్రమైన సమస్య.
వ్యవస్థాగత సమస్య. ఈ నేపథ్యంలో కీన్స్‌ సూత్రాల ప్రాతిపదికన ప్రకటించిన ఉద్దీపన పథకాలు సాధించిందేమిటి అన్న ప్రశ్న ముందుకు వస్తోంది. అమెరికా అమలు చేసిన ఉద్దీపన ఉపాధి రంగంలో కనిపిస్తున్న పతనాన్ని నిలువరించి ఉపాధి అవకాశాలు విస్తరించేలా చేయాలన్నది 787 బిలియన్‌ డాలర్ల ఉద్దీపన పథకం ముందున్న లక్ష్యాల్లో ఒకటి. దీనికి భిన్నంగా పైన చెప్పుకున్నట్లు 2007 డిశంబరు నుండీ నిరుద్యోగం పెరుగుతోందే తప్ప తరగటం లేదు. ప్రభుత్వ సమర్థకులైన ఆర్థికవేత్తలు, విశ్లేషకులు ఈ ఉద్దీపన పథకం లేకపోతే పరిస్థితి మరింత దారుణంగా దిగజారి ఉండేదన్న వాదనను ముందుకు తెస్తున్నారు.2009 ప్రారంభం నుండి అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థలో వ్యక్తిగత వినిమయం తగ్గుముఖం పట్టింది. వాణిజ్య వ్యయం కూడా తిరోగమనంలోనే ఉంది. దీని ప్రభావాన్ని మనం అంతర్జాతీయ వాణిజ్యంలో కనిపిస్తున్న స్థబ్దత రూపంలో చూడవచ్చు. ఈ నేపథ్యంలో ఆర్థిక వ్యవస్థలో పరిస్థితి కుక్కలు చింపిన విస్తరి కాకుండా చేయటంలో ఉద్దీపన దోహదం చేసిందని ప్రభుత్వ వర్గాలు వాదిస్తున్నాయి. ఒక వేళ అదే నిజమైతే గత సంవత్సరం అక్టోబరు, నవంబరుల్లో బిజినెస్‌వాచ్‌లో మనం విశ్లేషించుకున్నట్లు సంక్షోభం వ్యవస్థాగతం అన్న నిర్ధారణ సరైందే అని భావించాల్సి వస్తోంది.
అమెరికా అయినా, మరో దేశమైనా పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలో కొనసాగుతున్న దేశాల్లో ప్రపంచ దేశాల వనరులు దిగమింగకుండా తమకు తాము సంక్షోభం నుండి బయటపడే అవకాశాలు లేవన్నది మరో సారి రుజువు అవుతోంది. ఈ పరిణామం పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలోని తాజా ధోరణిని ముందుకు తేవటంతో పాటు కీన్స్‌ ప్రతిపాదించిన బహుముఖ ప్రయోజనాలు అన్న అంశాన్ని ప్రశ్నార్థకం చేస్తోంది. ఈ డిశంబరులో అమెరికా ప్రభుత్వం ఉద్దీపన 2ను ప్రకటించాల్సి ఉంది. తాజాగా ఫోర్బ్స్‌ పత్రిక విడుదల చేసిన ఫార్చ్యూన్‌ 500 కంపెనీల విశేషాల్లో చెప్పుకోదగ్గ అంశం సంక్షోభం సమయంలో సైతం కంపెనీల సిఇఓల వేతనాల్లో మార్పు లేదు. నిజానికి కొన్ని కంపెనీల సిఇఓల విషయంలో వేతనాల పెరుగుదల దాదాపు 25 శాతంగా ఉంది. మరోవైపున వ్యక్తిగత కొనుగోళ్లు ప్రోత్సహించేందుకు ఉద్దేశించిన పథకాలు గడువు ముగిసిపోయాయి. ఈ పథకాలు అమల్లో ఉన్నపుడు మార్కెట్లో ప్రత్యేకంగా కనిపించిన కదలిక ఏమీలేదు.
ఇక్కడ ప్రభుత్వ నిర్ణయాలు ప్రత్యేకించి ఉద్దీపన వంటి నిర్ణయాల బహుళపక్ష ప్రయోజనాల గురించి క్లుప్తంగా చెప్పుకొందాం. ఉద్దీపనలో ముఖ్యమైన భాగాలు రెండు. ప్రభుత్వ వ్యయం పెంచటం, పన్నులు తగ్గించటం. పన్నులు తగ్గించటం ద్వారా ఉత్పత్తి వ్యయాన్ని తగ్గించటం ఒక లక్ష్యమైతే మరోవైపున వ్యక్తిగత వినిమయాన్ని ప్రోత్సహించటం మరో లక్ష్యం. ఉత్పత్తి క్రమంలో తగ్గిన పన్నుల భారం సరుకుల ధరల తరుగుదల్లో ప్రతిఫలించాలి. ఈ సరుకుల ధరల తరుగుదల వినిమయదారులను ప్రోత్సహించి మార్కెట్లోకి తేవాలి. మరోవైపున ప్రభుత్వ వ్యయం పెంచటం ద్వారా గిరాకీ సమస్యను ఎదుర్కొంటున్న మార్కెట్లో గిరాకీ సృష్టించాలి. గిరాకీ-సరఫరా సూత్రం ఆధారంగా మార్కెట్లో గిరాకీ సృష్టిస్తే మార్కెట్‌ చక్రం దానంతట అదే తిరుగుతుందన్న అవగాహన దీనికి పునాది. కానీ ఈ రెండు సూత్రాలు అమెరికా ఉద్దీపన విషయంలో పని చేసినట్లు కనిపించటం లేదు.
దీనికి ముఖ్యమైన కారణం ఉద్దీపన ప్రయోజనాలను దుర్వినియోగం చేయటం. ఫోర్బ్స్‌ పత్రిక విడుదల చేసిన తాజా సర్వే ఫలితాలు గమనిస్తే పలుకుబడి కలిగి, వ్యవస్థను శాసించే శక్తులు, సంస్థలు ఈ ఉద్దీపన ప్రయోజనాలను మూకుమ్మడిగా స్వంతం చేసుకున్న తీరు అర్థం అవుతుంది. అంటే మార్కెట్లో కదలిక తెచ్చేందుకు నిధులు కుమ్మరిస్తేనే సరిపోదు. ఈ కుమ్మరించిన నిధులను వ్యవస్థాగత లక్ష్య సాధనకు ఉపయోగించటమా లేక వ్యక్తిగత లక్ష్య సాధనకు వాడుకోవటమా అన్నది నిర్ధారించి నియంత్రించాల్సిన పాత్ర కర్తవ్యం ప్రభుత్వానిదే. అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రభుత్వం పాత్ర గత నాలుగు దశాబ్దాలుగా అంతకంతకూ కుదించుకుపోయింది. దిగువ స్థాయిలో ప్రభుత్వ యంత్రాంగం, పారిశ్రామిక లాబీయిస్టుల మధ్య సంబంధాలు మరింత పెనవేసుకుపోయాయి. దీంతో ప్రభుత్వాలుమారినా ఈ పాలనా వ్యవస్థలో ఉన్న ఈ బాదరాయణ సంబంధాలు మాత్రం కొనసాగుతూనే ఉన్నాయి. ఇందులో మార్పు తేవాలంటే వ్యవస్థాగత మార్పు కూడా అనివార్యం. కేవలం ఆర్థిక వ్యవస్థలో నిధులు పుష్కలంగా కుమ్మరించి దాని మానాన దాన్ని పనిచేసుకు పొమ్మంటే ఫలితాలు ఇలాగే ఉంటాయి. అందువల్లనే ఆర్థిక వ్యవస్థ రాజ్యం నియంత్రణలో ఉండాలని, ప్రభుత్వ నియంత్రణలో ఉన్నపుడే వ్యవస్థ ఆశించిన ఫలితాలు అందుకోవటం సాధ్యమవుతుందని చైనా ఉద్దీపన అనుభవాలు రుజువు చేస్తున్నాయి.
ఉదాహరణకు సంక్షోభానికి పుట్టినిల్లయిన అమెరికా విషయం పరిశీలిద్దాం. అధికారిక లెక్కల ప్రకారమే అమెరికాలో ఈ కాలంలో నిరుద్యోగం విస్తరించింది. ఆ దేశ కార్మికశాఖ అంచనాల మేరకే 90లక్షల మంది అధికారిక నిరుద్యోగులున్నారు. ఆర్థిక నిపుణుల అంచనాలో ఈ సంఖ్య రెట్టింపుగా ఉంది. దాదాపు రెండుకోట్లకు దరిదాపుల్లో అమెరికా నిరుద్యోగం పెరిగింది. అందరూ ఒక విషయాన్ని అంగీకరిస్తున్నారు. 1929 నాటి మహామాంద్యం తర్వాత ఈ స్థాయిలో నిరుద్యోగం ఎన్నడూ లేదన్నదే ఆ విషయం. అమెరికా ఎదుర్కొంటున్న నిరుద్యోగ సమస్యకు మరో ప్రత్యేకత కూడా ఉంది. ఇది దీర్ఘకాలిక ఉద్యోగం. ప్రస్తుత నిరుద్యోగం రేటు 2007 డిశంబరు నుండి కొనసాగుతుంది. ఎందుకంటే అమెరికా మార్కెట్లో వారాలు, గంటల లెక్కన ఉద్యోగాన్ని లెక్కిస్తారు. అందువల్ల దాదాపు రెండు సంవత్సరాల పాటు ఉద్యోగం లేకపోవటం అంటే అమెరికా ఆర్థిక ప్రమాణాల ప్రకారం చాలా తీవ్రమైన సమస్య.
వ్యవస్థాగత సమస్య. ఈ నేపథ్యంలో కీన్స్‌ సూత్రాల ప్రాతిపదికన ప్రకటించిన ఉద్దీపన పథకాలు సాధించిందేమిటి అన్న ప్రశ్న ముందుకు వస్తోంది. అమెరికా అమలు చేసిన ఉద్దీపన ఉపాధి రంగంలో కనిపిస్తున్న పతనాన్ని నిలువరించి ఉపాధి అవకాశాలు విస్తరించేలా చేయాలన్నది 787 బిలియన్‌ డాలర్ల ఉద్దీపన పథకం ముందున్న లక్ష్యాల్లో ఒకటి. దీనికి భిన్నంగా పైన చెప్పుకున్నట్లు 2007 డిశంబరు నుండీ నిరుద్యోగం పెరుగుతోందే తప్ప తరగటం లేదు. ప్రభుత్వ సమర్థకులైన ఆర్థికవేత్తలు, విశ్లేషకులు ఈ ఉద్దీపన పథకం లేకపోతే పరిస్థితి మరింత దారుణంగా దిగజారి ఉండేదన్న వాదనను ముందుకు తెస్తున్నారు.2009 ప్రారంభం నుండి అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థలో వ్యక్తిగత వినిమయం తగ్గుముఖం పట్టింది. వాణిజ్య వ్యయం కూడా తిరోగమనంలోనే ఉంది. దీని ప్రభావాన్ని మనం అంతర్జాతీయ వాణిజ్యంలో కనిపిస్తున్న స్థబ్దత రూపంలో చూడవచ్చు. ఈ నేపథ్యంలో ఆర్థిక వ్యవస్థలో పరిస్థితి కుక్కలు చింపిన విస్తరి కాకుండా చేయటంలో ఉద్దీపన దోహదం చేసిందని ప్రభుత్వ వర్గాలు వాదిస్తున్నాయి. ఒక వేళ అదే నిజమైతే గత సంవత్సరం అక్టోబరు, నవంబరుల్లో బిజినెస్‌వాచ్‌లో మనం విశ్లేషించుకున్నట్లు సంక్షోభం వ్యవస్థాగతం అన్న నిర్ధారణ సరైందే అని భావించాల్సి వస్తోంది.
అమెరికా అయినా, మరో దేశమైనా పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలో కొనసాగుతున్న దేశాల్లో ప్రపంచ దేశాల వనరులు దిగమింగకుండా తమకు తాము సంక్షోభం నుండి బయటపడే అవకాశాలు లేవన్నది మరో సారి రుజువు అవుతోంది. ఈ పరిణామం పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలోని తాజా ధోరణిని ముందుకు తేవటంతో పాటు కీన్స్‌ ప్రతిపాదించిన బహుముఖ ప్రయోజనాలు అన్న అంశాన్ని ప్రశ్నార్థకం చేస్తోంది. ఈ డిశంబరులో అమెరికా ప్రభుత్వం ఉద్దీపన 2ను ప్రకటించాల్సి ఉంది. తాజాగా ఫోర్బ్స్‌ పత్రిక విడుదల చేసిన ఫార్చ్యూన్‌ 500 కంపెనీల విశేషాల్లో చెప్పుకోదగ్గ అంశం సంక్షోభం సమయంలో సైతం కంపెనీల సిఇఓల వేతనాల్లో మార్పు లేదు. నిజానికి కొన్ని కంపెనీల సిఇఓల విషయంలో వేతనాల పెరుగుదల దాదాపు 25 శాతంగా ఉంది. మరోవైపున వ్యక్తిగత కొనుగోళ్లు ప్రోత్సహించేందుకు ఉద్దేశించిన పథకాలు గడువు ముగిసిపోయాయి. ఈ పథకాలు అమల్లో ఉన్నపుడు మార్కెట్లో ప్రత్యేకంగా కనిపించిన కదలిక ఏమీలేదు.
ఇక్కడ ప్రభుత్వ నిర్ణయాలు ప్రత్యేకించి ఉద్దీపన వంటి నిర్ణయాల బహుళపక్ష ప్రయోజనాల గురించి క్లుప్తంగా చెప్పుకొందాం. ఉద్దీపనలో ముఖ్యమైన భాగాలు రెండు. ప్రభుత్వ వ్యయం పెంచటం, పన్నులు తగ్గించటం. పన్నులు తగ్గించటం ద్వారా ఉత్పత్తి వ్యయాన్ని తగ్గించటం ఒక లక్ష్యమైతే మరోవైపున వ్యక్తిగత వినిమయాన్ని ప్రోత్సహించటం మరో లక్ష్యం. ఉత్పత్తి క్రమంలో తగ్గిన పన్నుల భారం సరుకుల ధరల తరుగుదల్లో ప్రతిఫలించాలి. ఈ సరుకుల ధరల తరుగుదల వినిమయదారులను ప్రోత్సహించి మార్కెట్లోకి తేవాలి. మరోవైపున ప్రభుత్వ వ్యయం పెంచటం ద్వారా గిరాకీ సమస్యను ఎదుర్కొంటున్న మార్కెట్లో గిరాకీ సృష్టించాలి. గిరాకీ-సరఫరా సూత్రం ఆధారంగా మార్కెట్లో గిరాకీ సృష్టిస్తే మార్కెట్‌ చక్రం దానంతట అదే తిరుగుతుందన్న అవగాహన దీనికి పునాది. కానీ ఈ రెండు సూత్రాలు అమెరికా ఉద్దీపన విషయంలో పని చేసినట్లు కనిపించటం లేదు.
దీనికి ముఖ్యమైన కారణం ఉద్దీపన ప్రయోజనాలను దుర్వినియోగం చేయటం. ఫోర్బ్స్‌ పత్రిక విడుదల చేసిన తాజా సర్వే ఫలితాలు గమనిస్తే పలుకుబడి కలిగి, వ్యవస్థను శాసించే శక్తులు, సంస్థలు ఈ ఉద్దీపన ప్రయోజనాలను మూకుమ్మడిగా స్వంతం చేసుకున్న తీరు అర్థం అవుతుంది. అంటే మార్కెట్లో కదలిక తెచ్చేందుకు నిధులు కుమ్మరిస్తేనే సరిపోదు. ఈ కుమ్మరించిన నిధులను వ్యవస్థాగత లక్ష్య సాధనకు ఉపయోగించటమా లేక వ్యక్తిగత లక్ష్య సాధనకు వాడుకోవటమా అన్నది నిర్ధారించి నియంత్రించాల్సిన పాత్ర కర్తవ్యం ప్రభుత్వానిదే. అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రభుత్వం పాత్ర గత నాలుగు దశాబ్దాలుగా అంతకంతకూ కుదించుకుపోయింది. దిగువ స్థాయిలో ప్రభుత్వ యంత్రాంగం, పారిశ్రామిక లాబీయిస్టుల మధ్య సంబంధాలు మరింత పెనవేసుకుపోయాయి. దీంతో ప్రభుత్వాలుమారినా ఈ పాలనా వ్యవస్థలో ఉన్న ఈ బాదరాయణ సంబంధాలు మాత్రం కొనసాగుతూనే ఉన్నాయి. ఇందులో మార్పు తేవాలంటే వ్యవస్థాగత మార్పు కూడా అనివార్యం. కేవలం ఆర్థిక వ్యవస్థలో నిధులు పుష్కలంగా కుమ్మరించి దాని మానాన దాన్ని పనిచేసుకు పొమ్మంటే ఫలితాలు ఇలాగే ఉంటాయి. అందువల్లనే ఆర్థిక వ్యవస్థ రాజ్యం నియంత్రణలో ఉండాలని, ప్రభుత్వ నియంత్రణలో ఉన్నపుడే వ్యవస్థ ఆశించిన ఫలితాలు అందుకోవటం సాధ్యమవుతుందని చైనా ఉద్దీపన అనుభవాలు రుజువు చేస్తున్నాయి.
Monday, November 2, 2009
స్టాక్‌ మార్కెట్ల పద్మవ్యూహం
* జాతీయ అంతర్జాతీయ గుత్త పెట్టుబడిదారులు, ద్రవ్య పెట్టుబడిదారులు ప్రభుత్వాలపై ఒత్తిడి తెచ్చి తమకు అనుకూలమైన విధానాలు అమలు చేయించుకోవటంలో స్టాక్‌ మార్కెట్‌ ఉత్తానపతనాలను ఒక వ్యూహాత్మక సాధనంగా మార్చుకుంటున్నాయి. అందులో భాగంగా ప్రభుత్వం కొన్ని చర్యలు తీసుకోబొతున్నది. కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంస్థలను స్టాక్‌మార్కెట్‌ పరిధిలోకి (ఇప్పటికి రానివాటిని కూడా) తీసుకురావటానికి, ఇప్పటికే లిస్ట్‌ అయిన వాటి షేర్లు ఎక్కువగా అమ్మకానికి పెట్టటానికి తీవ్ర ప్రయత్నాలు చేస్తున్నది.
బి. గంగారావు, కె. వీరయ్య్త మార్క్సిస్టు oct Mon, 5 Oct 2009,
అమెరికా ద్రవ్య సంక్షోభంతో 10 వేల పాయిట్లకు కుప్పకూలిన సన్సెక్స్‌ : 2008
ట్రేడింగ్‌వేగం అందుకోలేక తాత్కాలికంగా బిఎస్‌ఇ మూత : మే 17, 2009
బడ్జెట్‌ రుచించని స్టాక్‌మార్కెట్‌ : 866 పాయింట్ల పతనం : 2009 జూలై
ఉపసంహరణపై హామీతో పుంజుకున్న స్టాక్‌ మార్కెట్‌ : 2009 జూలై
స్టాక్‌మార్కెట్‌ కదలికల గురించి పత్రికలు రాయని రోజు లేదు. ప్రత్యేకించి ఎన్నికలు ముగి సిన తర్వాత స్టాక్‌ మార్కెట్‌ పడిపోయినా, లేచినా ఒక్క కుదుపుతోనే జరుగుతోంది. ప్రభుత్వం, ఆర్ధికవేత్తలు, విధాన నిర్ధేశకులు అందరూ స్టాక్‌మార్కెట్‌ను ప్రసన్నం చేసేందుకు చేయని ప్రయత్నం లేదు. ఇవన్నీ గమనిస్తే భారత ఆర్ధిక వ్యవస్థను ఆమాటకొస్తే ప్రపంచ ఆర్ధిక వ్యవస్థను స్టాక్‌ మార్కెట్టే నడిపిస్తోందా అన్న సందేహం రాకమానదు. పెట్టుబడిదారీ ఆర్ధిక వ్యవస్థలో స్టాక్‌మార్కెట్‌ విడదీయరాని అంశంగా మారిం ది.
జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థనూ, ప్రభుత్వ విధాన నిర్ణయాలనూ ప్రభావితం చేసే కీలక సాధనంగా మారింది. మొన్న ప్రవేశపెట్టిన కేంద్ర బడ్జెట్‌ అనంతరం జరిగిన చర్చలు ఇందుకు మంచి నిదర్శనం. బడ్జెట్‌లో వివిధరంగాలకు కేటాయిం చిన కేటాయింపుల విషయం కన్నా స్టాక్‌ మార్కెట్‌ను బడ్జెట్‌ నిరాశపరిచిందన్న విషయం పై గగ్గోలు పెరిగింది. ప్రభుత్వం స్టాక్‌ మార్కెట్లే సర్వస్వంగా, వాటి లాభాలే ధ్యేయం అడుగు లేస్తోంది.
స్టాక్‌మార్కెట్‌ ఆవిర్భావం
ఆధునిక పెట్టుబడిదారీ విధానం ఆవిర్భా వంతోనే స్టాక్‌ మార్కెట్ల ఆరంభం జరిగింది. 16వ శతాబ్ధంలోనే ఈస్టిండియా కంపెనీ తన వాణిజ్య కార్యకలాపాలు విస్తరించేందుకు ప్రజల నుండి నిధులు సమీకరించింది. ప్లాసీ యుద్ధం తర్వాత ఇంగ్లీషు ఈస్టిండియా కంపెనీ షేరు ధర బాగా పెరిగినట్లు వలసవాదంపై పరిశో ధనలు సాగించిన ఆర్ధిక శాస్త్రవేత్తలు గుర్తిం చారు. 16, 17శతాబ్ధాలు యూరోపియన్‌ దేశాలు నిరంతర యుద్ధాల్లో మునిగి తేలుతూ ఆర్ధికంగా ఛిన్నాభిన్నమైన కాలం. ఈకాలంలోనే భూస్వామ్య వ్యవస్థ నుండి విముక్తి పొందిన పెట్టుబడిదారీ విధానం అభివృద్ధి చెందేందుకు, శాస్త్రవిజ్ఞానం ముందుకు తెచ్చిన ఆవిష్కరణలను వ్యక్తిగత వినియోగం స్థాయి నుండి పారిశ్రామిక వినియోగం స్థాయికి విస్తరించేందుకు అవసర మైన భారీ పెట్టుబడులు, ఆర్ధిక వనరులు సేకరించుకునే మార్గంగా స్టాక్‌ మార్కెట్‌, లిమిటెడ్‌ కంపెనీల భావనలు రూపుదిద్దుకున్నాయి.
భారతదేశంలో 1875లో మొదటిసారి బొంబాయి స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజిని ప్రారంభించారు. నేటికీ ప్రపంచంలోని పురాతన ఎక్ఛేంజ్‌ల్లో బిఎస్‌ఇ ఒకటి. స్వాతంత్య్రం వచ్చేనాటికి దేశం లో 7 ఎక్ఛేంజలు ఉన్నాయి. కానీ బిఎస్‌ఇ కి మాత్రం ప్రభుత్వం 1965లో మాత్రమే గుర్తింపు ఇచ్చింది. 1990 వరకు ఈ వ్యవహారాలను కేంద్రప్రభుత్వం ఆధీనంలోని కంట్రోలర్‌ ఆఫ్‌ కాపిటల్‌ ఇష్యూల్‌ (సిసిఐ-పెట్టుబడులకు సంబంధించిన వ్యవహారాల నియంత్రణాధికారి) పర్యవేక్షించేవాడు. స్వాతంత్య్రానంతరం ఉనికి లోకి వచ్చిన తొలితరం ప్రైవేటు కంపెనీల నేడు న్న స్థాయిలో నిలదొక్కుకోవటానికి కేంద్ర ప్రభుత్వాలు అనుసరించిన విధానాలు ఒక కారణం కాగా, సదరు కంపెనీల విస్తరణకు, పోటీలో నిలదొక్కుకోవటానికి అవసరమైన నిధుల సేకరణలో భారతీయ స్టాక్‌ మార్కెట్‌ ముఖ్యమైన పాత్రపోషించింది. ధీరుభాయి అంబానీ బట్టల దుకాణం నుండి బట్టల తయారీ మిల్లులు నిర్మించే స్థాయికి చేరటం వెనక పెట్టుబడి అంతా స్టాక్‌మార్కెట్‌ నుండి సేకరించిన పెట్టబడేనంటే ఆశ్చర్యపడాల్సిన అవసరం లేదు. 1995 నాటికి దేశంలో స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజిల సంఖ్య 23 కి పెరి గింది.
అందులో ప్రస్తుతం 19 మాత్రమే క్రియా శీలకంగా ఉన్నాయి. ఇవికాక అన్ని ప్రాంతాల్లో అనధికార ఎక్చేంజిలు పనిచేస్తున్నాయి. స్టాక్‌ మార్కెట్‌ లావాదేవీలను సెన్సెక్స్‌ సూచికతో కొలు స్తారు. ఈ సూచిక మొత్తం రిజిష్టర్‌ అయిన (లిస్ట్‌డ్‌) కంపెనీల్లో కేవలం 30 కంపెనీల షేర్ల విలువలో వచ్చే మార్పొలను మాత్రమే సూచిస్తుంది. మొత్తం లావాదేవీల్లో 80శాతం టాప్‌ 10 కంపెనీల షేర్లవే. టర్నోవరులో 98 శాతం మొత్తం 100 కంపెనీలషేర్లదే. మొత్తం మార్కెట్‌ లావాదేవీలను ఈ సూచిక ప్రతిఫ లించదు. అందువల్లనే సెన్సెక్స్‌ పడిపోయినా కొన్ని కంపెనీల షేరు విలువ పెరుగుతూనే ఉంటుంది.
స్టాక్‌మార్కెట్లో రెండు తరహాల వ్యాపారం జరుగుతుంది. మొదటిది ఐపిఒ (ఇనిషియల్‌ పబ్లిక్‌ ఆఫర్‌) రూపంలో జరుగుతుంది. అంటే ఫలానా వ్యక్తి, వ్యక్తులు ఒక కంపెనీ నమోదు చేయించుకుని దాని విస్తరణ గురించిన పథ కాలను ప్రజలముందుంచటం ద్వారా సదరు కంపెనీలో వాటాలు కొనుగోలు చేయటం ద్వారా నిధుల సమీకరణ చేయటం. ఉదాహరణకు రెండేళ్ల క్రితం రిలయన్స్‌ పవర్‌ (అదే కంపెనీనేడు అదాని పవర్‌-అనిల్‌ ధీరూబారు అంబాని పవర్‌ కంపెనీగా చెలామణి అవుతోంది) కంపెనీ ప్రారంభించి షేర్లు ద్వారా వేలకోట్లు సమీకరించింది. ఈ క్రమాన్ని ప్రాథమిక మార్కెట్‌ అంటారు. 1991 తర్వాత ప్రాథమిక మార్కెట్లో నిధుల సేకరణ తేలికైపోయింది. దాంతో 1991-1998 వరకు ఇటువంటి ప్రకటనలు కుప్పలు తెప్పలుగా వచ్చాయి. మధ్యతరగతి ఉద్యోగులు అనేకమంది షేర్లు కొన్నారు. కేంద్ర ప్రభుత్వ అంచనా ప్రకారం గడిచిన పదిహేను సంవత్సరాల్లో ప్రాధమిక మార్కెట్లో నిధులు సేకరించిన మెజారిటీ కంపెనీలు బోర్డులు తిప్పే శాయి.
ఆర్ధిక వ్యవస్థపై ప్రభుత్వ నియంత్రణలు తగ్గుతున్న కొద్దీ స్టాక్‌ మార్కెట్‌ లావాదేవీలు ఊపందుకొంటూ వచ్చాయి. స్టాక్‌మార్కెట్లో నమోదు అయిన కంపెనీల షేర్లను ఒక షేరు హోల్డరు మరోషేరు హోల్డరుకు అమ్ముకొంటాడు. దీన్ని సెకండరీ మార్కెట్‌ అంటారు.
స్పెక్యులేషన్‌ అడ్డాగా స్టాక్‌ మార్కెట్‌
గత సంవత్సరం ప్రాథమిక మార్కెట్‌ ద్వారా 124 ఇష్యూలు విడుదలయ్యాయి. రు. 87,029 కోట్ల పెట్టుబడి సమీకరించబడింది. వీటిలో కేవలం 61 కంపెనీల ఇష్యూలే రు. 84,418 కోట్లు స్వంతం చేసుకున్నాయి. రంగాల వారీగా చూస్తే బ్యాంకింగ్‌, ఇతర ద్రవ్య సంస్థలు రూ. 30,955 కోట్లు కైవసం చేసుకోగా, సిమెంట్‌, నిర్మాణరంగం రూ. 18,905 కోట్ల ను, విద్యుత్‌ కంపెనీలు రూ. 13,709 కోట్లను కైవసం చేసుకున్నాయి. గత దశాబ్ద కాలంగా దేశీయ స్టాక్‌ మార్కెట్లో సెకండరీ మార్కెట్‌ రాజ్యమేలుతోంది. ఈ మార్కెట్‌ వల్ల కలిగే మరో నష్టమేమిటంటే ఇందులో సేకరించబడే నిధులు అదనపు ఉత్పాదక సామర్ధ్యాన్ని వ్యవస్థకు జోడించటం లేదు. ఉన్న కంపెనీల మధ్యనే గుత్తాధిపత్యం (ఓనర్షిప్‌ కన్సాలిడేషన్‌)కు సెకం డరీ మార్కెట్‌ వీలు కల్పిస్తోంది. ఈ రకమైన గుణాత్మక మార్పు ఉండబట్టే 1991 తర్వాత స్టాక్‌ మార్కెట్‌ లావాదేవీలు ఊపందుకున్నాయి.
1993 లో సగటున రోజుకు రూ. 238 కోట్ల టర్నోవరు జరిగితే 2008 లో సగటు రోజువారీ టర్నోవరు రూ. 9,275 కోట్లకు చేరింది. ఇందు లో యాజమాన్యం చేతులుమారుతున్న షేర్ల పరిమాణం మాత్రం తక్కువే. రోజు మొత్తం లావాదేవీలు జరిగిన స్క్రీప్‌ సగటు విలువ 1995లో 8,022 రూపాయలు ఉంటే 2008 నాటికి ఈ విలువ రూ. 29,777 కు పెరిగింది. 2001-2002 లో మొత్తం 5,04,149 లక్షల షేర్లు లావాదేవీలు జరగ్గా, చేతులు మారినవి (డెలివరీ అయినవి) 1,22,917 లక్షల షేర్లు మాత్రమే. అంటే మొత్తం జరిగిన ట్రేడింగులో నాల్గోవంతు కంటే తక్కువ నిజమైన ట్రేడింగ్‌. మిగిలింది సెక్యులేటివ్‌ ట్రేడింగ్‌. 2007-08లో 24,67,606 లక్షల షేర్లు లావాదేవీలు జరగ్గా చేతులు మారింది 7,28,372 లక్షలు మాత్రమే. అంటే మొత్తం ట్రేడింగ్లో 29శాతం. సెక్యులేషన్‌ ఎంత ఎక్కువగా ఉంటే సంపద మార్పిడి అంత తక్కువగా ఉంటుంది.
సెక్యులేషన్‌ తీవ్రతను తెలిపే మరో సూచిక సెన్సెక్‌ బిఎస్‌ఇ. 2003 మార్చి 3 నుండి 2004 జూలై 22 మధ్య కాలంలో ఇది 3,727 పాయింట్ల నుండి 5, 054 పాయింట్లకు పెరిగింది. 2004 నవరబరు 17 నాటికి 6,017 పాయింట్లకు, 2005 జూన్‌ నాటికి 7,677 పాయింట్లకు, 2005 డిసెంబర్‌ 30కి అది 9,323 పాయింట్లకు పెరిగింది. 2006 తరువాత స్టాక్‌మార్కెట్‌ మరింత ఊపందుకుంది. 2007 జనవరికి 14,091 పాయిట్లుకు ఆ తరువాత 2008 జనవరి నాటికి అమాంతంగా 20,873 పాయింట్లకు ఎగబా కింది.
సరళీకరణతో పెరిగిన అనిశ్చితి తీవ్రత
సరళీకరణ విధానాలు, ప్రపంచీకరణ జాతీయ అంతర్జాతీయ ఆర్థిక వ్యవస్థల్లో పలు నూతన మలుపులు తెచ్చాయి. అందులో భాగం గా స్టాక్‌ మార్కెట్లలో కూడా పెద్ద ఎత్తున మార్పు లు వచ్చాయి. 1970 దశకం తర్వాత ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థపై ద్రవ్య పెట్టుబడిదారీ విధానం పట్టు పెరిగింది. పెట్టుబడి చలనంపై ఆంక్షలు తొలగిపోవటంతో ద్రవ్యపెట్టుబడి చలనంపై కూడా నియంత్రణలు తగ్గిపోయాయి. దానికి తోడు స్టాక్‌మార్కెట్‌ సెంటిమెంటును దృష్టిలో పెట్టుకొని ప్రభుత్వాలు నిర్ణయాలు తీసుకోవటం ప్రారంభించటంతో ద్రవ్యపెట్టుబడి పరిస్థితి మరీ ఆడింది ఆటగా పాడింది పాటగా మారింది. అంతేకాదు సంస్కరణల వెన్నంటి వచ్చిన మరో కీలక పరిణామం ఆర్థిక వ్యవస్థలను ద్రవ్యీ కరించటం. (ఫైనాన్షియలైజేషన్‌ ఆఫ్‌ ఎకాన మీస్‌). దీనికి స్టాక్‌ మార్కెట్లు కీలక సాధనాలుగా మారాయి.
స్టాక్‌మార్కెట్లు జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలను అంతర్జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలతో సమీకృతం చేసే సాధనాలుగా కూడా మారాయి. విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు, విదేశీ మ్యుచు వల్‌ ఫండ్లు దేశంలోకి రావడంతో పాటు మన దేశానికి చెందిన కంపెనీల షేర్లు విదేశీ స్టాక్‌ మార్కెట్లలో నమోదుకావటం, విదేశీ కంపెనీల షేర్లు మన దేశ స్టాక్‌ మార్కెట్లలో నమోదు కావటం వంటి మార్గాల ద్వారా అంతర్జాతీయ ద్రవ్య పెట్టుబడి వివిధ దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థలను సమీకృతం చేస్తొంది. సంస్కరణల పర్యవసా నంగా మరో పరిణామం కూడా చోటు చేసు కొంది. సంస్కరణలకు ముందు స్టాక్‌ మార్కెట్ల ద్వారా జరిగే వనరుల సమీకరణ కేవలం దేశం సరిహద్దులకు లోబడి ఉండేది. కానీ సంస్కరణల తర్వాత మన దేశంలోని కంపెనీలు ఎఫ్‌ ఐఐల (విదేశీ సంస్థాగత మదుపు) రూపంలో విదేశీ పెట్టుబడులను కూడా స్టాక్‌మార్కెట్‌ ద్వారా సేకరించుకోవటానికి మార్గం సుగమం అయ్యిం ది.
అందువల్లనే స్టాక్‌ మార్కెట్‌ ఎపుడు తల కిందులైనా విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు ఎంత మొత్తంలో వెనక్కు వెళ్లాయి అన్న విషయాన్ని సెబి ప్రకటిస్తూ వస్తోంది. మరో కీలకమైన పర్యవసానం ఏమటంటే గతంలో స్టాక్‌మార్కెట్లు దేశీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలో కనిపించే లక్షణాలతో ప్రభావితం అయ్యేవి. నేడు దేశీయ స్టాక్‌ మార్కెట్లలోకి విదేశీ పెట్టుబడులతో పాటు విదేశీ ఆర్థిక వ్యవస్థల ప్రభావాలూ చొచ్చుకొని వస్తు న్నాయి. దాంతో స్టాక్‌ మార్కెట్ల అనిశ్చితి తీవ్రత నానాటికీ పెరుగుతూ వస్తోంది. ఉదాహరణకు 2008 సబ్‌ ప్రైమ్‌ సంక్షోభం భారతీయ స్టాక్‌ మార్కెట్లను ఎలా ప్రభావితం చేసిందో పరిశీ లిస్తే పైన పేర్కొన్న విషయాలు అర్ధం చేసుకో వటం తేలికవుతుంది.
2008 లో సబ్‌ప్రైమ్‌ సంక్షోభం నేపథ్యంలో అమెరికా ఆర్థిక ద్రవ్యసంస్థలు కుప్పకూలటంతో బోంబాయి స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజ్‌ తీవ్రంగా ప్రతిస్పందిం చింది. సెన్సెక్స్‌ ఒక్కసారిగా 10వేల పాయింట్ల మేర పతనమైంది. నాటి నుండి సెన్సెక్స్‌ పూర్వపు స్థాయికి చేరుకోలేదు. ప్రస్తుతం 14-15 వేల పాయింట్ల వద్ద కొట్టుమిట్టాడుతోంది. అదే విధంగా 2007 మధ్యలో ప్రపంచం ఆహార సంక్షోభానికి చేరువలో ఉందన్న వార్తలు వచ్చి నపుడు, బారెల్‌ చమురు ధర 200 డాలర్లు దాటనుందని వార్తలు వచ్చినపుడు కూడా స్టాక్‌మార్కెట్‌ తీవ్రంగా స్పందించింది. ప్రపంచ ఆర్థిక పరిణామాలే కాదు జాతీయ అంతర్జా తీయ రాజకీయ పరిణామాలకు కూడా స్టాక్‌ మార్కెట్‌ తీవ్రంగానే స్పందిస్తోంది. ఉదాహ రణకు 2002లో నైజీరియాలో చమురు నిల్వలు వెలికి తీస్తున్న షెల్‌ కంపెనీ ఇంజినీర్లను స్థానిక ప్రజలు ఆపహరించారన్న వార్త తెలియగానే న్యూయార్క్‌ కమోడిటీస్‌ ఎక్ఛేంజ్‌లో షెల్‌ కంపెనీ షేరు ధర పతనం అయ్యింది.
భారత దేశంలో ఒరిస్సా ప్రభుత్వంతో రియాకు చెందిన పోస్కో కంపెనీ ఒప్పందం చేసుకొన్న తర్వాత సియోల్‌స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజ్‌లో పోస్కో స్టీల్‌ కంపెనీ షేరు విలువ పెరిగింది. అదే ఒరిస్సాలో 2007 లో పోస్కో కంపెనీ భూసేకరణలో విఫలం అయ్యిందన్న వార్తలు వెలువడగానే దాని షేరు విలువ పడిపోయింది. ప్రపంచీకరణ నేపథ్యంలో ఆర్థిక వ్యవస్థల మధ్య పరస్పర ఆధారం ఎంత ఎక్కువగా ఉందో ఈ సంఘటనలు తెలియ జేస్తాయి.
భారతదేశంలో 2004 ఎన్నికల తర్వాత కేంద్రంలో ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేయటానికి వామపక్షాల మద్దతు అనివార్యం కావటంతో 2004 మే 20న స్టాక్‌ మార్కెట్‌ కుప్పకూలింది. 2009 లో మే 17 ఎన్నికల ఫలితాలు వెలు వడిన మరునాడు ట్రేడింగ్లో సెన్సెక్స్‌ 2110 పాయింట్లు పెరిగింది. ఈ వేగాన్ని తట్టుకోలేక స్టాక్‌మార్కెట్లుకు మధ్యాహ్నానికి శెలవు ప్రక టించారు. 1997లో ఆగేయ ఆసియా దేశాలు సంక్షోభంలో కూరుకుపోవటంతో మన దేశంలో స్టాక్‌ మార్కెట్‌ ప్రతికూలంగా స్పందించింది.
విదేశీ సంస్థాగత మదుపు సంస్థ (ఎఫ్‌.ఐ.ఐ.)ల ఆధిపత్యం
భారత స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజ్‌లో ఆమాటకొస్తే వర్ధమాన దేశాల స్టాక్‌ మార్కెట్లలో 1997 తర్వాత విదేశీ సంస్థాగత మదుపు సంస్థల ఆధి పత్యం బాగా పెరిగింది. 1990 ముందు ఈ సంస్థలకు మన స్టాక్‌ మార్కెట్లో ప్రవేశానికి వీలు లేదు.ఆగేయ ఆసియా దేశాల సంక్షోభానికి ప్రధాన బాధ్యత వీరిదేనన్న విషయం నేడు అందరూ అంగీకరిస్తున్నదే. భారతదేశంలో ప్రత్యే కించి 2002 తర్వాత ఎఫ్‌ఐఐల పాత్ర క్రియా శీలకంగా మారింది. 1996 నాటికి బిఎస్‌ఇలో 353 ఎఫ్‌ఐఐలు నమోదు చేసుకుంటే 2003 నాటికి వీటి సంఖ్య 502కి చేరింది. 2005 నాటికి 823, 2009 ఏప్రిల్‌ నాటికి 1639 ఎఫ్‌ఐఐలు భారత స్టాక్‌మార్కెట్లో లావాదేవీలు నిర్వహిస్తున్నాయి. 1993-1997 మధ్య కాలం లో ఎఫ్‌ఐఐలు సగటున ఏటా 177.6 కోట్ల డాలర్ల పెట్టుబడులు తీసుకురాగా 1997-99 మధ్య కాలంలో ఈ సగటు విలువ 29.5 కోట్ల డాలర్లకు తగ్గింది.
2005లో తిరిగి పుంజుకుని 2,526.7 కోట్ల డాలర్లు పెట్టుబడులు ఎఫ్‌ఐఐల రూపంలో వచ్చాయి. బొంబాయి స్టాక్‌ ఎక్చేంజ్‌ సెన్సెక్స్‌ 10 వేల మైలురాయి దాటటంలో ఎఫ్‌ఐఐలదే ప్రధాన పాత్ర. తిరిగి 2005-2008 మధ్య ఎఫ్‌ఐఐల ద్వారా దేశీయ స్టాక్‌ మార్కెట్లో 25,899 కోట్ల డాలర్ల కొనుగోళ్లు జరగ్గా 23,747 కోట్ల డాలర్ల విలువైన కొనుగోళ్లు జరిగాయి. చివరికి ఈ ఏడాదిలో ఇప్పటి వరకు ఎఫ్‌.ఐ.ఐ.లు 5,973.5 కోట్ల డాలర్లు నికర కొనుగోళ్లు, 5,374.7 కోట్ల డాలర్లు నికర అమ్మకాలు జరిపాయి. నికర పెట్టుబడి రాక చూస్తే 5,98.8 (6 బిలియన్‌ డాలర్లు) కోట్ల డాలర్లున్నాయి. స్టాక్‌ మార్కెట్లో విదేశీ మదుపు సంస్థల పట్టు పెరగటంతోపాటే సెన్సెక్స్‌ ఉత్ధాన పతనాలు కూడా సదరు మదుపు సంస్థల రాకపోకలపై ఆధారపడి పెరుగుతూ, తరుగుతూ వస్తోంది.
ఈ అనిశ్చితి కేవలం స్టాక్‌ మార్కెట్‌కే పరిమితం కాలేదు. ఆర్ధిక వ్యవస్థ కూడా అనేక రూపాల్లో అనిశ్చితికి గురవుతోంది. ఉదా హరణకోసం విదేశీ మారకద్రవ్యనిల్వలపై దీని ప్రభావర ఎలా ఉందో పరిశీలిద్ధాం.
పైన చెప్పుకున్నట్లు నాలుగైదేళ్లుగా స్టాక్‌ మార్కెట్లోకి పెద్దఎత్తున మన దేశంలోకి విదేశీ పెట్టుబడులు వచ్చాయి. కేంద్రప్రభుత్వం, రిజర్వు బ్యాంకులు పెరుగుతున్న విదేశీ మారకద్రవ్య నిల్వలకు సంబంధించి నెలవారీ నివేదికలు విడుదల చేశాయి. కానీ ఈ నిధులను విని యోగించటానికి ప్రభుత్వం సిద్ధం కాలేదు. ఎందుకంటే ఈ డాలర్లన్నీ దేశీయ ఉత్పాద కరంగంలోకి వచ్చినవి కావు. కేవలం స్టాక్‌ మార్కెట్‌కే పరిమితం అయినవి. స్టాక్‌మార్కెట్లోకి వచ్చే పెట్టుబడులు ప్రధానంగా తక్షణం లాభాలు పోగేసుకొనే లక్ష్యంతో వస్తాయి. మన స్టాక్‌ మార్కెట్లో వచ్చే రోజువారీ లాభాల కంటే మరోచోట వచ్చే రోజువారీ లాభాలు ఎక్కువగా ఉంటే అక్కడకు పరుగులెడతాయి. అందుకనే దీన్ని కాలునిలవని పెట్టుబడి, గాలివాటు పెట్టు బడి అని పిలవటం పరిపాటి.
ఏరోజుకారోజు జరిగే లావాదేవీలపై ఆధారపడి వచ్చే విదేశీ ద్రవ్య నిల్వలను వ్యవస్థాగత ప్రయోజనాలకోసం వెచ్చించే సాహసం చేయలేరు. అందువల్ల ఈ స్టాక్‌మార్కెట్‌ పెట్టుబడులు ఒక దేశపు విదేశీ మారకద్రవ్య నిల్వలకు గ్యారంటీ ఇవ్వలేవు. గత సంవత్సరం సబ్‌ప్రైం సంక్షోభం సందర్భంగా, పైన చెపుకొన్నట్లు స్టాక్‌మార్కెట్‌ ఒక్కసారిగా కుప్ప కూలటంతో రిజర్వు బ్యాంకు వద్దనున్న డాలరు నిల్వలు అంతే వేగంగా పడిపోయాయి.
అటువంటి పరిస్థితుల్లో తలెత్తే మరో ప్రమాదం దేశీయ కరెన్సీ విలువలో అస్థిరత. ఉదాహరణకు 2004-2008 మధ్యకాలంలో విదేశీ మారక ద్రవ్యనిల్వలు విపరీతంగా పెరగటంతో రూపాయి విలువ కూడా పెరిగి డాలరు విలువ 39 రూపాయలకు సమానం అయ్యింది. అదే 2008 చివరినాటికి మన దేశం నుండి విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు పెద్దఎత్తున ఉడాయించటంతో రూపాయి విలువ ఒక్కసారిగా పతనం అయ్యింది. ఆ నేపధ్యంలో డాలరు విలువ 51 రూపాయలతో సమానం అయ్యింది. అంటే కేవలం సంవత్సరం వ్యవ ధిలో రూపాయి విలువ 29 శాతం పడిపో యిందన్నమాట. దేశీయ కరెన్సీ విలువలో ఈ స్థాయిలో అనిశ్చితి సహజంగానే వివిధ రంగా ల్లో పెట్టుబడి వ్యయంపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతోంది. విదేశీ చెల్లింపులు భారం అవుతాయి. మరోవైపున ఈ రకమైన కరెన్సీ అనిశ్చితి వల్ల కూడా ప్రభుత్వంపైనా, ఆర్ధిక వ్యవస్థపైనా అదనపు భారం పడుతోంది.
ఉదాహరణకు రూపాయి విలువ పెరగటం వల్ల విదేశీ మదుపరుల ఆస్తుల విలువ తగ్గుతుంది. దాంతో 2008-2009 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ప్రభుత్వం వీరికి 5,780 కోట్ల డాలర్లు చెల్లిం చాల్సి వచ్చింది. అంటే అంత మొత్తం నిధులు ఉత్తిపుణ్యానికి మన మార్కెట్‌ నుండి కనుమ రుగయ్యాయి. ఇటువంటి పరిస్థితులు చూసి నపుడే చెంప దెబ్బ దోడ దెబ్బ అన్న సామెత గుర్తుకొస్తుంది.
ద్రవ్యరంగంపై ఆధిపత్యం ఎవరిదన్న విషయం తెలసుకోవటానికి మార్కెట్‌ కాపిటలైజేషన్లో ఎవరివాటా ఎంతన్నది ఒక సూచికగా చెప్పవచ్చు. మొత్తం స్టాక్‌ మార్కెట్‌ కాపిటిలైజేషన్లో విదేశీ సంస్థల వాటా 12.87 శాతం ఉండగా భారతీయ ప్రజల వాటా 11.6శాతం మాత్రమే. ప్రభుత్వరంగ సంస్థల షేర్ల విషయంలో కూడా విదేశీ మదుపు సంస్థలదే సింహభాగం. స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజ్‌ బోర్డు నిబంధనల ప్రకారం మార్కెట్‌ కాపిటలైజేషన్లో భారతీయుల వాటా 25శాతానికి తగ్గకుండా ఉంటే మార్కెట్‌ ఒడిదుడుకులను తట్టుకొని ఆర్థిక వ్యవస్థను కాపాడుకోవచ్చు.
కానీ నేడు బిఎస్‌ఇలో విదేశీ సంస్థల వాటా 20 శాతానికి పైగా ఉంటే భారతీ ప్రజల వాటా 11 శాతానికి పరిమితం అయ్యింది. అంతేకాదు, ద్రవ్య ప్రపంచీకరణ పర్యవసానంగా తెరమీదకు వచ్చిన కమోడిటీ డెరివేటివ్స్‌, ఫ్యూచర్స్‌, హెడ్జ్‌ఫండ్‌, పార్టిసిపేటరీ నోట్లు, ఇంకా అనేక నూతన మార్కెట్‌ ఉత్ప త్తుల్లోనూ విదేశీ సంస్థలదే పైచేయిగా ఉంది. ఇవన్నీ ద్రవ్య పెట్టుబడి క్రియాశీలక రూపాలుగా చెప్పుకోవచ్చు. ఈ రూపాలన్నింటిలోనూ సదరు పెట్టుబడిపై పెత్తనం ఎవరిదన్న విషయం గోప్యంగా ఉంటుంది. ప్రభుత్వ నియంత్రణల నుండి ఈ గోప్యత ద్వారా ద్రవ్య పెట్టుబడి తనను తాను కాపాడుకొంటుంది. ఒకరకంగా చెప్పా లంటే ఇవన్నీ చీమల దండు లాంటివి. కను చూపుమేరలో కనిపించే చీమే చివరిది కాదు. వాటి కలుగు వేరే చోట ఉంటుంది. మోజారిటీ హెడ్జ్‌ఫండ్లు అమెరికా ఆధీనంలో ఉన్నాయి. లక్షల కోట్ల పెట్టుబడులు వీరి చేతుల్లో ఉంటాయి.
ఒక్క డెరివేటివ్స్‌ రూపంలోనే ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 600 ట్రిలియన్‌ డాలర్ల (ట్రిలియన్‌=లక్షకోట్లు) పెట్టుబడి చలామణి అవుతోంది. ఉత్పాదక వ్యవస్థకూ, దీనికీ ఏ మాత్రం సంబంధం లేదు. అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థను అతలాకుతలం చేసిన ఈ డెరివేటివ్స్‌ నేడు క్రమంగా వర్ధమాన దేశాలకు విస్తరిస్తున్నాయి. ఒక అంచనామేరకు ఫ్యూచర్స్‌ మార్కెట్లో 43 కోట్ల 24 లక్షల ఒప్పందాలు జరిగాయి. వీటి విలువ 1,330 కోట్ల డాలర్లు.ఇంత పెద్ద ఎత్తున విదేశీ మదుపు సంస్థలు మన స్టాక్‌మార్కెట్లో పెటుబడులు పెట్టడానికి మూలకారణం, ఎటువంటి ప్రభుత్వ నియంత్ర ణలు లేకపోవటం. అవి సాధించే లాభాలపై పన్నులు లేకపోవటం. మిగిలిన పెట్టుబడిదారీ దేశాల్లో వచ్చే లాభాలకంటే మనదేశపు కాపిటల్‌ మార్కెట్లో వచ్చే లాభాల రేటు అధికంగా ఉండ టం. హెడ్జ్‌ఫండ్‌ వంటి రూపాల్లో ద్రవ్య పెట్టు బడి మనదేశం వంటి వర్ధమాన దేశాల కాపిటల్‌ మార్కెట్లలో ప్రవేశించటానికి సిద్ధంగా ఉం టుంది.
మోసాలకు లైసెన్స్‌
పైన చెపుకొన్నట్లు స్టాక్‌ మార్కెట్లలోకి రోజువారీ ప్రవేశించే పెట్టుబడులు ఎవరివన్న విషయం బయటకు పొక్కదు. దాంతో మన దేశంలోని పెట్టుబడిదారులైనా మారిషన్‌ కంపెనీ పేరుతో బొంబాయి స్టాక్‌మార్కెట్టును శాసించ వచ్చు. ఈ క్రమంలోనే ఫలానా కంపెనీ షేర్లు పెంచేయాలన్న అవగాహన సదరు కంపెనీకి, మార్కెట్‌ వర్గాలకు మధ్య కుదిరితే ఉన్నపళంగా సదరు కంపెనీ షేర్లు విపరీతంగా అమ్ముడ వుతాయి. అది చూసి జనం వేలం వెర్రిగా కొంటారు. మార్కెట్‌ నిలకడగా నడిచిన రోజు కంటే ఆ రోజున సదరు కంపెనీకి ఎక్కువ లాభాలు వస్తాయి. అటువంటి సందర్భాల్లో ముందుకొచ్చేవే స్టాక్‌ మార్కెట్‌ కుంభకోణాలు. 1991లో హర్షద్‌ మెహతా కుంభకోణం, 2001లో కేతన్‌ పరేఖ్‌, గ్లోబల్‌ ట్రస్ట్‌బ్యాంకు, మధేపురా సహకార సంఘం వంటి కుంభ కోణాలు ఈ కోవకు చెందినవే.
1991లో నేటి ప్రధాని మన్మోహన్‌ సింగ్‌ మన దేశానికి ఆర్థిక మంత్రిగా ఉండేవారు.
నూతన ఆర్థిక విధానాల నేపథ్యంలో కాపిటల్‌ మార్కెట్లలో ప్రభుత్వ జోక్యం ఉండదని ఆయన ప్రకటించారు. దాంతో ప్రభుత్వం కళ్లు మూసు కోవటం, హర్షద్‌మెహతా (ఈయన్ను స్టాక్‌ మార్కెట్‌ బ్రోకర్లు బిగ్‌బుల్‌-పెద్ద ఎద్దు అనిపిలు స్తారు) స్టాక్‌మార్కెట్‌ను అతలాకుతలం చేయడం జరిగాయి. ఫలితం రూ. 4000 కోట్ల కుంభ కోణం. 2001లో కేతాన్‌పరేఖ్‌, సిఆర్‌ భన్సాలీ, దినేష్‌ దాల్మియాలు హర్షద్‌ మెహతా అవతార మెత్తారు. ఫలితం సుమారు 7 కోట్ల మంది సాధారణ ప్రజలు తమ సొమ్ముదాచుకున్న యుటిఐ బ్యాంకు దివాళా తీసింది. ఇది గతం. వర్తమానం ఇందుకు భిన్నంగా లేదు.
కంపెనీల వాస్తవిక ఆర్థిక స్థితి గతులతో నిమిత్తం లేకుండా ఆకర్షణీయమైన వార్షిక ఫలితాలు ప్రకటించటం అనేది మరో తరహా మోసం. సత్యం కుంభకోణం గురించి పాఠకుల ఇంకా మర్చిపోలేదు. కనుక ఈ తరహ కుంభకో ణాల గురించి వివరణ అవసరం లేదు. సాధా రణంగా కంపెనీలు సంవత్సరానికి ఒకసారి జమాఖర్చులు లెక్కలు చూసుకోవటం ఆనవా యితీ. స్టాక్‌మార్కెట్‌ ఈ ఆనవాయితీని మార్చే సింది. సంవత్సరానికి ఒకసారి ఆదాయ వ్యయ వివరాలు ప్రకటిస్తే సదరు కంపెనీ షేర్లు సంవత్సరానికి ఒక్కసారే ప్రభావితం అవుతాయి. దీనికి భిన్నంగా ఇపుడు త్రైమాసిక ఫలితాలు ప్రకటించటం మనం చూస్తున్నాము. మధ్య మధ్యలో కొన్ని వాణిజ్య పత్రికలు ఎంపిక చేసిన కంపెనీల ఆర్థిక స్థితిగతుల ధోరణుల గురించి నడిపే ప్రత్యేక శీర్షికలు కూడా స్టాక్‌ మార్కెట్లను ప్రభావితం చేస్తాయి.
ఎన్నికల ఫలితాలు వెలువడిన తర్వాత మే 18, 2009 ట్రేడింగ్‌ వేగాన్ని అందుకోలేక బోంబే స్టాక్‌ ఎక్చేంజ్‌కి శెలవు ప్రకటించారని పైన చెపుకొన్నాము. ఈ రోజు జరిగిన ట్రేడింగ్‌ వెనక కేతన్‌ ఫరేఖ్‌ శిష్య బృందపు హస్తం ఉన్నట్లు వార్తలు వచ్చాయి. ఇటీవలనే 'క్లియర్‌ కాపిటల్‌' అనే సంస్థ స్టాక్‌ ఎక్చేంజ్‌లో నమోదైన 500 కంపెనీల అకౌంటింగ్‌ లావాదేవీలను అధ్యయ నం చేసింది. ఇందులో 63 సంస్థలు సత్యం తరహా మోసాలకు పాల్పడుతున్నట్లు గుర్తిం చింది.
ప్రాథమిక మార్కెట్లో కీలక సాధనం ఐపిఓ. అంటే ఇనిషియల్‌ పబ్లిక్‌ ఆఫర్‌. గత పదిహేను సంవత్సరాలుగా ఐపిఓలు విడుదల చేసి వేలకోట్లు నిధులు సేకరించిన కంపెనీలు అడ్రసు లేకుండా పోయాయని కేంద్రప్రభుత్వమే అంగీకరించింది. నకిలి డిమాట్‌ అక్కౌంట్లు సృష్టించిన విషయం వెలుగు చూసింది. ఇటు వంటి వారిపై ఇటు కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖ, స్టాక్‌ మార్కెట్‌ సెంటిమెంట్‌ దెబ్బతింటుందన్న భయంతో ముందస్తు చర్యలు తీసుకోలేదని సెబి అధ్యక్షులు భావే ఈ మధ్యనే ప్రకటించాడు.
ఈ నేపధ్యంలో యుపిఏ-2 ప్రభుత్వం అనుసరిస్తున్న ద్రవ్యరంగ సరళీకరణ విధానాల కారణంగా స్టాక్‌మార్కెట్‌ మరింత ఊపుతా పులకు గురికానుంది. ఇప్పటికే గత రెండు వారాల్లో నాలుగు సార్లు... వందల పాయింట్ల పతనం, పెరుగుదల చూస్తున్నాము.
జాతీయ అంతర్జాతీయ గుత్త పెట్టుబడిదారులు, ద్రవ్య పెట్టుబడిదారులు ప్రభుత్వాలపై ఒత్తిడి తెచ్చి తమకు అనుకూలమైన విధానాలు అమలు చేయించుకోవటంలో స్టాక్‌ మార్కెట్‌ ఉత్తాన పతనాలను ఒక వ్యూహాత్మక సాధనంగా మార్చు కుంటున్నాయి. అందులో భాగంగా ప్రభుత్వం కొన్ని చర్యలు తీసుకోబొతున్నది. కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంస్థలను స్టాక్‌మార్కెట్‌ పరిధిలోకి (ఇప్పటికి రానివాటిని కూడా) తీసుకురావటానికి, ఇప్పటికే లిస్ట్‌ అయిన వాటి షేర్లు ఎక్కువగా అమ్మకానికి పెట్టటానికి తీవ్ర ప్రయత్నాలు చేస్తు న్నది. ఏటా కనీసం 25వేల కోట్లు రూపాయలను ఈ సంస్థల షేర్లు అమ్మకాలు ద్వారా రాబట్ట బోతున్నది. వాస్తవంగా ఈసంస్థల వద్ద రిజర్వ్‌ నిధులు 4.85 లక్షల కోట్లు ఉన్నాయి. వీటి ఆధునీకరణకు, విస్తరణకు అవసరమైన పెట్టు బడులు బయటనుండి అవసరం లేదు. ఉదాహ రణకు విశాఖ స్టీల్‌ ప్లాంట్‌వద్ద రూ. 5,500 కోట్లు, ఎన్‌.టి.పి.సి వద్ద రూ. 15,000 కోట్లు, బి.యస్‌.యన్‌.యల్‌ వద్ద రూ. 37 వేల కోట్లు ఇలా రిజర్వ్‌ నిధులు ఉన్నాయి.
అవసరమైతే ప్రభుత్వం కూడా ఈ నిధులను సామాజిక అవసరాలకు వినియోగించుకోవచ్చు. కాని ప్రభుత్వ అసలు ఉద్ధేశం ఈ సంస్థలపై విదేశీ, స్వదేశీ బడా మదుపు సంస్థల ఆదిపత్యం పెంచటమే. ఇది ఒక పెద్ద కుట్ర. అలాగే బ్యాంకింగ్‌ రెగ్యులేషన్‌ బిల్లు - 2005 ను ఆమోదించాలనీ, కొన్ని ఆహారపు వస్తువులపై ఉన్న ప్యూచర్‌ ట్రేడ్‌ మీద ఉన్న నిషేధాన్ని ఎత్తివేసి ధరల రిస్క్‌ నిర్వాహణను పునరుద్దరించాలని కోరింది. ఇన్సురెన్స్‌, ఫింఛన్ల నిధి వంటివాటిని స్టాక్‌ మార్కెట్‌ పరిధిలోకి తీసుకువచ్చి దీర్ఘకాలిక ఋణ మార్కెట్‌ను మరింతగా విస్తృతపరచటం, ప్యూచర్‌ ద్రవ్య మార్కెట్‌ను సరళీకరణ చేయటం, దీనిలో దేశీయకంపెనీలపై ఉన్న పరిమితులను తొలగించటంతో పాటు యస్‌.డి.ఆర్‌ ద్రవ్యాన్ని కూడా షేరుమార్కెట్‌లో క్రయవిక్రయాలకు పెట్టాలని తెలిపింది. ఈ చర్యలు మన ఆర్ధిక వ్యవస్థను మరింతగా అంతర్జాతీయ ద్రవ్య పెట్టు బడితో ముడిపెడతాయి. దేశీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థ లో ద్రవ్యీకరణను పెంచుతాయి. ఇవి భారత ఆర్ధిక వ్యవస్థకూ, ప్రజలకూ ఉరితాళ్లు బిగి స్తాయి.
మార్కిస్టుపై మీ స్పందనలను క్రింది మెయిల్‌లకు పంపగలరు.
svenkatarao_1958@yahoo.com
svr@prajasakti.com
బి. గంగారావు, కె. వీరయ్య్త మార్క్సిస్టు oct Mon, 5 Oct 2009,
అమెరికా ద్రవ్య సంక్షోభంతో 10 వేల పాయిట్లకు కుప్పకూలిన సన్సెక్స్‌ : 2008
ట్రేడింగ్‌వేగం అందుకోలేక తాత్కాలికంగా బిఎస్‌ఇ మూత : మే 17, 2009
బడ్జెట్‌ రుచించని స్టాక్‌మార్కెట్‌ : 866 పాయింట్ల పతనం : 2009 జూలై
ఉపసంహరణపై హామీతో పుంజుకున్న స్టాక్‌ మార్కెట్‌ : 2009 జూలై
స్టాక్‌మార్కెట్‌ కదలికల గురించి పత్రికలు రాయని రోజు లేదు. ప్రత్యేకించి ఎన్నికలు ముగి సిన తర్వాత స్టాక్‌ మార్కెట్‌ పడిపోయినా, లేచినా ఒక్క కుదుపుతోనే జరుగుతోంది. ప్రభుత్వం, ఆర్ధికవేత్తలు, విధాన నిర్ధేశకులు అందరూ స్టాక్‌మార్కెట్‌ను ప్రసన్నం చేసేందుకు చేయని ప్రయత్నం లేదు. ఇవన్నీ గమనిస్తే భారత ఆర్ధిక వ్యవస్థను ఆమాటకొస్తే ప్రపంచ ఆర్ధిక వ్యవస్థను స్టాక్‌ మార్కెట్టే నడిపిస్తోందా అన్న సందేహం రాకమానదు. పెట్టుబడిదారీ ఆర్ధిక వ్యవస్థలో స్టాక్‌మార్కెట్‌ విడదీయరాని అంశంగా మారిం ది.
జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థనూ, ప్రభుత్వ విధాన నిర్ణయాలనూ ప్రభావితం చేసే కీలక సాధనంగా మారింది. మొన్న ప్రవేశపెట్టిన కేంద్ర బడ్జెట్‌ అనంతరం జరిగిన చర్చలు ఇందుకు మంచి నిదర్శనం. బడ్జెట్‌లో వివిధరంగాలకు కేటాయిం చిన కేటాయింపుల విషయం కన్నా స్టాక్‌ మార్కెట్‌ను బడ్జెట్‌ నిరాశపరిచిందన్న విషయం పై గగ్గోలు పెరిగింది. ప్రభుత్వం స్టాక్‌ మార్కెట్లే సర్వస్వంగా, వాటి లాభాలే ధ్యేయం అడుగు లేస్తోంది.
స్టాక్‌మార్కెట్‌ ఆవిర్భావం
ఆధునిక పెట్టుబడిదారీ విధానం ఆవిర్భా వంతోనే స్టాక్‌ మార్కెట్ల ఆరంభం జరిగింది. 16వ శతాబ్ధంలోనే ఈస్టిండియా కంపెనీ తన వాణిజ్య కార్యకలాపాలు విస్తరించేందుకు ప్రజల నుండి నిధులు సమీకరించింది. ప్లాసీ యుద్ధం తర్వాత ఇంగ్లీషు ఈస్టిండియా కంపెనీ షేరు ధర బాగా పెరిగినట్లు వలసవాదంపై పరిశో ధనలు సాగించిన ఆర్ధిక శాస్త్రవేత్తలు గుర్తిం చారు. 16, 17శతాబ్ధాలు యూరోపియన్‌ దేశాలు నిరంతర యుద్ధాల్లో మునిగి తేలుతూ ఆర్ధికంగా ఛిన్నాభిన్నమైన కాలం. ఈకాలంలోనే భూస్వామ్య వ్యవస్థ నుండి విముక్తి పొందిన పెట్టుబడిదారీ విధానం అభివృద్ధి చెందేందుకు, శాస్త్రవిజ్ఞానం ముందుకు తెచ్చిన ఆవిష్కరణలను వ్యక్తిగత వినియోగం స్థాయి నుండి పారిశ్రామిక వినియోగం స్థాయికి విస్తరించేందుకు అవసర మైన భారీ పెట్టుబడులు, ఆర్ధిక వనరులు సేకరించుకునే మార్గంగా స్టాక్‌ మార్కెట్‌, లిమిటెడ్‌ కంపెనీల భావనలు రూపుదిద్దుకున్నాయి.
భారతదేశంలో 1875లో మొదటిసారి బొంబాయి స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజిని ప్రారంభించారు. నేటికీ ప్రపంచంలోని పురాతన ఎక్ఛేంజ్‌ల్లో బిఎస్‌ఇ ఒకటి. స్వాతంత్య్రం వచ్చేనాటికి దేశం లో 7 ఎక్ఛేంజలు ఉన్నాయి. కానీ బిఎస్‌ఇ కి మాత్రం ప్రభుత్వం 1965లో మాత్రమే గుర్తింపు ఇచ్చింది. 1990 వరకు ఈ వ్యవహారాలను కేంద్రప్రభుత్వం ఆధీనంలోని కంట్రోలర్‌ ఆఫ్‌ కాపిటల్‌ ఇష్యూల్‌ (సిసిఐ-పెట్టుబడులకు సంబంధించిన వ్యవహారాల నియంత్రణాధికారి) పర్యవేక్షించేవాడు. స్వాతంత్య్రానంతరం ఉనికి లోకి వచ్చిన తొలితరం ప్రైవేటు కంపెనీల నేడు న్న స్థాయిలో నిలదొక్కుకోవటానికి కేంద్ర ప్రభుత్వాలు అనుసరించిన విధానాలు ఒక కారణం కాగా, సదరు కంపెనీల విస్తరణకు, పోటీలో నిలదొక్కుకోవటానికి అవసరమైన నిధుల సేకరణలో భారతీయ స్టాక్‌ మార్కెట్‌ ముఖ్యమైన పాత్రపోషించింది. ధీరుభాయి అంబానీ బట్టల దుకాణం నుండి బట్టల తయారీ మిల్లులు నిర్మించే స్థాయికి చేరటం వెనక పెట్టుబడి అంతా స్టాక్‌మార్కెట్‌ నుండి సేకరించిన పెట్టబడేనంటే ఆశ్చర్యపడాల్సిన అవసరం లేదు. 1995 నాటికి దేశంలో స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజిల సంఖ్య 23 కి పెరి గింది.
అందులో ప్రస్తుతం 19 మాత్రమే క్రియా శీలకంగా ఉన్నాయి. ఇవికాక అన్ని ప్రాంతాల్లో అనధికార ఎక్చేంజిలు పనిచేస్తున్నాయి. స్టాక్‌ మార్కెట్‌ లావాదేవీలను సెన్సెక్స్‌ సూచికతో కొలు స్తారు. ఈ సూచిక మొత్తం రిజిష్టర్‌ అయిన (లిస్ట్‌డ్‌) కంపెనీల్లో కేవలం 30 కంపెనీల షేర్ల విలువలో వచ్చే మార్పొలను మాత్రమే సూచిస్తుంది. మొత్తం లావాదేవీల్లో 80శాతం టాప్‌ 10 కంపెనీల షేర్లవే. టర్నోవరులో 98 శాతం మొత్తం 100 కంపెనీలషేర్లదే. మొత్తం మార్కెట్‌ లావాదేవీలను ఈ సూచిక ప్రతిఫ లించదు. అందువల్లనే సెన్సెక్స్‌ పడిపోయినా కొన్ని కంపెనీల షేరు విలువ పెరుగుతూనే ఉంటుంది.
స్టాక్‌మార్కెట్లో రెండు తరహాల వ్యాపారం జరుగుతుంది. మొదటిది ఐపిఒ (ఇనిషియల్‌ పబ్లిక్‌ ఆఫర్‌) రూపంలో జరుగుతుంది. అంటే ఫలానా వ్యక్తి, వ్యక్తులు ఒక కంపెనీ నమోదు చేయించుకుని దాని విస్తరణ గురించిన పథ కాలను ప్రజలముందుంచటం ద్వారా సదరు కంపెనీలో వాటాలు కొనుగోలు చేయటం ద్వారా నిధుల సమీకరణ చేయటం. ఉదాహరణకు రెండేళ్ల క్రితం రిలయన్స్‌ పవర్‌ (అదే కంపెనీనేడు అదాని పవర్‌-అనిల్‌ ధీరూబారు అంబాని పవర్‌ కంపెనీగా చెలామణి అవుతోంది) కంపెనీ ప్రారంభించి షేర్లు ద్వారా వేలకోట్లు సమీకరించింది. ఈ క్రమాన్ని ప్రాథమిక మార్కెట్‌ అంటారు. 1991 తర్వాత ప్రాథమిక మార్కెట్లో నిధుల సేకరణ తేలికైపోయింది. దాంతో 1991-1998 వరకు ఇటువంటి ప్రకటనలు కుప్పలు తెప్పలుగా వచ్చాయి. మధ్యతరగతి ఉద్యోగులు అనేకమంది షేర్లు కొన్నారు. కేంద్ర ప్రభుత్వ అంచనా ప్రకారం గడిచిన పదిహేను సంవత్సరాల్లో ప్రాధమిక మార్కెట్లో నిధులు సేకరించిన మెజారిటీ కంపెనీలు బోర్డులు తిప్పే శాయి.
ఆర్ధిక వ్యవస్థపై ప్రభుత్వ నియంత్రణలు తగ్గుతున్న కొద్దీ స్టాక్‌ మార్కెట్‌ లావాదేవీలు ఊపందుకొంటూ వచ్చాయి. స్టాక్‌మార్కెట్లో నమోదు అయిన కంపెనీల షేర్లను ఒక షేరు హోల్డరు మరోషేరు హోల్డరుకు అమ్ముకొంటాడు. దీన్ని సెకండరీ మార్కెట్‌ అంటారు.
స్పెక్యులేషన్‌ అడ్డాగా స్టాక్‌ మార్కెట్‌
గత సంవత్సరం ప్రాథమిక మార్కెట్‌ ద్వారా 124 ఇష్యూలు విడుదలయ్యాయి. రు. 87,029 కోట్ల పెట్టుబడి సమీకరించబడింది. వీటిలో కేవలం 61 కంపెనీల ఇష్యూలే రు. 84,418 కోట్లు స్వంతం చేసుకున్నాయి. రంగాల వారీగా చూస్తే బ్యాంకింగ్‌, ఇతర ద్రవ్య సంస్థలు రూ. 30,955 కోట్లు కైవసం చేసుకోగా, సిమెంట్‌, నిర్మాణరంగం రూ. 18,905 కోట్ల ను, విద్యుత్‌ కంపెనీలు రూ. 13,709 కోట్లను కైవసం చేసుకున్నాయి. గత దశాబ్ద కాలంగా దేశీయ స్టాక్‌ మార్కెట్లో సెకండరీ మార్కెట్‌ రాజ్యమేలుతోంది. ఈ మార్కెట్‌ వల్ల కలిగే మరో నష్టమేమిటంటే ఇందులో సేకరించబడే నిధులు అదనపు ఉత్పాదక సామర్ధ్యాన్ని వ్యవస్థకు జోడించటం లేదు. ఉన్న కంపెనీల మధ్యనే గుత్తాధిపత్యం (ఓనర్షిప్‌ కన్సాలిడేషన్‌)కు సెకం డరీ మార్కెట్‌ వీలు కల్పిస్తోంది. ఈ రకమైన గుణాత్మక మార్పు ఉండబట్టే 1991 తర్వాత స్టాక్‌ మార్కెట్‌ లావాదేవీలు ఊపందుకున్నాయి.
1993 లో సగటున రోజుకు రూ. 238 కోట్ల టర్నోవరు జరిగితే 2008 లో సగటు రోజువారీ టర్నోవరు రూ. 9,275 కోట్లకు చేరింది. ఇందు లో యాజమాన్యం చేతులుమారుతున్న షేర్ల పరిమాణం మాత్రం తక్కువే. రోజు మొత్తం లావాదేవీలు జరిగిన స్క్రీప్‌ సగటు విలువ 1995లో 8,022 రూపాయలు ఉంటే 2008 నాటికి ఈ విలువ రూ. 29,777 కు పెరిగింది. 2001-2002 లో మొత్తం 5,04,149 లక్షల షేర్లు లావాదేవీలు జరగ్గా, చేతులు మారినవి (డెలివరీ అయినవి) 1,22,917 లక్షల షేర్లు మాత్రమే. అంటే మొత్తం జరిగిన ట్రేడింగులో నాల్గోవంతు కంటే తక్కువ నిజమైన ట్రేడింగ్‌. మిగిలింది సెక్యులేటివ్‌ ట్రేడింగ్‌. 2007-08లో 24,67,606 లక్షల షేర్లు లావాదేవీలు జరగ్గా చేతులు మారింది 7,28,372 లక్షలు మాత్రమే. అంటే మొత్తం ట్రేడింగ్లో 29శాతం. సెక్యులేషన్‌ ఎంత ఎక్కువగా ఉంటే సంపద మార్పిడి అంత తక్కువగా ఉంటుంది.
సెక్యులేషన్‌ తీవ్రతను తెలిపే మరో సూచిక సెన్సెక్‌ బిఎస్‌ఇ. 2003 మార్చి 3 నుండి 2004 జూలై 22 మధ్య కాలంలో ఇది 3,727 పాయింట్ల నుండి 5, 054 పాయింట్లకు పెరిగింది. 2004 నవరబరు 17 నాటికి 6,017 పాయింట్లకు, 2005 జూన్‌ నాటికి 7,677 పాయింట్లకు, 2005 డిసెంబర్‌ 30కి అది 9,323 పాయింట్లకు పెరిగింది. 2006 తరువాత స్టాక్‌మార్కెట్‌ మరింత ఊపందుకుంది. 2007 జనవరికి 14,091 పాయిట్లుకు ఆ తరువాత 2008 జనవరి నాటికి అమాంతంగా 20,873 పాయింట్లకు ఎగబా కింది.
సరళీకరణతో పెరిగిన అనిశ్చితి తీవ్రత
సరళీకరణ విధానాలు, ప్రపంచీకరణ జాతీయ అంతర్జాతీయ ఆర్థిక వ్యవస్థల్లో పలు నూతన మలుపులు తెచ్చాయి. అందులో భాగం గా స్టాక్‌ మార్కెట్లలో కూడా పెద్ద ఎత్తున మార్పు లు వచ్చాయి. 1970 దశకం తర్వాత ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థపై ద్రవ్య పెట్టుబడిదారీ విధానం పట్టు పెరిగింది. పెట్టుబడి చలనంపై ఆంక్షలు తొలగిపోవటంతో ద్రవ్యపెట్టుబడి చలనంపై కూడా నియంత్రణలు తగ్గిపోయాయి. దానికి తోడు స్టాక్‌మార్కెట్‌ సెంటిమెంటును దృష్టిలో పెట్టుకొని ప్రభుత్వాలు నిర్ణయాలు తీసుకోవటం ప్రారంభించటంతో ద్రవ్యపెట్టుబడి పరిస్థితి మరీ ఆడింది ఆటగా పాడింది పాటగా మారింది. అంతేకాదు సంస్కరణల వెన్నంటి వచ్చిన మరో కీలక పరిణామం ఆర్థిక వ్యవస్థలను ద్రవ్యీ కరించటం. (ఫైనాన్షియలైజేషన్‌ ఆఫ్‌ ఎకాన మీస్‌). దీనికి స్టాక్‌ మార్కెట్లు కీలక సాధనాలుగా మారాయి.
స్టాక్‌మార్కెట్లు జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలను అంతర్జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలతో సమీకృతం చేసే సాధనాలుగా కూడా మారాయి. విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు, విదేశీ మ్యుచు వల్‌ ఫండ్లు దేశంలోకి రావడంతో పాటు మన దేశానికి చెందిన కంపెనీల షేర్లు విదేశీ స్టాక్‌ మార్కెట్లలో నమోదుకావటం, విదేశీ కంపెనీల షేర్లు మన దేశ స్టాక్‌ మార్కెట్లలో నమోదు కావటం వంటి మార్గాల ద్వారా అంతర్జాతీయ ద్రవ్య పెట్టుబడి వివిధ దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థలను సమీకృతం చేస్తొంది. సంస్కరణల పర్యవసా నంగా మరో పరిణామం కూడా చోటు చేసు కొంది. సంస్కరణలకు ముందు స్టాక్‌ మార్కెట్ల ద్వారా జరిగే వనరుల సమీకరణ కేవలం దేశం సరిహద్దులకు లోబడి ఉండేది. కానీ సంస్కరణల తర్వాత మన దేశంలోని కంపెనీలు ఎఫ్‌ ఐఐల (విదేశీ సంస్థాగత మదుపు) రూపంలో విదేశీ పెట్టుబడులను కూడా స్టాక్‌మార్కెట్‌ ద్వారా సేకరించుకోవటానికి మార్గం సుగమం అయ్యిం ది.
అందువల్లనే స్టాక్‌ మార్కెట్‌ ఎపుడు తల కిందులైనా విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు ఎంత మొత్తంలో వెనక్కు వెళ్లాయి అన్న విషయాన్ని సెబి ప్రకటిస్తూ వస్తోంది. మరో కీలకమైన పర్యవసానం ఏమటంటే గతంలో స్టాక్‌మార్కెట్లు దేశీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలో కనిపించే లక్షణాలతో ప్రభావితం అయ్యేవి. నేడు దేశీయ స్టాక్‌ మార్కెట్లలోకి విదేశీ పెట్టుబడులతో పాటు విదేశీ ఆర్థిక వ్యవస్థల ప్రభావాలూ చొచ్చుకొని వస్తు న్నాయి. దాంతో స్టాక్‌ మార్కెట్ల అనిశ్చితి తీవ్రత నానాటికీ పెరుగుతూ వస్తోంది. ఉదాహరణకు 2008 సబ్‌ ప్రైమ్‌ సంక్షోభం భారతీయ స్టాక్‌ మార్కెట్లను ఎలా ప్రభావితం చేసిందో పరిశీ లిస్తే పైన పేర్కొన్న విషయాలు అర్ధం చేసుకో వటం తేలికవుతుంది.
2008 లో సబ్‌ప్రైమ్‌ సంక్షోభం నేపథ్యంలో అమెరికా ఆర్థిక ద్రవ్యసంస్థలు కుప్పకూలటంతో బోంబాయి స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజ్‌ తీవ్రంగా ప్రతిస్పందిం చింది. సెన్సెక్స్‌ ఒక్కసారిగా 10వేల పాయింట్ల మేర పతనమైంది. నాటి నుండి సెన్సెక్స్‌ పూర్వపు స్థాయికి చేరుకోలేదు. ప్రస్తుతం 14-15 వేల పాయింట్ల వద్ద కొట్టుమిట్టాడుతోంది. అదే విధంగా 2007 మధ్యలో ప్రపంచం ఆహార సంక్షోభానికి చేరువలో ఉందన్న వార్తలు వచ్చి నపుడు, బారెల్‌ చమురు ధర 200 డాలర్లు దాటనుందని వార్తలు వచ్చినపుడు కూడా స్టాక్‌మార్కెట్‌ తీవ్రంగా స్పందించింది. ప్రపంచ ఆర్థిక పరిణామాలే కాదు జాతీయ అంతర్జా తీయ రాజకీయ పరిణామాలకు కూడా స్టాక్‌ మార్కెట్‌ తీవ్రంగానే స్పందిస్తోంది. ఉదాహ రణకు 2002లో నైజీరియాలో చమురు నిల్వలు వెలికి తీస్తున్న షెల్‌ కంపెనీ ఇంజినీర్లను స్థానిక ప్రజలు ఆపహరించారన్న వార్త తెలియగానే న్యూయార్క్‌ కమోడిటీస్‌ ఎక్ఛేంజ్‌లో షెల్‌ కంపెనీ షేరు ధర పతనం అయ్యింది.
భారత దేశంలో ఒరిస్సా ప్రభుత్వంతో రియాకు చెందిన పోస్కో కంపెనీ ఒప్పందం చేసుకొన్న తర్వాత సియోల్‌స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజ్‌లో పోస్కో స్టీల్‌ కంపెనీ షేరు విలువ పెరిగింది. అదే ఒరిస్సాలో 2007 లో పోస్కో కంపెనీ భూసేకరణలో విఫలం అయ్యిందన్న వార్తలు వెలువడగానే దాని షేరు విలువ పడిపోయింది. ప్రపంచీకరణ నేపథ్యంలో ఆర్థిక వ్యవస్థల మధ్య పరస్పర ఆధారం ఎంత ఎక్కువగా ఉందో ఈ సంఘటనలు తెలియ జేస్తాయి.
భారతదేశంలో 2004 ఎన్నికల తర్వాత కేంద్రంలో ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేయటానికి వామపక్షాల మద్దతు అనివార్యం కావటంతో 2004 మే 20న స్టాక్‌ మార్కెట్‌ కుప్పకూలింది. 2009 లో మే 17 ఎన్నికల ఫలితాలు వెలు వడిన మరునాడు ట్రేడింగ్లో సెన్సెక్స్‌ 2110 పాయింట్లు పెరిగింది. ఈ వేగాన్ని తట్టుకోలేక స్టాక్‌మార్కెట్లుకు మధ్యాహ్నానికి శెలవు ప్రక టించారు. 1997లో ఆగేయ ఆసియా దేశాలు సంక్షోభంలో కూరుకుపోవటంతో మన దేశంలో స్టాక్‌ మార్కెట్‌ ప్రతికూలంగా స్పందించింది.
విదేశీ సంస్థాగత మదుపు సంస్థ (ఎఫ్‌.ఐ.ఐ.)ల ఆధిపత్యం
భారత స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజ్‌లో ఆమాటకొస్తే వర్ధమాన దేశాల స్టాక్‌ మార్కెట్లలో 1997 తర్వాత విదేశీ సంస్థాగత మదుపు సంస్థల ఆధి పత్యం బాగా పెరిగింది. 1990 ముందు ఈ సంస్థలకు మన స్టాక్‌ మార్కెట్లో ప్రవేశానికి వీలు లేదు.ఆగేయ ఆసియా దేశాల సంక్షోభానికి ప్రధాన బాధ్యత వీరిదేనన్న విషయం నేడు అందరూ అంగీకరిస్తున్నదే. భారతదేశంలో ప్రత్యే కించి 2002 తర్వాత ఎఫ్‌ఐఐల పాత్ర క్రియా శీలకంగా మారింది. 1996 నాటికి బిఎస్‌ఇలో 353 ఎఫ్‌ఐఐలు నమోదు చేసుకుంటే 2003 నాటికి వీటి సంఖ్య 502కి చేరింది. 2005 నాటికి 823, 2009 ఏప్రిల్‌ నాటికి 1639 ఎఫ్‌ఐఐలు భారత స్టాక్‌మార్కెట్లో లావాదేవీలు నిర్వహిస్తున్నాయి. 1993-1997 మధ్య కాలం లో ఎఫ్‌ఐఐలు సగటున ఏటా 177.6 కోట్ల డాలర్ల పెట్టుబడులు తీసుకురాగా 1997-99 మధ్య కాలంలో ఈ సగటు విలువ 29.5 కోట్ల డాలర్లకు తగ్గింది.
2005లో తిరిగి పుంజుకుని 2,526.7 కోట్ల డాలర్లు పెట్టుబడులు ఎఫ్‌ఐఐల రూపంలో వచ్చాయి. బొంబాయి స్టాక్‌ ఎక్చేంజ్‌ సెన్సెక్స్‌ 10 వేల మైలురాయి దాటటంలో ఎఫ్‌ఐఐలదే ప్రధాన పాత్ర. తిరిగి 2005-2008 మధ్య ఎఫ్‌ఐఐల ద్వారా దేశీయ స్టాక్‌ మార్కెట్లో 25,899 కోట్ల డాలర్ల కొనుగోళ్లు జరగ్గా 23,747 కోట్ల డాలర్ల విలువైన కొనుగోళ్లు జరిగాయి. చివరికి ఈ ఏడాదిలో ఇప్పటి వరకు ఎఫ్‌.ఐ.ఐ.లు 5,973.5 కోట్ల డాలర్లు నికర కొనుగోళ్లు, 5,374.7 కోట్ల డాలర్లు నికర అమ్మకాలు జరిపాయి. నికర పెట్టుబడి రాక చూస్తే 5,98.8 (6 బిలియన్‌ డాలర్లు) కోట్ల డాలర్లున్నాయి. స్టాక్‌ మార్కెట్లో విదేశీ మదుపు సంస్థల పట్టు పెరగటంతోపాటే సెన్సెక్స్‌ ఉత్ధాన పతనాలు కూడా సదరు మదుపు సంస్థల రాకపోకలపై ఆధారపడి పెరుగుతూ, తరుగుతూ వస్తోంది.
ఈ అనిశ్చితి కేవలం స్టాక్‌ మార్కెట్‌కే పరిమితం కాలేదు. ఆర్ధిక వ్యవస్థ కూడా అనేక రూపాల్లో అనిశ్చితికి గురవుతోంది. ఉదా హరణకోసం విదేశీ మారకద్రవ్యనిల్వలపై దీని ప్రభావర ఎలా ఉందో పరిశీలిద్ధాం.
పైన చెప్పుకున్నట్లు నాలుగైదేళ్లుగా స్టాక్‌ మార్కెట్లోకి పెద్దఎత్తున మన దేశంలోకి విదేశీ పెట్టుబడులు వచ్చాయి. కేంద్రప్రభుత్వం, రిజర్వు బ్యాంకులు పెరుగుతున్న విదేశీ మారకద్రవ్య నిల్వలకు సంబంధించి నెలవారీ నివేదికలు విడుదల చేశాయి. కానీ ఈ నిధులను విని యోగించటానికి ప్రభుత్వం సిద్ధం కాలేదు. ఎందుకంటే ఈ డాలర్లన్నీ దేశీయ ఉత్పాద కరంగంలోకి వచ్చినవి కావు. కేవలం స్టాక్‌ మార్కెట్‌కే పరిమితం అయినవి. స్టాక్‌మార్కెట్లోకి వచ్చే పెట్టుబడులు ప్రధానంగా తక్షణం లాభాలు పోగేసుకొనే లక్ష్యంతో వస్తాయి. మన స్టాక్‌ మార్కెట్లో వచ్చే రోజువారీ లాభాల కంటే మరోచోట వచ్చే రోజువారీ లాభాలు ఎక్కువగా ఉంటే అక్కడకు పరుగులెడతాయి. అందుకనే దీన్ని కాలునిలవని పెట్టుబడి, గాలివాటు పెట్టు బడి అని పిలవటం పరిపాటి.
ఏరోజుకారోజు జరిగే లావాదేవీలపై ఆధారపడి వచ్చే విదేశీ ద్రవ్య నిల్వలను వ్యవస్థాగత ప్రయోజనాలకోసం వెచ్చించే సాహసం చేయలేరు. అందువల్ల ఈ స్టాక్‌మార్కెట్‌ పెట్టుబడులు ఒక దేశపు విదేశీ మారకద్రవ్య నిల్వలకు గ్యారంటీ ఇవ్వలేవు. గత సంవత్సరం సబ్‌ప్రైం సంక్షోభం సందర్భంగా, పైన చెపుకొన్నట్లు స్టాక్‌మార్కెట్‌ ఒక్కసారిగా కుప్ప కూలటంతో రిజర్వు బ్యాంకు వద్దనున్న డాలరు నిల్వలు అంతే వేగంగా పడిపోయాయి.
అటువంటి పరిస్థితుల్లో తలెత్తే మరో ప్రమాదం దేశీయ కరెన్సీ విలువలో అస్థిరత. ఉదాహరణకు 2004-2008 మధ్యకాలంలో విదేశీ మారక ద్రవ్యనిల్వలు విపరీతంగా పెరగటంతో రూపాయి విలువ కూడా పెరిగి డాలరు విలువ 39 రూపాయలకు సమానం అయ్యింది. అదే 2008 చివరినాటికి మన దేశం నుండి విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు పెద్దఎత్తున ఉడాయించటంతో రూపాయి విలువ ఒక్కసారిగా పతనం అయ్యింది. ఆ నేపధ్యంలో డాలరు విలువ 51 రూపాయలతో సమానం అయ్యింది. అంటే కేవలం సంవత్సరం వ్యవ ధిలో రూపాయి విలువ 29 శాతం పడిపో యిందన్నమాట. దేశీయ కరెన్సీ విలువలో ఈ స్థాయిలో అనిశ్చితి సహజంగానే వివిధ రంగా ల్లో పెట్టుబడి వ్యయంపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతోంది. విదేశీ చెల్లింపులు భారం అవుతాయి. మరోవైపున ఈ రకమైన కరెన్సీ అనిశ్చితి వల్ల కూడా ప్రభుత్వంపైనా, ఆర్ధిక వ్యవస్థపైనా అదనపు భారం పడుతోంది.
ఉదాహరణకు రూపాయి విలువ పెరగటం వల్ల విదేశీ మదుపరుల ఆస్తుల విలువ తగ్గుతుంది. దాంతో 2008-2009 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ప్రభుత్వం వీరికి 5,780 కోట్ల డాలర్లు చెల్లిం చాల్సి వచ్చింది. అంటే అంత మొత్తం నిధులు ఉత్తిపుణ్యానికి మన మార్కెట్‌ నుండి కనుమ రుగయ్యాయి. ఇటువంటి పరిస్థితులు చూసి నపుడే చెంప దెబ్బ దోడ దెబ్బ అన్న సామెత గుర్తుకొస్తుంది.
ద్రవ్యరంగంపై ఆధిపత్యం ఎవరిదన్న విషయం తెలసుకోవటానికి మార్కెట్‌ కాపిటలైజేషన్లో ఎవరివాటా ఎంతన్నది ఒక సూచికగా చెప్పవచ్చు. మొత్తం స్టాక్‌ మార్కెట్‌ కాపిటిలైజేషన్లో విదేశీ సంస్థల వాటా 12.87 శాతం ఉండగా భారతీయ ప్రజల వాటా 11.6శాతం మాత్రమే. ప్రభుత్వరంగ సంస్థల షేర్ల విషయంలో కూడా విదేశీ మదుపు సంస్థలదే సింహభాగం. స్టాక్‌ ఎక్ఛేంజ్‌ బోర్డు నిబంధనల ప్రకారం మార్కెట్‌ కాపిటలైజేషన్లో భారతీయుల వాటా 25శాతానికి తగ్గకుండా ఉంటే మార్కెట్‌ ఒడిదుడుకులను తట్టుకొని ఆర్థిక వ్యవస్థను కాపాడుకోవచ్చు.
కానీ నేడు బిఎస్‌ఇలో విదేశీ సంస్థల వాటా 20 శాతానికి పైగా ఉంటే భారతీ ప్రజల వాటా 11 శాతానికి పరిమితం అయ్యింది. అంతేకాదు, ద్రవ్య ప్రపంచీకరణ పర్యవసానంగా తెరమీదకు వచ్చిన కమోడిటీ డెరివేటివ్స్‌, ఫ్యూచర్స్‌, హెడ్జ్‌ఫండ్‌, పార్టిసిపేటరీ నోట్లు, ఇంకా అనేక నూతన మార్కెట్‌ ఉత్ప త్తుల్లోనూ విదేశీ సంస్థలదే పైచేయిగా ఉంది. ఇవన్నీ ద్రవ్య పెట్టుబడి క్రియాశీలక రూపాలుగా చెప్పుకోవచ్చు. ఈ రూపాలన్నింటిలోనూ సదరు పెట్టుబడిపై పెత్తనం ఎవరిదన్న విషయం గోప్యంగా ఉంటుంది. ప్రభుత్వ నియంత్రణల నుండి ఈ గోప్యత ద్వారా ద్రవ్య పెట్టుబడి తనను తాను కాపాడుకొంటుంది. ఒకరకంగా చెప్పా లంటే ఇవన్నీ చీమల దండు లాంటివి. కను చూపుమేరలో కనిపించే చీమే చివరిది కాదు. వాటి కలుగు వేరే చోట ఉంటుంది. మోజారిటీ హెడ్జ్‌ఫండ్లు అమెరికా ఆధీనంలో ఉన్నాయి. లక్షల కోట్ల పెట్టుబడులు వీరి చేతుల్లో ఉంటాయి.
ఒక్క డెరివేటివ్స్‌ రూపంలోనే ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 600 ట్రిలియన్‌ డాలర్ల (ట్రిలియన్‌=లక్షకోట్లు) పెట్టుబడి చలామణి అవుతోంది. ఉత్పాదక వ్యవస్థకూ, దీనికీ ఏ మాత్రం సంబంధం లేదు. అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థను అతలాకుతలం చేసిన ఈ డెరివేటివ్స్‌ నేడు క్రమంగా వర్ధమాన దేశాలకు విస్తరిస్తున్నాయి. ఒక అంచనామేరకు ఫ్యూచర్స్‌ మార్కెట్లో 43 కోట్ల 24 లక్షల ఒప్పందాలు జరిగాయి. వీటి విలువ 1,330 కోట్ల డాలర్లు.ఇంత పెద్ద ఎత్తున విదేశీ మదుపు సంస్థలు మన స్టాక్‌మార్కెట్లో పెటుబడులు పెట్టడానికి మూలకారణం, ఎటువంటి ప్రభుత్వ నియంత్ర ణలు లేకపోవటం. అవి సాధించే లాభాలపై పన్నులు లేకపోవటం. మిగిలిన పెట్టుబడిదారీ దేశాల్లో వచ్చే లాభాలకంటే మనదేశపు కాపిటల్‌ మార్కెట్లో వచ్చే లాభాల రేటు అధికంగా ఉండ టం. హెడ్జ్‌ఫండ్‌ వంటి రూపాల్లో ద్రవ్య పెట్టు బడి మనదేశం వంటి వర్ధమాన దేశాల కాపిటల్‌ మార్కెట్లలో ప్రవేశించటానికి సిద్ధంగా ఉం టుంది.
మోసాలకు లైసెన్స్‌
పైన చెపుకొన్నట్లు స్టాక్‌ మార్కెట్లలోకి రోజువారీ ప్రవేశించే పెట్టుబడులు ఎవరివన్న విషయం బయటకు పొక్కదు. దాంతో మన దేశంలోని పెట్టుబడిదారులైనా మారిషన్‌ కంపెనీ పేరుతో బొంబాయి స్టాక్‌మార్కెట్టును శాసించ వచ్చు. ఈ క్రమంలోనే ఫలానా కంపెనీ షేర్లు పెంచేయాలన్న అవగాహన సదరు కంపెనీకి, మార్కెట్‌ వర్గాలకు మధ్య కుదిరితే ఉన్నపళంగా సదరు కంపెనీ షేర్లు విపరీతంగా అమ్ముడ వుతాయి. అది చూసి జనం వేలం వెర్రిగా కొంటారు. మార్కెట్‌ నిలకడగా నడిచిన రోజు కంటే ఆ రోజున సదరు కంపెనీకి ఎక్కువ లాభాలు వస్తాయి. అటువంటి సందర్భాల్లో ముందుకొచ్చేవే స్టాక్‌ మార్కెట్‌ కుంభకోణాలు. 1991లో హర్షద్‌ మెహతా కుంభకోణం, 2001లో కేతన్‌ పరేఖ్‌, గ్లోబల్‌ ట్రస్ట్‌బ్యాంకు, మధేపురా సహకార సంఘం వంటి కుంభ కోణాలు ఈ కోవకు చెందినవే.
1991లో నేటి ప్రధాని మన్మోహన్‌ సింగ్‌ మన దేశానికి ఆర్థిక మంత్రిగా ఉండేవారు.
నూతన ఆర్థిక విధానాల నేపథ్యంలో కాపిటల్‌ మార్కెట్లలో ప్రభుత్వ జోక్యం ఉండదని ఆయన ప్రకటించారు. దాంతో ప్రభుత్వం కళ్లు మూసు కోవటం, హర్షద్‌మెహతా (ఈయన్ను స్టాక్‌ మార్కెట్‌ బ్రోకర్లు బిగ్‌బుల్‌-పెద్ద ఎద్దు అనిపిలు స్తారు) స్టాక్‌మార్కెట్‌ను అతలాకుతలం చేయడం జరిగాయి. ఫలితం రూ. 4000 కోట్ల కుంభ కోణం. 2001లో కేతాన్‌పరేఖ్‌, సిఆర్‌ భన్సాలీ, దినేష్‌ దాల్మియాలు హర్షద్‌ మెహతా అవతార మెత్తారు. ఫలితం సుమారు 7 కోట్ల మంది సాధారణ ప్రజలు తమ సొమ్ముదాచుకున్న యుటిఐ బ్యాంకు దివాళా తీసింది. ఇది గతం. వర్తమానం ఇందుకు భిన్నంగా లేదు.
కంపెనీల వాస్తవిక ఆర్థిక స్థితి గతులతో నిమిత్తం లేకుండా ఆకర్షణీయమైన వార్షిక ఫలితాలు ప్రకటించటం అనేది మరో తరహా మోసం. సత్యం కుంభకోణం గురించి పాఠకుల ఇంకా మర్చిపోలేదు. కనుక ఈ తరహ కుంభకో ణాల గురించి వివరణ అవసరం లేదు. సాధా రణంగా కంపెనీలు సంవత్సరానికి ఒకసారి జమాఖర్చులు లెక్కలు చూసుకోవటం ఆనవా యితీ. స్టాక్‌మార్కెట్‌ ఈ ఆనవాయితీని మార్చే సింది. సంవత్సరానికి ఒకసారి ఆదాయ వ్యయ వివరాలు ప్రకటిస్తే సదరు కంపెనీ షేర్లు సంవత్సరానికి ఒక్కసారే ప్రభావితం అవుతాయి. దీనికి భిన్నంగా ఇపుడు త్రైమాసిక ఫలితాలు ప్రకటించటం మనం చూస్తున్నాము. మధ్య మధ్యలో కొన్ని వాణిజ్య పత్రికలు ఎంపిక చేసిన కంపెనీల ఆర్థిక స్థితిగతుల ధోరణుల గురించి నడిపే ప్రత్యేక శీర్షికలు కూడా స్టాక్‌ మార్కెట్లను ప్రభావితం చేస్తాయి.
ఎన్నికల ఫలితాలు వెలువడిన తర్వాత మే 18, 2009 ట్రేడింగ్‌ వేగాన్ని అందుకోలేక బోంబే స్టాక్‌ ఎక్చేంజ్‌కి శెలవు ప్రకటించారని పైన చెపుకొన్నాము. ఈ రోజు జరిగిన ట్రేడింగ్‌ వెనక కేతన్‌ ఫరేఖ్‌ శిష్య బృందపు హస్తం ఉన్నట్లు వార్తలు వచ్చాయి. ఇటీవలనే 'క్లియర్‌ కాపిటల్‌' అనే సంస్థ స్టాక్‌ ఎక్చేంజ్‌లో నమోదైన 500 కంపెనీల అకౌంటింగ్‌ లావాదేవీలను అధ్యయ నం చేసింది. ఇందులో 63 సంస్థలు సత్యం తరహా మోసాలకు పాల్పడుతున్నట్లు గుర్తిం చింది.
ప్రాథమిక మార్కెట్లో కీలక సాధనం ఐపిఓ. అంటే ఇనిషియల్‌ పబ్లిక్‌ ఆఫర్‌. గత పదిహేను సంవత్సరాలుగా ఐపిఓలు విడుదల చేసి వేలకోట్లు నిధులు సేకరించిన కంపెనీలు అడ్రసు లేకుండా పోయాయని కేంద్రప్రభుత్వమే అంగీకరించింది. నకిలి డిమాట్‌ అక్కౌంట్లు సృష్టించిన విషయం వెలుగు చూసింది. ఇటు వంటి వారిపై ఇటు కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖ, స్టాక్‌ మార్కెట్‌ సెంటిమెంట్‌ దెబ్బతింటుందన్న భయంతో ముందస్తు చర్యలు తీసుకోలేదని సెబి అధ్యక్షులు భావే ఈ మధ్యనే ప్రకటించాడు.
ఈ నేపధ్యంలో యుపిఏ-2 ప్రభుత్వం అనుసరిస్తున్న ద్రవ్యరంగ సరళీకరణ విధానాల కారణంగా స్టాక్‌మార్కెట్‌ మరింత ఊపుతా పులకు గురికానుంది. ఇప్పటికే గత రెండు వారాల్లో నాలుగు సార్లు... వందల పాయింట్ల పతనం, పెరుగుదల చూస్తున్నాము.
జాతీయ అంతర్జాతీయ గుత్త పెట్టుబడిదారులు, ద్రవ్య పెట్టుబడిదారులు ప్రభుత్వాలపై ఒత్తిడి తెచ్చి తమకు అనుకూలమైన విధానాలు అమలు చేయించుకోవటంలో స్టాక్‌ మార్కెట్‌ ఉత్తాన పతనాలను ఒక వ్యూహాత్మక సాధనంగా మార్చు కుంటున్నాయి. అందులో భాగంగా ప్రభుత్వం కొన్ని చర్యలు తీసుకోబొతున్నది. కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంస్థలను స్టాక్‌మార్కెట్‌ పరిధిలోకి (ఇప్పటికి రానివాటిని కూడా) తీసుకురావటానికి, ఇప్పటికే లిస్ట్‌ అయిన వాటి షేర్లు ఎక్కువగా అమ్మకానికి పెట్టటానికి తీవ్ర ప్రయత్నాలు చేస్తు న్నది. ఏటా కనీసం 25వేల కోట్లు రూపాయలను ఈ సంస్థల షేర్లు అమ్మకాలు ద్వారా రాబట్ట బోతున్నది. వాస్తవంగా ఈసంస్థల వద్ద రిజర్వ్‌ నిధులు 4.85 లక్షల కోట్లు ఉన్నాయి. వీటి ఆధునీకరణకు, విస్తరణకు అవసరమైన పెట్టు బడులు బయటనుండి అవసరం లేదు. ఉదాహ రణకు విశాఖ స్టీల్‌ ప్లాంట్‌వద్ద రూ. 5,500 కోట్లు, ఎన్‌.టి.పి.సి వద్ద రూ. 15,000 కోట్లు, బి.యస్‌.యన్‌.యల్‌ వద్ద రూ. 37 వేల కోట్లు ఇలా రిజర్వ్‌ నిధులు ఉన్నాయి.
అవసరమైతే ప్రభుత్వం కూడా ఈ నిధులను సామాజిక అవసరాలకు వినియోగించుకోవచ్చు. కాని ప్రభుత్వ అసలు ఉద్ధేశం ఈ సంస్థలపై విదేశీ, స్వదేశీ బడా మదుపు సంస్థల ఆదిపత్యం పెంచటమే. ఇది ఒక పెద్ద కుట్ర. అలాగే బ్యాంకింగ్‌ రెగ్యులేషన్‌ బిల్లు - 2005 ను ఆమోదించాలనీ, కొన్ని ఆహారపు వస్తువులపై ఉన్న ప్యూచర్‌ ట్రేడ్‌ మీద ఉన్న నిషేధాన్ని ఎత్తివేసి ధరల రిస్క్‌ నిర్వాహణను పునరుద్దరించాలని కోరింది. ఇన్సురెన్స్‌, ఫింఛన్ల నిధి వంటివాటిని స్టాక్‌ మార్కెట్‌ పరిధిలోకి తీసుకువచ్చి దీర్ఘకాలిక ఋణ మార్కెట్‌ను మరింతగా విస్తృతపరచటం, ప్యూచర్‌ ద్రవ్య మార్కెట్‌ను సరళీకరణ చేయటం, దీనిలో దేశీయకంపెనీలపై ఉన్న పరిమితులను తొలగించటంతో పాటు యస్‌.డి.ఆర్‌ ద్రవ్యాన్ని కూడా షేరుమార్కెట్‌లో క్రయవిక్రయాలకు పెట్టాలని తెలిపింది. ఈ చర్యలు మన ఆర్ధిక వ్యవస్థను మరింతగా అంతర్జాతీయ ద్రవ్య పెట్టు బడితో ముడిపెడతాయి. దేశీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థ లో ద్రవ్యీకరణను పెంచుతాయి. ఇవి భారత ఆర్ధిక వ్యవస్థకూ, ప్రజలకూ ఉరితాళ్లు బిగి స్తాయి.
మార్కిస్టుపై మీ స్పందనలను క్రింది మెయిల్‌లకు పంపగలరు.
svenkatarao_1958@yahoo.com
svr@prajasakti.com
Subscribe to:
Posts (Atom)
