This Paper was presented at a National Seminar on Shelterless and Houseless, organised by Council for Social Development , Delhi
Abstract
In the recent past the State of Andhra Pradesh has witnessed a sustained massive militant struggle by the poor homeless people for securing the housing rights. This is one of the struggles where the beneficiaries have directly engaged and confronted the state machinery including the brutal police firing and implicating thousands false cases on innocent people. This movement has also brought to the main political agenda the issue of lack of housing that compelled the state government to approve the housing schemes en masse. In this paper an attempt has been made to present a comprehensive analysis of the struggle, contextualizing it, in the backdrop of the national and international human rights frame work. For the purpose of convenience this paper has been divided in to five parts through light on the ICSECR, national debates on right to housing, reasons for emergence of a strong umbrella advocacy group in Andhra Pradesh to get this right enforced and in the end tried to focus on the contribution of this movement to the housing rights debate in the state in particular and in India, in general.
Contextualizing the debate on Housing Rights
A decent housing is the common and minimum need of any individual for which she/he work for generations to get it realized. Unfortunately it still remains a distant dream every where for a common man. As people’s association with a piece of land is innate since times immemorial, any government must take cognizance of it when policies pertaining them are formulated. Owning a house signifies certain degree of social as well as economic well being along with a decent standard of living. Essential to achieve this standard is access to adequate housing. Housing fulfills physical needs by providing security and shelter from different weather conditions. It fulfills psychological needs by providing a sense of personal space and privacy. It also accomplishes the social needs by providing a common community space and helps to establish human relations in society. It is the fundamental requirement to hold the members of a family together. It provides economic security to the family and functions as a centre of commercial production, apart from being the Cosmo place of self motivated economic activity.
With the advent of modern democracy and Citizenship theory , access to housing or habitation has become a synonym to the citizenship rights that in turn devolves multiplicity of rights to individuals by making them full members of a society. At the same time the denial of right to habitation excludes a family or individual from getting benefited from several governmental schemes as the beneficiaries for all the schemes are ought to be selected from among the citizens only. That means absence of a house disqualifies citizens from the benefits of governmental help and support is quit evident particularly at times of natural disasters. Therefore in view of the importance of housing for the people the UDHR declares that “Every one has the right to standard of living adequate for the health and well being of himself and his family including food, clothing, housing and medical care and necessary social services and the right to security in the event of unemployment, sickness, disability, widowhood, old age or other lack of livelihood in circumstances beyond his control” ( UDHR, Article 25(1)). This reference in UDHR has its own historical context. This is codified in the immediate context of second world war devastation which rendering crores of people homeless across the continents. If we learn the fact in USSR only more than 2 crores laid their lives, the magnitude of homelessness can be appreciated.
Ironically, despite this codification and certain nations enshrining the right to housing in their constitutions, confusion prevails over whether this is a legal right?, as the right has a multiplying character and also attaches it to a piece of immovable property. The governments are left with sufficient operating space for the States Parties to make this right legally entitled as in the case of certain European States or implement as a measure of solidarity as done by France, since governments are bound to act in a country under specific circumstances. International Covenant on Social, Economic and Cultural Rights (ICSECR) which had been duly adopted by the members of the UNO in 1966 made this a mandatory for the States Parties, under its Article 11 that says “The States Parties to the present Covenant recognize the right of every one to an adequate standard of living for himself and his family, including food, clothing and housing and to continuous improvement of living conditions. The State Parties will take appropriate steps to ensure the realization of these rights recognizing to this effect the essential importance of international cooperation based on free consent”.
Even this resolution is not without vigorous controversies on whether the right to housing is legally enforceable by the states or not. In order to clarify the meaning and scope of the right to housing as expressed in the Covenant in 1991, the Committee on Economic, Social, and Cultural Rights (CESCR) that monitor the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights has issued in its General Comment no.4 Para 14, where it explains that the States are required to “ take what ever steps are necessary” to achieve the full realization of the right. Measures designed to satisfy a States party’s obligation in respect of the right to adequate housing may reflect what ever mix, public or private sector.
Thus this debate finds out two approaches with regard to right to housing: 1.The basic rights approach and 2.The commoditization of housing approach. The basic rights approach interprets this right in a broad and inclusive sense like the right to live in “security, peace and dignity” while the latter takes a market oriented narrow approach. The General comment no.4 also stipulates that the right to adequate housing must be viewed in conjunction with other human rights (Paragraph 9). The comment also defines the phrase ‘adequacy’. According to the CESCR the adequacy of housing is influenced by social, economic, cultural, climatic, ecological and other factors. It also refers to security to the tenure, availability of services, materials, facilities, and infrastructure, affordability, habitability, accessibility, location, cultural adequacy (Paragraph 8) which are key factors to make the housing an effective social, cultural and economic agent that can be used as an instrument in the advancement of an individual or a family.
Globalization and Right to Housing
With the onset of Globalization, that forced repositioning of the State, the debate between these two approaches aggravated and settled predominantly in favour of solidarity paradigm as well as commoditization approach, thus paving the way for a boom in real estate sector and its allied institutional setup. An other consequence of globalization, perhaps, received inadequate attention that actually deserves was the enlarged debates on the Human Rights in the context of increasing complexities. Until the 1990s the debates on Human Rights have essentially been confined to civil and political dimensions of the rights discourse. After the 1990s the ambit of the debate had been widened with the inclusion of the social and economic rights. This change may be attributed to the retreating role of the State under aegis Globalisation.
Thus the State in pre globalized democracies was seen in its full capacity in directing its energies to achieve the maximum public welfare. This strengthened the hands of State to rein Capital in to suitable channels that include human infrastructure such as housing, sanitation, etc,. But in the post 90s when the emphasis had been shifted to manage the needs of Capital, instead of social needs of the public, the state had gradually shun its capacity to provide human infrastructure. This left considerable percentage of population out of such facilities. In fact it was a time when the State in the third world countries including in India, refused to shoulder the responsibility of the society and managing the social needs. This led the formation of a number of pressure groups and advocacy groups in support of reinstating the State as an instrument to manage the societal needs. The advocacy groups, failing to compel the governments at domestic level, took shelter under international institutions, which is the precise reason for a lengthy debates between representatives of advocacy groups and representatives of State Parties to the ICSECR. Finally the advocacy groups were succeeded marginally by forcing the State Parties to accept article 11 of the covenant for the benefit of the homeless. This reflects the above contention of widening of the ambit of human rights debates by including economic and social rights. This progressive variation in understanding the significance of the right to housing in the declarations of UNDHR and ICSECR and CESCR reflects the over all dynamics of the economic polices which are fundamental to the government’s decisions vis-à-vis their interface with the aspirations of citizens.
Right to Housing in India
The constitution of India divides the rights of citizen as negative rights (where the state shall not encroach) and positive rights (where the State shall facilitate for their achievement). The negative rights are listed under part III of constitution which are famously called as the Fundamental Rights where as the positive rights are listed under part IV which are known as Directive Principles of State Policy. The Fundamental Rights are legally enforceable where as Directive Principles of State Policy are legally non enforceable. Under Fundamental Rights Article 21 which deals with Right to Life covers a vast range of issues.
In consonance with changing international discourse on human rights, India has also witnessed a change, basically in the late 1970s and early 80s, when the country has seen the height of judicial activism. This was the period when the judiciary felt Right is Might. During this period, The Supreme Court of India has engaged seriously with Directive Principles making some of them legally enforceable, thus bringing them in to the sphere of Fundamental Rights . Widening the canvass of Right to Life is one such act that happened through various judicial pronouncements, to bring about the right to work, right to equal pay and right to adequate housing. The judicial activism has thoroughly transformed the State activism in the sphere of social and economic rights. Thus the Right to Life under Article 218 also enforced an obligation on the State governments to intervene positively to ensure a better and descent living conditions, which include provision of adequate housing. In 1985, in Olga Tellis case, while recognizing the right of government to evict the pavement dwellers, Justice YV Chandrachud pronounced that only after arranging alternative accommodation, the government can undertake such eviction. In another case, The Supreme Court while considering all the issues, reiterated that: "The right to life…would take within its sweep the right to food, the right to clothing, the right to decent environment and a reasonable accommodation to live in. For the animal, it is the bare protection of the body; for a human being it has to be a suitable accommodation, which would allow him to grow in every aspect _ physical, mental and intellectual. The Constitution aims at ensuring fuller development of every child. That would be possible only if the child is in a proper home. It is not necessary that every citizen must be ensured of living in a well-built comfortable house but a reasonable home particularly, can even be mud-built thatched house or a mud-built fire-proof accommodation ."
Most important judgment in this regard which combined obligations of State under Right to Life and Right to Residence and Settlement under Article 19(1)(e) and the international obligations, gave a very progressive interpretation to the Directive Principles and held that : “ The Right to shelter when used as an essential requisite to the Right to live should be deemed to have been guaranteed as a fundamental right. As enjoined in the Directive Principles, the State should be deemed to be under an obligation to secure for its citizens, of course subject to its economic budgeting ,” thus established the rights of citizens in securing and obligations of the State in providing the adequate housing. At a later stage, particularly in the post reform period the judiciary deviated from the Right is Might approach and gone along with that of market principles in a number of cases, thus leading and aiding to the regression of rights guaranteed by the constitution.
Struggle for homestead lands in Andhra Pradesh
The above judicial pronouncements have provided a strong base in support of the fulfillment of the right to housing by any citizen of India. As this study confines only to the developments in the state of Andhra Pradesh it would be apt to consider implementation of the housing policy and its implementation. Several studies have established that after the 1980s there was a virtual halt of the implementation of any new schemes in the state until the Telugudesam party took over the state administration for the first time. During the first term of the TDP government the state witnessed a spurt in housing schemes with the government providing matching grant to the homeless poor. Often this matching grant was in the form of material to avoid the pilferage. For instance in the Guntur district,the last construction of such colony was completed during 1985. Since then, there was hardly any scheme for a generation of weaker sections in the district. In a village called Lingarao Palem which falls under Chilakaluri Pet assembly constituency, where the present study has been carried out, there was no single dwelling unit the had been sanctioned after 1985.When government sanctioned 85 houses for the last time in 1985 the population of the village stood at 1400 where as it now reached 2200 even after the migration of about 100 families. Even after a profound increase in the total population of the village there is no sanction of new houses to the need families. This is clear indication that shows the non-implementation of the important schme by the government leading to over accumulation of demands for housing.
This observation is corroborated by a reply of government in its reply to Loksabha in 1996 ( question no. 186) informing that as on 1990, March 1st, total housing shortage in India is to the tune of 30.3 million units. According to one estimation, the housing shortage during 1991-2001 is @ 0.89 million. The graph below, state wise picture of rural housing shortage where the State of Andhra Pradesh occupied 3rd place from the top.
In 1998, government of India formulated Housing Habitat Policy 1998, with a slogan “ Shelter for All”, we witnessed an escalation in housing activity under various schemes. The second graph reflects the escalated activity in implementing IAY since 1998-1999. Even after tremendous growth in implementing the housing schemes, Planning Commission while finalizing its annual plan for the year 1999-2000, estimated that the total housing shortage is to the tune of 9.4 million. Where as 11th plan working group report informs us that still India is short of 148.33 lakh units, where as the planning commission document confines this figure only up to 8 million. This shows the inconsistency either in estimation or brings more serious issues to the forefront. The terms and references of the said working group ( Annexure I) does not allow to find out the reasons for this shortage. With out looking in to the reasons, how they can suggest any viable policy for the fulfillment of the constitutional obligation, I am unable to understand. Thus I strongly believe that there is a need for a comprehensive study to identify the reasons for such shortage in urban as well as rural India to make the right to housing a reality.
The situation has reached an alarming state where the poor home less masses are forced to undertake a huge mass movement against the state. Thus paving ground for mobilization. There was no progress on the housing front spite of the lofty promises that include housing for every one by the late YS Rajasekhar Reddy in the general elections of the 2004, in which the congress government came to power . Delay in the implementation of such schemes have forced the advocacy groups in the state, where 92 groups came under single umbrella organization, to pressurize the government for the execution of the right to housing. These advocacy groups formed a coordination committee to monitor the struggle and provide them required background and propose alternatives. The struggle basically relied on the Koneru Ranga Rao committee report that was set up by the government to look into the conditions of the poor people a few months ago., This was the most militant, sustained struggle after the movement against electricity charges in the year 2000 . This movement was very significant in view of the direct participation of then beneficiaries in terms of identifying the vacant government land and its occupying as well as its protection from evictions organized by the government.
According to one estimation the movement has occupied 3,08,101.15 acres of cultivable land and 16,148.05 acres of habitable government waste land. These figures refutes the state government argument of non availability of land to distribute the poor people. Government camedown with a heavy arm of repression and arrested 81853 agitaters, registered cases against 24464 persons and remanded 6738 activists . Though these activities have spread across the state huge numer of people have mobilized from the urban areas. The movement sustained on the voluntary contributions made by the participants and on the support structures put up by Communist Party of India (Marxist). This movement forced government of Andhra Pradesh to conceive a new scheme called Indiramma, to provide houses to the rural as well as urban poor. This movement has also brought several other issues in to the political agenda. The wide ranging participation of ordinary citizens irrespective of party affiliations confirms the fact that a large number of potential beneficiaries have not been covered by the government schemes so far.
Issues brought in to focus by the movement
1. This movement refuted the government campaign that large numbers have been covered by the housing schemes government.
2. The movement forced the state government to make public the Koneru Ranga Rao commission report.
3. The movement brought the issue of housing / denial of housing rights in the political as well as public agenda.
4. Usual reply from the government for the demand for housing sites is that there is no land available for distribution. This movement explicitly showed the availability of the land for such purpose.
5. Movement also brought in to focus the complicity and nexus between the government and real estate companies in the urban areas.
6. Movement also dispelled the argument that due to enlarged opportunities under globalization, people are capable of securing the basic needs and are not willing to participate in militant struggles for the same.
7. The movement also re-established the mass movements as influencing agents on the policy formation.
8. Recently the state government admitted that there are cases of unfavorable inclusion of ineligible beneficiaries and promised to weed them out.
Conclusion
The above study helps us to conclude that there is a need to study a fresh about the reasons for shortage of housing in India. At the same time, it focuses on the ad-hoc of the government from time to time. The main aspect of providing housing is acquiring the required land. The government does not have any policy to that effect as it is evident from the reports produced by its agencies. To see that the housing rights are realizable rights in India, government also needs both existing shortage as well as the new shortage arising out of development induced displacement. This paper also recognizes the need for an advocacy movement in securing the right. The movement for homestead lands in Andhra Pradesh also establishes the need for social audit in case of scheme where huge amount of investment is involved to see that the pilferage be minimized and to ensure the selection of genuine beneficiaries. Nationwide experiences shows that all the schemes are formulated in a manner that those who already have a piece of land gets the benefit of the schemes, thus excluding a major chunk of eligible beneficiaries from the purview of the schemes, which needs an urgent reconsideration if the country has to ensure the shelter for all.
Thursday, November 12, 2009
Monday, November 9, 2009
కోలుకున్న ఆర్థిక వ్యవస్థ - ఓ పరిశీలన
మొత్తంగా ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థ దీర్ఘకాల మాంద్యంలోకి జారిపోకుండా నిలబడింది. 2008లో విశ్వవ్యాప్తమైన పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థ సంక్షోభం నెమ్మదిగా తిరిగి కోలుకొంటోంది. సంక్షోభానికి పుట్టినిల్లయిన అమెరికాలో దాదాపు రెండు సంవత్సరాల తర్వాత ఆర్థిక వ్యవస్థలో తొలిసారిగా ఎదుగుదల కనిపించింది. అమెరికా కంటే యూరోపియన్ యూనియన్ దేశాల్లో పారిశ్రామిక రంగం త్వరగా కోలుకొంటున్న చిహ్నాలు కనిపిస్తున్నాయి. కానీ ఆర్థిక, పారిశ్రామిక రంగంలో కనిపిస్తున్న ఈ కదలిక ఉపాధి కల్పనలో కనిపించటం లేదు. ఇటువంటి సందర్భాల్లో కీన్స్ ప్రతిపాదించిన పరిష్కారాలు అమలు జరిపితే ఆర్థిక వ్యవస్థ త్వరగా కోలుకొంటుందన్న అభిప్రాయం ఉండేది. కానీ తాజా సంక్షోభం కీన్స్ సిద్ధాంతానికి కూడా సవాలు విసురుతోంది. సంక్షోభాల సమయంలో పన్నులు తగ్గించి, ప్రభుత్వ వ్యయం పెంచటం ద్వారా ఆర్థిక వ్యవస్థలు సంక్షోభాల నుండి బయటకు రావచ్చన్నది కీన్స్ ప్రతిపాదనల సారాంశం. దీని ఆధారంగానే గత సంవత్సరంన్నర కాలంగా ప్రపంచ వ్యాప్తంగా అన్ని దేశాలూ కొద్దో గొప్పో మోతాదులో ఈ దిశగా చర్యలు చేపట్టాయి. ఈ ప్రయత్నాలకే ఉద్దీపన పథకాలని పేరుపెట్టారు. భారతదేశంలో ప్రభుత్వవయం పెరగటం, ప్రత్యక్ష, పరోక్ష పన్నులు తగ్గించటం మనం చూసిందే. అమెరికాలో సైతం ఇదే తరహాలో 787 బిలియన్ డాలర్ల వ్యయంతో ఉద్దీపనపథకం చేపట్టిన విషయమూ బిజినెస్వాచ్లో ప్రస్తావించుకున్నాము. కానీ ఈ పథకాలేవీ ఉపాధికల్పనలో కదలికతెచ్చేందుకు ఉపయోగపడటం లేదు. అంటే వ్యవస్థలో మనం గమనించని, గమనించినా అంగీకరించలేని లోపం ఎక్కడో ఉందని అర్థం చేసుకోవాల్సి వస్తోంది.
ఉదాహరణకు సంక్షోభానికి పుట్టినిల్లయిన అమెరికా విషయం పరిశీలిద్దాం. అధికారిక లెక్కల ప్రకారమే అమెరికాలో ఈ కాలంలో నిరుద్యోగం విస్తరించింది. ఆ దేశ కార్మికశాఖ అంచనాల మేరకే 90లక్షల మంది అధికారిక నిరుద్యోగులున్నారు. ఆర్థిక నిపుణుల అంచనాలో ఈ సంఖ్య రెట్టింపుగా ఉంది. దాదాపు రెండుకోట్లకు దరిదాపుల్లో అమెరికా నిరుద్యోగం పెరిగింది. అందరూ ఒక విషయాన్ని అంగీకరిస్తున్నారు. 1929 నాటి మహామాంద్యం తర్వాత ఈ స్థాయిలో నిరుద్యోగం ఎన్నడూ లేదన్నదే ఆ విషయం. అమెరికా ఎదుర్కొంటున్న నిరుద్యోగ సమస్యకు మరో ప్రత్యేకత కూడా ఉంది. ఇది దీర్ఘకాలిక ఉద్యోగం. ప్రస్తుత నిరుద్యోగం రేటు 2007 డిశంబరు నుండి కొనసాగుతుంది. ఎందుకంటే అమెరికా మార్కెట్లో వారాలు, గంటల లెక్కన ఉద్యోగాన్ని లెక్కిస్తారు. అందువల్ల దాదాపు రెండు సంవత్సరాల పాటు ఉద్యోగం లేకపోవటం అంటే అమెరికా ఆర్థిక ప్రమాణాల ప్రకారం చాలా తీవ్రమైన సమస్య.
వ్యవస్థాగత సమస్య. ఈ నేపథ్యంలో కీన్స్ సూత్రాల ప్రాతిపదికన ప్రకటించిన ఉద్దీపన పథకాలు సాధించిందేమిటి అన్న ప్రశ్న ముందుకు వస్తోంది. అమెరికా అమలు చేసిన ఉద్దీపన ఉపాధి రంగంలో కనిపిస్తున్న పతనాన్ని నిలువరించి ఉపాధి అవకాశాలు విస్తరించేలా చేయాలన్నది 787 బిలియన్ డాలర్ల ఉద్దీపన పథకం ముందున్న లక్ష్యాల్లో ఒకటి. దీనికి భిన్నంగా పైన చెప్పుకున్నట్లు 2007 డిశంబరు నుండీ నిరుద్యోగం పెరుగుతోందే తప్ప తరగటం లేదు. ప్రభుత్వ సమర్థకులైన ఆర్థికవేత్తలు, విశ్లేషకులు ఈ ఉద్దీపన పథకం లేకపోతే పరిస్థితి మరింత దారుణంగా దిగజారి ఉండేదన్న వాదనను ముందుకు తెస్తున్నారు.2009 ప్రారంభం నుండి అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థలో వ్యక్తిగత వినిమయం తగ్గుముఖం పట్టింది. వాణిజ్య వ్యయం కూడా తిరోగమనంలోనే ఉంది. దీని ప్రభావాన్ని మనం అంతర్జాతీయ వాణిజ్యంలో కనిపిస్తున్న స్థబ్దత రూపంలో చూడవచ్చు. ఈ నేపథ్యంలో ఆర్థిక వ్యవస్థలో పరిస్థితి కుక్కలు చింపిన విస్తరి కాకుండా చేయటంలో ఉద్దీపన దోహదం చేసిందని ప్రభుత్వ వర్గాలు వాదిస్తున్నాయి. ఒక వేళ అదే నిజమైతే గత సంవత్సరం అక్టోబరు, నవంబరుల్లో బిజినెస్వాచ్లో మనం విశ్లేషించుకున్నట్లు సంక్షోభం వ్యవస్థాగతం అన్న నిర్ధారణ సరైందే అని భావించాల్సి వస్తోంది.
అమెరికా అయినా, మరో దేశమైనా పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలో కొనసాగుతున్న దేశాల్లో ప్రపంచ దేశాల వనరులు దిగమింగకుండా తమకు తాము సంక్షోభం నుండి బయటపడే అవకాశాలు లేవన్నది మరో సారి రుజువు అవుతోంది. ఈ పరిణామం పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలోని తాజా ధోరణిని ముందుకు తేవటంతో పాటు కీన్స్ ప్రతిపాదించిన బహుముఖ ప్రయోజనాలు అన్న అంశాన్ని ప్రశ్నార్థకం చేస్తోంది. ఈ డిశంబరులో అమెరికా ప్రభుత్వం ఉద్దీపన 2ను ప్రకటించాల్సి ఉంది. తాజాగా ఫోర్బ్స్ పత్రిక విడుదల చేసిన ఫార్చ్యూన్ 500 కంపెనీల విశేషాల్లో చెప్పుకోదగ్గ అంశం సంక్షోభం సమయంలో సైతం కంపెనీల సిఇఓల వేతనాల్లో మార్పు లేదు. నిజానికి కొన్ని కంపెనీల సిఇఓల విషయంలో వేతనాల పెరుగుదల దాదాపు 25 శాతంగా ఉంది. మరోవైపున వ్యక్తిగత కొనుగోళ్లు ప్రోత్సహించేందుకు ఉద్దేశించిన పథకాలు గడువు ముగిసిపోయాయి. ఈ పథకాలు అమల్లో ఉన్నపుడు మార్కెట్లో ప్రత్యేకంగా కనిపించిన కదలిక ఏమీలేదు.
ఇక్కడ ప్రభుత్వ నిర్ణయాలు ప్రత్యేకించి ఉద్దీపన వంటి నిర్ణయాల బహుళపక్ష ప్రయోజనాల గురించి క్లుప్తంగా చెప్పుకొందాం. ఉద్దీపనలో ముఖ్యమైన భాగాలు రెండు. ప్రభుత్వ వ్యయం పెంచటం, పన్నులు తగ్గించటం. పన్నులు తగ్గించటం ద్వారా ఉత్పత్తి వ్యయాన్ని తగ్గించటం ఒక లక్ష్యమైతే మరోవైపున వ్యక్తిగత వినిమయాన్ని ప్రోత్సహించటం మరో లక్ష్యం. ఉత్పత్తి క్రమంలో తగ్గిన పన్నుల భారం సరుకుల ధరల తరుగుదల్లో ప్రతిఫలించాలి. ఈ సరుకుల ధరల తరుగుదల వినిమయదారులను ప్రోత్సహించి మార్కెట్లోకి తేవాలి. మరోవైపున ప్రభుత్వ వ్యయం పెంచటం ద్వారా గిరాకీ సమస్యను ఎదుర్కొంటున్న మార్కెట్లో గిరాకీ సృష్టించాలి. గిరాకీ-సరఫరా సూత్రం ఆధారంగా మార్కెట్లో గిరాకీ సృష్టిస్తే మార్కెట్ చక్రం దానంతట అదే తిరుగుతుందన్న అవగాహన దీనికి పునాది. కానీ ఈ రెండు సూత్రాలు అమెరికా ఉద్దీపన విషయంలో పని చేసినట్లు కనిపించటం లేదు.
దీనికి ముఖ్యమైన కారణం ఉద్దీపన ప్రయోజనాలను దుర్వినియోగం చేయటం. ఫోర్బ్స్ పత్రిక విడుదల చేసిన తాజా సర్వే ఫలితాలు గమనిస్తే పలుకుబడి కలిగి, వ్యవస్థను శాసించే శక్తులు, సంస్థలు ఈ ఉద్దీపన ప్రయోజనాలను మూకుమ్మడిగా స్వంతం చేసుకున్న తీరు అర్థం అవుతుంది. అంటే మార్కెట్లో కదలిక తెచ్చేందుకు నిధులు కుమ్మరిస్తేనే సరిపోదు. ఈ కుమ్మరించిన నిధులను వ్యవస్థాగత లక్ష్య సాధనకు ఉపయోగించటమా లేక వ్యక్తిగత లక్ష్య సాధనకు వాడుకోవటమా అన్నది నిర్ధారించి నియంత్రించాల్సిన పాత్ర కర్తవ్యం ప్రభుత్వానిదే. అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రభుత్వం పాత్ర గత నాలుగు దశాబ్దాలుగా అంతకంతకూ కుదించుకుపోయింది. దిగువ స్థాయిలో ప్రభుత్వ యంత్రాంగం, పారిశ్రామిక లాబీయిస్టుల మధ్య సంబంధాలు మరింత పెనవేసుకుపోయాయి. దీంతో ప్రభుత్వాలుమారినా ఈ పాలనా వ్యవస్థలో ఉన్న ఈ బాదరాయణ సంబంధాలు మాత్రం కొనసాగుతూనే ఉన్నాయి. ఇందులో మార్పు తేవాలంటే వ్యవస్థాగత మార్పు కూడా అనివార్యం. కేవలం ఆర్థిక వ్యవస్థలో నిధులు పుష్కలంగా కుమ్మరించి దాని మానాన దాన్ని పనిచేసుకు పొమ్మంటే ఫలితాలు ఇలాగే ఉంటాయి. అందువల్లనే ఆర్థిక వ్యవస్థ రాజ్యం నియంత్రణలో ఉండాలని, ప్రభుత్వ నియంత్రణలో ఉన్నపుడే వ్యవస్థ ఆశించిన ఫలితాలు అందుకోవటం సాధ్యమవుతుందని చైనా ఉద్దీపన అనుభవాలు రుజువు చేస్తున్నాయి.
ఉదాహరణకు సంక్షోభానికి పుట్టినిల్లయిన అమెరికా విషయం పరిశీలిద్దాం. అధికారిక లెక్కల ప్రకారమే అమెరికాలో ఈ కాలంలో నిరుద్యోగం విస్తరించింది. ఆ దేశ కార్మికశాఖ అంచనాల మేరకే 90లక్షల మంది అధికారిక నిరుద్యోగులున్నారు. ఆర్థిక నిపుణుల అంచనాలో ఈ సంఖ్య రెట్టింపుగా ఉంది. దాదాపు రెండుకోట్లకు దరిదాపుల్లో అమెరికా నిరుద్యోగం పెరిగింది. అందరూ ఒక విషయాన్ని అంగీకరిస్తున్నారు. 1929 నాటి మహామాంద్యం తర్వాత ఈ స్థాయిలో నిరుద్యోగం ఎన్నడూ లేదన్నదే ఆ విషయం. అమెరికా ఎదుర్కొంటున్న నిరుద్యోగ సమస్యకు మరో ప్రత్యేకత కూడా ఉంది. ఇది దీర్ఘకాలిక ఉద్యోగం. ప్రస్తుత నిరుద్యోగం రేటు 2007 డిశంబరు నుండి కొనసాగుతుంది. ఎందుకంటే అమెరికా మార్కెట్లో వారాలు, గంటల లెక్కన ఉద్యోగాన్ని లెక్కిస్తారు. అందువల్ల దాదాపు రెండు సంవత్సరాల పాటు ఉద్యోగం లేకపోవటం అంటే అమెరికా ఆర్థిక ప్రమాణాల ప్రకారం చాలా తీవ్రమైన సమస్య.
వ్యవస్థాగత సమస్య. ఈ నేపథ్యంలో కీన్స్ సూత్రాల ప్రాతిపదికన ప్రకటించిన ఉద్దీపన పథకాలు సాధించిందేమిటి అన్న ప్రశ్న ముందుకు వస్తోంది. అమెరికా అమలు చేసిన ఉద్దీపన ఉపాధి రంగంలో కనిపిస్తున్న పతనాన్ని నిలువరించి ఉపాధి అవకాశాలు విస్తరించేలా చేయాలన్నది 787 బిలియన్ డాలర్ల ఉద్దీపన పథకం ముందున్న లక్ష్యాల్లో ఒకటి. దీనికి భిన్నంగా పైన చెప్పుకున్నట్లు 2007 డిశంబరు నుండీ నిరుద్యోగం పెరుగుతోందే తప్ప తరగటం లేదు. ప్రభుత్వ సమర్థకులైన ఆర్థికవేత్తలు, విశ్లేషకులు ఈ ఉద్దీపన పథకం లేకపోతే పరిస్థితి మరింత దారుణంగా దిగజారి ఉండేదన్న వాదనను ముందుకు తెస్తున్నారు.2009 ప్రారంభం నుండి అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థలో వ్యక్తిగత వినిమయం తగ్గుముఖం పట్టింది. వాణిజ్య వ్యయం కూడా తిరోగమనంలోనే ఉంది. దీని ప్రభావాన్ని మనం అంతర్జాతీయ వాణిజ్యంలో కనిపిస్తున్న స్థబ్దత రూపంలో చూడవచ్చు. ఈ నేపథ్యంలో ఆర్థిక వ్యవస్థలో పరిస్థితి కుక్కలు చింపిన విస్తరి కాకుండా చేయటంలో ఉద్దీపన దోహదం చేసిందని ప్రభుత్వ వర్గాలు వాదిస్తున్నాయి. ఒక వేళ అదే నిజమైతే గత సంవత్సరం అక్టోబరు, నవంబరుల్లో బిజినెస్వాచ్లో మనం విశ్లేషించుకున్నట్లు సంక్షోభం వ్యవస్థాగతం అన్న నిర్ధారణ సరైందే అని భావించాల్సి వస్తోంది.
అమెరికా అయినా, మరో దేశమైనా పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలో కొనసాగుతున్న దేశాల్లో ప్రపంచ దేశాల వనరులు దిగమింగకుండా తమకు తాము సంక్షోభం నుండి బయటపడే అవకాశాలు లేవన్నది మరో సారి రుజువు అవుతోంది. ఈ పరిణామం పెట్టుబడిదారీ వ్యవస్థలోని తాజా ధోరణిని ముందుకు తేవటంతో పాటు కీన్స్ ప్రతిపాదించిన బహుముఖ ప్రయోజనాలు అన్న అంశాన్ని ప్రశ్నార్థకం చేస్తోంది. ఈ డిశంబరులో అమెరికా ప్రభుత్వం ఉద్దీపన 2ను ప్రకటించాల్సి ఉంది. తాజాగా ఫోర్బ్స్ పత్రిక విడుదల చేసిన ఫార్చ్యూన్ 500 కంపెనీల విశేషాల్లో చెప్పుకోదగ్గ అంశం సంక్షోభం సమయంలో సైతం కంపెనీల సిఇఓల వేతనాల్లో మార్పు లేదు. నిజానికి కొన్ని కంపెనీల సిఇఓల విషయంలో వేతనాల పెరుగుదల దాదాపు 25 శాతంగా ఉంది. మరోవైపున వ్యక్తిగత కొనుగోళ్లు ప్రోత్సహించేందుకు ఉద్దేశించిన పథకాలు గడువు ముగిసిపోయాయి. ఈ పథకాలు అమల్లో ఉన్నపుడు మార్కెట్లో ప్రత్యేకంగా కనిపించిన కదలిక ఏమీలేదు.
ఇక్కడ ప్రభుత్వ నిర్ణయాలు ప్రత్యేకించి ఉద్దీపన వంటి నిర్ణయాల బహుళపక్ష ప్రయోజనాల గురించి క్లుప్తంగా చెప్పుకొందాం. ఉద్దీపనలో ముఖ్యమైన భాగాలు రెండు. ప్రభుత్వ వ్యయం పెంచటం, పన్నులు తగ్గించటం. పన్నులు తగ్గించటం ద్వారా ఉత్పత్తి వ్యయాన్ని తగ్గించటం ఒక లక్ష్యమైతే మరోవైపున వ్యక్తిగత వినిమయాన్ని ప్రోత్సహించటం మరో లక్ష్యం. ఉత్పత్తి క్రమంలో తగ్గిన పన్నుల భారం సరుకుల ధరల తరుగుదల్లో ప్రతిఫలించాలి. ఈ సరుకుల ధరల తరుగుదల వినిమయదారులను ప్రోత్సహించి మార్కెట్లోకి తేవాలి. మరోవైపున ప్రభుత్వ వ్యయం పెంచటం ద్వారా గిరాకీ సమస్యను ఎదుర్కొంటున్న మార్కెట్లో గిరాకీ సృష్టించాలి. గిరాకీ-సరఫరా సూత్రం ఆధారంగా మార్కెట్లో గిరాకీ సృష్టిస్తే మార్కెట్ చక్రం దానంతట అదే తిరుగుతుందన్న అవగాహన దీనికి పునాది. కానీ ఈ రెండు సూత్రాలు అమెరికా ఉద్దీపన విషయంలో పని చేసినట్లు కనిపించటం లేదు.
దీనికి ముఖ్యమైన కారణం ఉద్దీపన ప్రయోజనాలను దుర్వినియోగం చేయటం. ఫోర్బ్స్ పత్రిక విడుదల చేసిన తాజా సర్వే ఫలితాలు గమనిస్తే పలుకుబడి కలిగి, వ్యవస్థను శాసించే శక్తులు, సంస్థలు ఈ ఉద్దీపన ప్రయోజనాలను మూకుమ్మడిగా స్వంతం చేసుకున్న తీరు అర్థం అవుతుంది. అంటే మార్కెట్లో కదలిక తెచ్చేందుకు నిధులు కుమ్మరిస్తేనే సరిపోదు. ఈ కుమ్మరించిన నిధులను వ్యవస్థాగత లక్ష్య సాధనకు ఉపయోగించటమా లేక వ్యక్తిగత లక్ష్య సాధనకు వాడుకోవటమా అన్నది నిర్ధారించి నియంత్రించాల్సిన పాత్ర కర్తవ్యం ప్రభుత్వానిదే. అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రభుత్వం పాత్ర గత నాలుగు దశాబ్దాలుగా అంతకంతకూ కుదించుకుపోయింది. దిగువ స్థాయిలో ప్రభుత్వ యంత్రాంగం, పారిశ్రామిక లాబీయిస్టుల మధ్య సంబంధాలు మరింత పెనవేసుకుపోయాయి. దీంతో ప్రభుత్వాలుమారినా ఈ పాలనా వ్యవస్థలో ఉన్న ఈ బాదరాయణ సంబంధాలు మాత్రం కొనసాగుతూనే ఉన్నాయి. ఇందులో మార్పు తేవాలంటే వ్యవస్థాగత మార్పు కూడా అనివార్యం. కేవలం ఆర్థిక వ్యవస్థలో నిధులు పుష్కలంగా కుమ్మరించి దాని మానాన దాన్ని పనిచేసుకు పొమ్మంటే ఫలితాలు ఇలాగే ఉంటాయి. అందువల్లనే ఆర్థిక వ్యవస్థ రాజ్యం నియంత్రణలో ఉండాలని, ప్రభుత్వ నియంత్రణలో ఉన్నపుడే వ్యవస్థ ఆశించిన ఫలితాలు అందుకోవటం సాధ్యమవుతుందని చైనా ఉద్దీపన అనుభవాలు రుజువు చేస్తున్నాయి.
Monday, November 2, 2009
స్టాక్ మార్కెట్ల పద్మవ్యూహం
* జాతీయ అంతర్జాతీయ గుత్త పెట్టుబడిదారులు, ద్రవ్య పెట్టుబడిదారులు ప్రభుత్వాలపై ఒత్తిడి తెచ్చి తమకు అనుకూలమైన విధానాలు అమలు చేయించుకోవటంలో స్టాక్ మార్కెట్ ఉత్తానపతనాలను ఒక వ్యూహాత్మక సాధనంగా మార్చుకుంటున్నాయి. అందులో భాగంగా ప్రభుత్వం కొన్ని చర్యలు తీసుకోబొతున్నది. కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంస్థలను స్టాక్మార్కెట్ పరిధిలోకి (ఇప్పటికి రానివాటిని కూడా) తీసుకురావటానికి, ఇప్పటికే లిస్ట్ అయిన వాటి షేర్లు ఎక్కువగా అమ్మకానికి పెట్టటానికి తీవ్ర ప్రయత్నాలు చేస్తున్నది.
బి. గంగారావు, కె. వీరయ్య్త మార్క్సిస్టు oct Mon, 5 Oct 2009,
అమెరికా ద్రవ్య సంక్షోభంతో 10 వేల పాయిట్లకు కుప్పకూలిన సన్సెక్స్ : 2008
ట్రేడింగ్వేగం అందుకోలేక తాత్కాలికంగా బిఎస్ఇ మూత : మే 17, 2009
బడ్జెట్ రుచించని స్టాక్మార్కెట్ : 866 పాయింట్ల పతనం : 2009 జూలై
ఉపసంహరణపై హామీతో పుంజుకున్న స్టాక్ మార్కెట్ : 2009 జూలై
స్టాక్మార్కెట్ కదలికల గురించి పత్రికలు రాయని రోజు లేదు. ప్రత్యేకించి ఎన్నికలు ముగి సిన తర్వాత స్టాక్ మార్కెట్ పడిపోయినా, లేచినా ఒక్క కుదుపుతోనే జరుగుతోంది. ప్రభుత్వం, ఆర్ధికవేత్తలు, విధాన నిర్ధేశకులు అందరూ స్టాక్మార్కెట్ను ప్రసన్నం చేసేందుకు చేయని ప్రయత్నం లేదు. ఇవన్నీ గమనిస్తే భారత ఆర్ధిక వ్యవస్థను ఆమాటకొస్తే ప్రపంచ ఆర్ధిక వ్యవస్థను స్టాక్ మార్కెట్టే నడిపిస్తోందా అన్న సందేహం రాకమానదు. పెట్టుబడిదారీ ఆర్ధిక వ్యవస్థలో స్టాక్మార్కెట్ విడదీయరాని అంశంగా మారిం ది.
జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థనూ, ప్రభుత్వ విధాన నిర్ణయాలనూ ప్రభావితం చేసే కీలక సాధనంగా మారింది. మొన్న ప్రవేశపెట్టిన కేంద్ర బడ్జెట్ అనంతరం జరిగిన చర్చలు ఇందుకు మంచి నిదర్శనం. బడ్జెట్లో వివిధరంగాలకు కేటాయిం చిన కేటాయింపుల విషయం కన్నా స్టాక్ మార్కెట్ను బడ్జెట్ నిరాశపరిచిందన్న విషయం పై గగ్గోలు పెరిగింది. ప్రభుత్వం స్టాక్ మార్కెట్లే సర్వస్వంగా, వాటి లాభాలే ధ్యేయం అడుగు లేస్తోంది.
స్టాక్మార్కెట్ ఆవిర్భావం
ఆధునిక పెట్టుబడిదారీ విధానం ఆవిర్భా వంతోనే స్టాక్ మార్కెట్ల ఆరంభం జరిగింది. 16వ శతాబ్ధంలోనే ఈస్టిండియా కంపెనీ తన వాణిజ్య కార్యకలాపాలు విస్తరించేందుకు ప్రజల నుండి నిధులు సమీకరించింది. ప్లాసీ యుద్ధం తర్వాత ఇంగ్లీషు ఈస్టిండియా కంపెనీ షేరు ధర బాగా పెరిగినట్లు వలసవాదంపై పరిశో ధనలు సాగించిన ఆర్ధిక శాస్త్రవేత్తలు గుర్తిం చారు. 16, 17శతాబ్ధాలు యూరోపియన్ దేశాలు నిరంతర యుద్ధాల్లో మునిగి తేలుతూ ఆర్ధికంగా ఛిన్నాభిన్నమైన కాలం. ఈకాలంలోనే భూస్వామ్య వ్యవస్థ నుండి విముక్తి పొందిన పెట్టుబడిదారీ విధానం అభివృద్ధి చెందేందుకు, శాస్త్రవిజ్ఞానం ముందుకు తెచ్చిన ఆవిష్కరణలను వ్యక్తిగత వినియోగం స్థాయి నుండి పారిశ్రామిక వినియోగం స్థాయికి విస్తరించేందుకు అవసర మైన భారీ పెట్టుబడులు, ఆర్ధిక వనరులు సేకరించుకునే మార్గంగా స్టాక్ మార్కెట్, లిమిటెడ్ కంపెనీల భావనలు రూపుదిద్దుకున్నాయి.
భారతదేశంలో 1875లో మొదటిసారి బొంబాయి స్టాక్ ఎక్ఛేంజిని ప్రారంభించారు. నేటికీ ప్రపంచంలోని పురాతన ఎక్ఛేంజ్ల్లో బిఎస్ఇ ఒకటి. స్వాతంత్య్రం వచ్చేనాటికి దేశం లో 7 ఎక్ఛేంజలు ఉన్నాయి. కానీ బిఎస్ఇ కి మాత్రం ప్రభుత్వం 1965లో మాత్రమే గుర్తింపు ఇచ్చింది. 1990 వరకు ఈ వ్యవహారాలను కేంద్రప్రభుత్వం ఆధీనంలోని కంట్రోలర్ ఆఫ్ కాపిటల్ ఇష్యూల్ (సిసిఐ-పెట్టుబడులకు సంబంధించిన వ్యవహారాల నియంత్రణాధికారి) పర్యవేక్షించేవాడు. స్వాతంత్య్రానంతరం ఉనికి లోకి వచ్చిన తొలితరం ప్రైవేటు కంపెనీల నేడు న్న స్థాయిలో నిలదొక్కుకోవటానికి కేంద్ర ప్రభుత్వాలు అనుసరించిన విధానాలు ఒక కారణం కాగా, సదరు కంపెనీల విస్తరణకు, పోటీలో నిలదొక్కుకోవటానికి అవసరమైన నిధుల సేకరణలో భారతీయ స్టాక్ మార్కెట్ ముఖ్యమైన పాత్రపోషించింది. ధీరుభాయి అంబానీ బట్టల దుకాణం నుండి బట్టల తయారీ మిల్లులు నిర్మించే స్థాయికి చేరటం వెనక పెట్టుబడి అంతా స్టాక్మార్కెట్ నుండి సేకరించిన పెట్టబడేనంటే ఆశ్చర్యపడాల్సిన అవసరం లేదు. 1995 నాటికి దేశంలో స్టాక్ ఎక్ఛేంజిల సంఖ్య 23 కి పెరి గింది.
అందులో ప్రస్తుతం 19 మాత్రమే క్రియా శీలకంగా ఉన్నాయి. ఇవికాక అన్ని ప్రాంతాల్లో అనధికార ఎక్చేంజిలు పనిచేస్తున్నాయి. స్టాక్ మార్కెట్ లావాదేవీలను సెన్సెక్స్ సూచికతో కొలు స్తారు. ఈ సూచిక మొత్తం రిజిష్టర్ అయిన (లిస్ట్డ్) కంపెనీల్లో కేవలం 30 కంపెనీల షేర్ల విలువలో వచ్చే మార్పొలను మాత్రమే సూచిస్తుంది. మొత్తం లావాదేవీల్లో 80శాతం టాప్ 10 కంపెనీల షేర్లవే. టర్నోవరులో 98 శాతం మొత్తం 100 కంపెనీలషేర్లదే. మొత్తం మార్కెట్ లావాదేవీలను ఈ సూచిక ప్రతిఫ లించదు. అందువల్లనే సెన్సెక్స్ పడిపోయినా కొన్ని కంపెనీల షేరు విలువ పెరుగుతూనే ఉంటుంది.
స్టాక్మార్కెట్లో రెండు తరహాల వ్యాపారం జరుగుతుంది. మొదటిది ఐపిఒ (ఇనిషియల్ పబ్లిక్ ఆఫర్) రూపంలో జరుగుతుంది. అంటే ఫలానా వ్యక్తి, వ్యక్తులు ఒక కంపెనీ నమోదు చేయించుకుని దాని విస్తరణ గురించిన పథ కాలను ప్రజలముందుంచటం ద్వారా సదరు కంపెనీలో వాటాలు కొనుగోలు చేయటం ద్వారా నిధుల సమీకరణ చేయటం. ఉదాహరణకు రెండేళ్ల క్రితం రిలయన్స్ పవర్ (అదే కంపెనీనేడు అదాని పవర్-అనిల్ ధీరూబారు అంబాని పవర్ కంపెనీగా చెలామణి అవుతోంది) కంపెనీ ప్రారంభించి షేర్లు ద్వారా వేలకోట్లు సమీకరించింది. ఈ క్రమాన్ని ప్రాథమిక మార్కెట్ అంటారు. 1991 తర్వాత ప్రాథమిక మార్కెట్లో నిధుల సేకరణ తేలికైపోయింది. దాంతో 1991-1998 వరకు ఇటువంటి ప్రకటనలు కుప్పలు తెప్పలుగా వచ్చాయి. మధ్యతరగతి ఉద్యోగులు అనేకమంది షేర్లు కొన్నారు. కేంద్ర ప్రభుత్వ అంచనా ప్రకారం గడిచిన పదిహేను సంవత్సరాల్లో ప్రాధమిక మార్కెట్లో నిధులు సేకరించిన మెజారిటీ కంపెనీలు బోర్డులు తిప్పే శాయి.
ఆర్ధిక వ్యవస్థపై ప్రభుత్వ నియంత్రణలు తగ్గుతున్న కొద్దీ స్టాక్ మార్కెట్ లావాదేవీలు ఊపందుకొంటూ వచ్చాయి. స్టాక్మార్కెట్లో నమోదు అయిన కంపెనీల షేర్లను ఒక షేరు హోల్డరు మరోషేరు హోల్డరుకు అమ్ముకొంటాడు. దీన్ని సెకండరీ మార్కెట్ అంటారు.
స్పెక్యులేషన్ అడ్డాగా స్టాక్ మార్కెట్
గత సంవత్సరం ప్రాథమిక మార్కెట్ ద్వారా 124 ఇష్యూలు విడుదలయ్యాయి. రు. 87,029 కోట్ల పెట్టుబడి సమీకరించబడింది. వీటిలో కేవలం 61 కంపెనీల ఇష్యూలే రు. 84,418 కోట్లు స్వంతం చేసుకున్నాయి. రంగాల వారీగా చూస్తే బ్యాంకింగ్, ఇతర ద్రవ్య సంస్థలు రూ. 30,955 కోట్లు కైవసం చేసుకోగా, సిమెంట్, నిర్మాణరంగం రూ. 18,905 కోట్ల ను, విద్యుత్ కంపెనీలు రూ. 13,709 కోట్లను కైవసం చేసుకున్నాయి. గత దశాబ్ద కాలంగా దేశీయ స్టాక్ మార్కెట్లో సెకండరీ మార్కెట్ రాజ్యమేలుతోంది. ఈ మార్కెట్ వల్ల కలిగే మరో నష్టమేమిటంటే ఇందులో సేకరించబడే నిధులు అదనపు ఉత్పాదక సామర్ధ్యాన్ని వ్యవస్థకు జోడించటం లేదు. ఉన్న కంపెనీల మధ్యనే గుత్తాధిపత్యం (ఓనర్షిప్ కన్సాలిడేషన్)కు సెకం డరీ మార్కెట్ వీలు కల్పిస్తోంది. ఈ రకమైన గుణాత్మక మార్పు ఉండబట్టే 1991 తర్వాత స్టాక్ మార్కెట్ లావాదేవీలు ఊపందుకున్నాయి.
1993 లో సగటున రోజుకు రూ. 238 కోట్ల టర్నోవరు జరిగితే 2008 లో సగటు రోజువారీ టర్నోవరు రూ. 9,275 కోట్లకు చేరింది. ఇందు లో యాజమాన్యం చేతులుమారుతున్న షేర్ల పరిమాణం మాత్రం తక్కువే. రోజు మొత్తం లావాదేవీలు జరిగిన స్క్రీప్ సగటు విలువ 1995లో 8,022 రూపాయలు ఉంటే 2008 నాటికి ఈ విలువ రూ. 29,777 కు పెరిగింది. 2001-2002 లో మొత్తం 5,04,149 లక్షల షేర్లు లావాదేవీలు జరగ్గా, చేతులు మారినవి (డెలివరీ అయినవి) 1,22,917 లక్షల షేర్లు మాత్రమే. అంటే మొత్తం జరిగిన ట్రేడింగులో నాల్గోవంతు కంటే తక్కువ నిజమైన ట్రేడింగ్. మిగిలింది సెక్యులేటివ్ ట్రేడింగ్. 2007-08లో 24,67,606 లక్షల షేర్లు లావాదేవీలు జరగ్గా చేతులు మారింది 7,28,372 లక్షలు మాత్రమే. అంటే మొత్తం ట్రేడింగ్లో 29శాతం. సెక్యులేషన్ ఎంత ఎక్కువగా ఉంటే సంపద మార్పిడి అంత తక్కువగా ఉంటుంది.
సెక్యులేషన్ తీవ్రతను తెలిపే మరో సూచిక సెన్సెక్ బిఎస్ఇ. 2003 మార్చి 3 నుండి 2004 జూలై 22 మధ్య కాలంలో ఇది 3,727 పాయింట్ల నుండి 5, 054 పాయింట్లకు పెరిగింది. 2004 నవరబరు 17 నాటికి 6,017 పాయింట్లకు, 2005 జూన్ నాటికి 7,677 పాయింట్లకు, 2005 డిసెంబర్ 30కి అది 9,323 పాయింట్లకు పెరిగింది. 2006 తరువాత స్టాక్మార్కెట్ మరింత ఊపందుకుంది. 2007 జనవరికి 14,091 పాయిట్లుకు ఆ తరువాత 2008 జనవరి నాటికి అమాంతంగా 20,873 పాయింట్లకు ఎగబా కింది.
సరళీకరణతో పెరిగిన అనిశ్చితి తీవ్రత
సరళీకరణ విధానాలు, ప్రపంచీకరణ జాతీయ అంతర్జాతీయ ఆర్థిక వ్యవస్థల్లో పలు నూతన మలుపులు తెచ్చాయి. అందులో భాగం గా స్టాక్ మార్కెట్లలో కూడా పెద్ద ఎత్తున మార్పు లు వచ్చాయి. 1970 దశకం తర్వాత ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థపై ద్రవ్య పెట్టుబడిదారీ విధానం పట్టు పెరిగింది. పెట్టుబడి చలనంపై ఆంక్షలు తొలగిపోవటంతో ద్రవ్యపెట్టుబడి చలనంపై కూడా నియంత్రణలు తగ్గిపోయాయి. దానికి తోడు స్టాక్మార్కెట్ సెంటిమెంటును దృష్టిలో పెట్టుకొని ప్రభుత్వాలు నిర్ణయాలు తీసుకోవటం ప్రారంభించటంతో ద్రవ్యపెట్టుబడి పరిస్థితి మరీ ఆడింది ఆటగా పాడింది పాటగా మారింది. అంతేకాదు సంస్కరణల వెన్నంటి వచ్చిన మరో కీలక పరిణామం ఆర్థిక వ్యవస్థలను ద్రవ్యీ కరించటం. (ఫైనాన్షియలైజేషన్ ఆఫ్ ఎకాన మీస్). దీనికి స్టాక్ మార్కెట్లు కీలక సాధనాలుగా మారాయి.
స్టాక్మార్కెట్లు జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలను అంతర్జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలతో సమీకృతం చేసే సాధనాలుగా కూడా మారాయి. విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు, విదేశీ మ్యుచు వల్ ఫండ్లు దేశంలోకి రావడంతో పాటు మన దేశానికి చెందిన కంపెనీల షేర్లు విదేశీ స్టాక్ మార్కెట్లలో నమోదుకావటం, విదేశీ కంపెనీల షేర్లు మన దేశ స్టాక్ మార్కెట్లలో నమోదు కావటం వంటి మార్గాల ద్వారా అంతర్జాతీయ ద్రవ్య పెట్టుబడి వివిధ దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థలను సమీకృతం చేస్తొంది. సంస్కరణల పర్యవసా నంగా మరో పరిణామం కూడా చోటు చేసు కొంది. సంస్కరణలకు ముందు స్టాక్ మార్కెట్ల ద్వారా జరిగే వనరుల సమీకరణ కేవలం దేశం సరిహద్దులకు లోబడి ఉండేది. కానీ సంస్కరణల తర్వాత మన దేశంలోని కంపెనీలు ఎఫ్ ఐఐల (విదేశీ సంస్థాగత మదుపు) రూపంలో విదేశీ పెట్టుబడులను కూడా స్టాక్మార్కెట్ ద్వారా సేకరించుకోవటానికి మార్గం సుగమం అయ్యిం ది.
అందువల్లనే స్టాక్ మార్కెట్ ఎపుడు తల కిందులైనా విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు ఎంత మొత్తంలో వెనక్కు వెళ్లాయి అన్న విషయాన్ని సెబి ప్రకటిస్తూ వస్తోంది. మరో కీలకమైన పర్యవసానం ఏమటంటే గతంలో స్టాక్మార్కెట్లు దేశీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలో కనిపించే లక్షణాలతో ప్రభావితం అయ్యేవి. నేడు దేశీయ స్టాక్ మార్కెట్లలోకి విదేశీ పెట్టుబడులతో పాటు విదేశీ ఆర్థిక వ్యవస్థల ప్రభావాలూ చొచ్చుకొని వస్తు న్నాయి. దాంతో స్టాక్ మార్కెట్ల అనిశ్చితి తీవ్రత నానాటికీ పెరుగుతూ వస్తోంది. ఉదాహరణకు 2008 సబ్ ప్రైమ్ సంక్షోభం భారతీయ స్టాక్ మార్కెట్లను ఎలా ప్రభావితం చేసిందో పరిశీ లిస్తే పైన పేర్కొన్న విషయాలు అర్ధం చేసుకో వటం తేలికవుతుంది.
2008 లో సబ్ప్రైమ్ సంక్షోభం నేపథ్యంలో అమెరికా ఆర్థిక ద్రవ్యసంస్థలు కుప్పకూలటంతో బోంబాయి స్టాక్ ఎక్ఛేంజ్ తీవ్రంగా ప్రతిస్పందిం చింది. సెన్సెక్స్ ఒక్కసారిగా 10వేల పాయింట్ల మేర పతనమైంది. నాటి నుండి సెన్సెక్స్ పూర్వపు స్థాయికి చేరుకోలేదు. ప్రస్తుతం 14-15 వేల పాయింట్ల వద్ద కొట్టుమిట్టాడుతోంది. అదే విధంగా 2007 మధ్యలో ప్రపంచం ఆహార సంక్షోభానికి చేరువలో ఉందన్న వార్తలు వచ్చి నపుడు, బారెల్ చమురు ధర 200 డాలర్లు దాటనుందని వార్తలు వచ్చినపుడు కూడా స్టాక్మార్కెట్ తీవ్రంగా స్పందించింది. ప్రపంచ ఆర్థిక పరిణామాలే కాదు జాతీయ అంతర్జా తీయ రాజకీయ పరిణామాలకు కూడా స్టాక్ మార్కెట్ తీవ్రంగానే స్పందిస్తోంది. ఉదాహ రణకు 2002లో నైజీరియాలో చమురు నిల్వలు వెలికి తీస్తున్న షెల్ కంపెనీ ఇంజినీర్లను స్థానిక ప్రజలు ఆపహరించారన్న వార్త తెలియగానే న్యూయార్క్ కమోడిటీస్ ఎక్ఛేంజ్లో షెల్ కంపెనీ షేరు ధర పతనం అయ్యింది.
భారత దేశంలో ఒరిస్సా ప్రభుత్వంతో రియాకు చెందిన పోస్కో కంపెనీ ఒప్పందం చేసుకొన్న తర్వాత సియోల్స్టాక్ ఎక్ఛేంజ్లో పోస్కో స్టీల్ కంపెనీ షేరు విలువ పెరిగింది. అదే ఒరిస్సాలో 2007 లో పోస్కో కంపెనీ భూసేకరణలో విఫలం అయ్యిందన్న వార్తలు వెలువడగానే దాని షేరు విలువ పడిపోయింది. ప్రపంచీకరణ నేపథ్యంలో ఆర్థిక వ్యవస్థల మధ్య పరస్పర ఆధారం ఎంత ఎక్కువగా ఉందో ఈ సంఘటనలు తెలియ జేస్తాయి.
భారతదేశంలో 2004 ఎన్నికల తర్వాత కేంద్రంలో ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేయటానికి వామపక్షాల మద్దతు అనివార్యం కావటంతో 2004 మే 20న స్టాక్ మార్కెట్ కుప్పకూలింది. 2009 లో మే 17 ఎన్నికల ఫలితాలు వెలు వడిన మరునాడు ట్రేడింగ్లో సెన్సెక్స్ 2110 పాయింట్లు పెరిగింది. ఈ వేగాన్ని తట్టుకోలేక స్టాక్మార్కెట్లుకు మధ్యాహ్నానికి శెలవు ప్రక టించారు. 1997లో ఆగేయ ఆసియా దేశాలు సంక్షోభంలో కూరుకుపోవటంతో మన దేశంలో స్టాక్ మార్కెట్ ప్రతికూలంగా స్పందించింది.
విదేశీ సంస్థాగత మదుపు సంస్థ (ఎఫ్.ఐ.ఐ.)ల ఆధిపత్యం
భారత స్టాక్ ఎక్ఛేంజ్లో ఆమాటకొస్తే వర్ధమాన దేశాల స్టాక్ మార్కెట్లలో 1997 తర్వాత విదేశీ సంస్థాగత మదుపు సంస్థల ఆధి పత్యం బాగా పెరిగింది. 1990 ముందు ఈ సంస్థలకు మన స్టాక్ మార్కెట్లో ప్రవేశానికి వీలు లేదు.ఆగేయ ఆసియా దేశాల సంక్షోభానికి ప్రధాన బాధ్యత వీరిదేనన్న విషయం నేడు అందరూ అంగీకరిస్తున్నదే. భారతదేశంలో ప్రత్యే కించి 2002 తర్వాత ఎఫ్ఐఐల పాత్ర క్రియా శీలకంగా మారింది. 1996 నాటికి బిఎస్ఇలో 353 ఎఫ్ఐఐలు నమోదు చేసుకుంటే 2003 నాటికి వీటి సంఖ్య 502కి చేరింది. 2005 నాటికి 823, 2009 ఏప్రిల్ నాటికి 1639 ఎఫ్ఐఐలు భారత స్టాక్మార్కెట్లో లావాదేవీలు నిర్వహిస్తున్నాయి. 1993-1997 మధ్య కాలం లో ఎఫ్ఐఐలు సగటున ఏటా 177.6 కోట్ల డాలర్ల పెట్టుబడులు తీసుకురాగా 1997-99 మధ్య కాలంలో ఈ సగటు విలువ 29.5 కోట్ల డాలర్లకు తగ్గింది.
2005లో తిరిగి పుంజుకుని 2,526.7 కోట్ల డాలర్లు పెట్టుబడులు ఎఫ్ఐఐల రూపంలో వచ్చాయి. బొంబాయి స్టాక్ ఎక్చేంజ్ సెన్సెక్స్ 10 వేల మైలురాయి దాటటంలో ఎఫ్ఐఐలదే ప్రధాన పాత్ర. తిరిగి 2005-2008 మధ్య ఎఫ్ఐఐల ద్వారా దేశీయ స్టాక్ మార్కెట్లో 25,899 కోట్ల డాలర్ల కొనుగోళ్లు జరగ్గా 23,747 కోట్ల డాలర్ల విలువైన కొనుగోళ్లు జరిగాయి. చివరికి ఈ ఏడాదిలో ఇప్పటి వరకు ఎఫ్.ఐ.ఐ.లు 5,973.5 కోట్ల డాలర్లు నికర కొనుగోళ్లు, 5,374.7 కోట్ల డాలర్లు నికర అమ్మకాలు జరిపాయి. నికర పెట్టుబడి రాక చూస్తే 5,98.8 (6 బిలియన్ డాలర్లు) కోట్ల డాలర్లున్నాయి. స్టాక్ మార్కెట్లో విదేశీ మదుపు సంస్థల పట్టు పెరగటంతోపాటే సెన్సెక్స్ ఉత్ధాన పతనాలు కూడా సదరు మదుపు సంస్థల రాకపోకలపై ఆధారపడి పెరుగుతూ, తరుగుతూ వస్తోంది.
ఈ అనిశ్చితి కేవలం స్టాక్ మార్కెట్కే పరిమితం కాలేదు. ఆర్ధిక వ్యవస్థ కూడా అనేక రూపాల్లో అనిశ్చితికి గురవుతోంది. ఉదా హరణకోసం విదేశీ మారకద్రవ్యనిల్వలపై దీని ప్రభావర ఎలా ఉందో పరిశీలిద్ధాం.
పైన చెప్పుకున్నట్లు నాలుగైదేళ్లుగా స్టాక్ మార్కెట్లోకి పెద్దఎత్తున మన దేశంలోకి విదేశీ పెట్టుబడులు వచ్చాయి. కేంద్రప్రభుత్వం, రిజర్వు బ్యాంకులు పెరుగుతున్న విదేశీ మారకద్రవ్య నిల్వలకు సంబంధించి నెలవారీ నివేదికలు విడుదల చేశాయి. కానీ ఈ నిధులను విని యోగించటానికి ప్రభుత్వం సిద్ధం కాలేదు. ఎందుకంటే ఈ డాలర్లన్నీ దేశీయ ఉత్పాద కరంగంలోకి వచ్చినవి కావు. కేవలం స్టాక్ మార్కెట్కే పరిమితం అయినవి. స్టాక్మార్కెట్లోకి వచ్చే పెట్టుబడులు ప్రధానంగా తక్షణం లాభాలు పోగేసుకొనే లక్ష్యంతో వస్తాయి. మన స్టాక్ మార్కెట్లో వచ్చే రోజువారీ లాభాల కంటే మరోచోట వచ్చే రోజువారీ లాభాలు ఎక్కువగా ఉంటే అక్కడకు పరుగులెడతాయి. అందుకనే దీన్ని కాలునిలవని పెట్టుబడి, గాలివాటు పెట్టు బడి అని పిలవటం పరిపాటి.
ఏరోజుకారోజు జరిగే లావాదేవీలపై ఆధారపడి వచ్చే విదేశీ ద్రవ్య నిల్వలను వ్యవస్థాగత ప్రయోజనాలకోసం వెచ్చించే సాహసం చేయలేరు. అందువల్ల ఈ స్టాక్మార్కెట్ పెట్టుబడులు ఒక దేశపు విదేశీ మారకద్రవ్య నిల్వలకు గ్యారంటీ ఇవ్వలేవు. గత సంవత్సరం సబ్ప్రైం సంక్షోభం సందర్భంగా, పైన చెపుకొన్నట్లు స్టాక్మార్కెట్ ఒక్కసారిగా కుప్ప కూలటంతో రిజర్వు బ్యాంకు వద్దనున్న డాలరు నిల్వలు అంతే వేగంగా పడిపోయాయి.
అటువంటి పరిస్థితుల్లో తలెత్తే మరో ప్రమాదం దేశీయ కరెన్సీ విలువలో అస్థిరత. ఉదాహరణకు 2004-2008 మధ్యకాలంలో విదేశీ మారక ద్రవ్యనిల్వలు విపరీతంగా పెరగటంతో రూపాయి విలువ కూడా పెరిగి డాలరు విలువ 39 రూపాయలకు సమానం అయ్యింది. అదే 2008 చివరినాటికి మన దేశం నుండి విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు పెద్దఎత్తున ఉడాయించటంతో రూపాయి విలువ ఒక్కసారిగా పతనం అయ్యింది. ఆ నేపధ్యంలో డాలరు విలువ 51 రూపాయలతో సమానం అయ్యింది. అంటే కేవలం సంవత్సరం వ్యవ ధిలో రూపాయి విలువ 29 శాతం పడిపో యిందన్నమాట. దేశీయ కరెన్సీ విలువలో ఈ స్థాయిలో అనిశ్చితి సహజంగానే వివిధ రంగా ల్లో పెట్టుబడి వ్యయంపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతోంది. విదేశీ చెల్లింపులు భారం అవుతాయి. మరోవైపున ఈ రకమైన కరెన్సీ అనిశ్చితి వల్ల కూడా ప్రభుత్వంపైనా, ఆర్ధిక వ్యవస్థపైనా అదనపు భారం పడుతోంది.
ఉదాహరణకు రూపాయి విలువ పెరగటం వల్ల విదేశీ మదుపరుల ఆస్తుల విలువ తగ్గుతుంది. దాంతో 2008-2009 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ప్రభుత్వం వీరికి 5,780 కోట్ల డాలర్లు చెల్లిం చాల్సి వచ్చింది. అంటే అంత మొత్తం నిధులు ఉత్తిపుణ్యానికి మన మార్కెట్ నుండి కనుమ రుగయ్యాయి. ఇటువంటి పరిస్థితులు చూసి నపుడే చెంప దెబ్బ దోడ దెబ్బ అన్న సామెత గుర్తుకొస్తుంది.
ద్రవ్యరంగంపై ఆధిపత్యం ఎవరిదన్న విషయం తెలసుకోవటానికి మార్కెట్ కాపిటలైజేషన్లో ఎవరివాటా ఎంతన్నది ఒక సూచికగా చెప్పవచ్చు. మొత్తం స్టాక్ మార్కెట్ కాపిటిలైజేషన్లో విదేశీ సంస్థల వాటా 12.87 శాతం ఉండగా భారతీయ ప్రజల వాటా 11.6శాతం మాత్రమే. ప్రభుత్వరంగ సంస్థల షేర్ల విషయంలో కూడా విదేశీ మదుపు సంస్థలదే సింహభాగం. స్టాక్ ఎక్ఛేంజ్ బోర్డు నిబంధనల ప్రకారం మార్కెట్ కాపిటలైజేషన్లో భారతీయుల వాటా 25శాతానికి తగ్గకుండా ఉంటే మార్కెట్ ఒడిదుడుకులను తట్టుకొని ఆర్థిక వ్యవస్థను కాపాడుకోవచ్చు.
కానీ నేడు బిఎస్ఇలో విదేశీ సంస్థల వాటా 20 శాతానికి పైగా ఉంటే భారతీ ప్రజల వాటా 11 శాతానికి పరిమితం అయ్యింది. అంతేకాదు, ద్రవ్య ప్రపంచీకరణ పర్యవసానంగా తెరమీదకు వచ్చిన కమోడిటీ డెరివేటివ్స్, ఫ్యూచర్స్, హెడ్జ్ఫండ్, పార్టిసిపేటరీ నోట్లు, ఇంకా అనేక నూతన మార్కెట్ ఉత్ప త్తుల్లోనూ విదేశీ సంస్థలదే పైచేయిగా ఉంది. ఇవన్నీ ద్రవ్య పెట్టుబడి క్రియాశీలక రూపాలుగా చెప్పుకోవచ్చు. ఈ రూపాలన్నింటిలోనూ సదరు పెట్టుబడిపై పెత్తనం ఎవరిదన్న విషయం గోప్యంగా ఉంటుంది. ప్రభుత్వ నియంత్రణల నుండి ఈ గోప్యత ద్వారా ద్రవ్య పెట్టుబడి తనను తాను కాపాడుకొంటుంది. ఒకరకంగా చెప్పా లంటే ఇవన్నీ చీమల దండు లాంటివి. కను చూపుమేరలో కనిపించే చీమే చివరిది కాదు. వాటి కలుగు వేరే చోట ఉంటుంది. మోజారిటీ హెడ్జ్ఫండ్లు అమెరికా ఆధీనంలో ఉన్నాయి. లక్షల కోట్ల పెట్టుబడులు వీరి చేతుల్లో ఉంటాయి.
ఒక్క డెరివేటివ్స్ రూపంలోనే ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 600 ట్రిలియన్ డాలర్ల (ట్రిలియన్=లక్షకోట్లు) పెట్టుబడి చలామణి అవుతోంది. ఉత్పాదక వ్యవస్థకూ, దీనికీ ఏ మాత్రం సంబంధం లేదు. అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థను అతలాకుతలం చేసిన ఈ డెరివేటివ్స్ నేడు క్రమంగా వర్ధమాన దేశాలకు విస్తరిస్తున్నాయి. ఒక అంచనామేరకు ఫ్యూచర్స్ మార్కెట్లో 43 కోట్ల 24 లక్షల ఒప్పందాలు జరిగాయి. వీటి విలువ 1,330 కోట్ల డాలర్లు.ఇంత పెద్ద ఎత్తున విదేశీ మదుపు సంస్థలు మన స్టాక్మార్కెట్లో పెటుబడులు పెట్టడానికి మూలకారణం, ఎటువంటి ప్రభుత్వ నియంత్ర ణలు లేకపోవటం. అవి సాధించే లాభాలపై పన్నులు లేకపోవటం. మిగిలిన పెట్టుబడిదారీ దేశాల్లో వచ్చే లాభాలకంటే మనదేశపు కాపిటల్ మార్కెట్లో వచ్చే లాభాల రేటు అధికంగా ఉండ టం. హెడ్జ్ఫండ్ వంటి రూపాల్లో ద్రవ్య పెట్టు బడి మనదేశం వంటి వర్ధమాన దేశాల కాపిటల్ మార్కెట్లలో ప్రవేశించటానికి సిద్ధంగా ఉం టుంది.
మోసాలకు లైసెన్స్
పైన చెపుకొన్నట్లు స్టాక్ మార్కెట్లలోకి రోజువారీ ప్రవేశించే పెట్టుబడులు ఎవరివన్న విషయం బయటకు పొక్కదు. దాంతో మన దేశంలోని పెట్టుబడిదారులైనా మారిషన్ కంపెనీ పేరుతో బొంబాయి స్టాక్మార్కెట్టును శాసించ వచ్చు. ఈ క్రమంలోనే ఫలానా కంపెనీ షేర్లు పెంచేయాలన్న అవగాహన సదరు కంపెనీకి, మార్కెట్ వర్గాలకు మధ్య కుదిరితే ఉన్నపళంగా సదరు కంపెనీ షేర్లు విపరీతంగా అమ్ముడ వుతాయి. అది చూసి జనం వేలం వెర్రిగా కొంటారు. మార్కెట్ నిలకడగా నడిచిన రోజు కంటే ఆ రోజున సదరు కంపెనీకి ఎక్కువ లాభాలు వస్తాయి. అటువంటి సందర్భాల్లో ముందుకొచ్చేవే స్టాక్ మార్కెట్ కుంభకోణాలు. 1991లో హర్షద్ మెహతా కుంభకోణం, 2001లో కేతన్ పరేఖ్, గ్లోబల్ ట్రస్ట్బ్యాంకు, మధేపురా సహకార సంఘం వంటి కుంభ కోణాలు ఈ కోవకు చెందినవే.
1991లో నేటి ప్రధాని మన్మోహన్ సింగ్ మన దేశానికి ఆర్థిక మంత్రిగా ఉండేవారు.
నూతన ఆర్థిక విధానాల నేపథ్యంలో కాపిటల్ మార్కెట్లలో ప్రభుత్వ జోక్యం ఉండదని ఆయన ప్రకటించారు. దాంతో ప్రభుత్వం కళ్లు మూసు కోవటం, హర్షద్మెహతా (ఈయన్ను స్టాక్ మార్కెట్ బ్రోకర్లు బిగ్బుల్-పెద్ద ఎద్దు అనిపిలు స్తారు) స్టాక్మార్కెట్ను అతలాకుతలం చేయడం జరిగాయి. ఫలితం రూ. 4000 కోట్ల కుంభ కోణం. 2001లో కేతాన్పరేఖ్, సిఆర్ భన్సాలీ, దినేష్ దాల్మియాలు హర్షద్ మెహతా అవతార మెత్తారు. ఫలితం సుమారు 7 కోట్ల మంది సాధారణ ప్రజలు తమ సొమ్ముదాచుకున్న యుటిఐ బ్యాంకు దివాళా తీసింది. ఇది గతం. వర్తమానం ఇందుకు భిన్నంగా లేదు.
కంపెనీల వాస్తవిక ఆర్థిక స్థితి గతులతో నిమిత్తం లేకుండా ఆకర్షణీయమైన వార్షిక ఫలితాలు ప్రకటించటం అనేది మరో తరహా మోసం. సత్యం కుంభకోణం గురించి పాఠకుల ఇంకా మర్చిపోలేదు. కనుక ఈ తరహ కుంభకో ణాల గురించి వివరణ అవసరం లేదు. సాధా రణంగా కంపెనీలు సంవత్సరానికి ఒకసారి జమాఖర్చులు లెక్కలు చూసుకోవటం ఆనవా యితీ. స్టాక్మార్కెట్ ఈ ఆనవాయితీని మార్చే సింది. సంవత్సరానికి ఒకసారి ఆదాయ వ్యయ వివరాలు ప్రకటిస్తే సదరు కంపెనీ షేర్లు సంవత్సరానికి ఒక్కసారే ప్రభావితం అవుతాయి. దీనికి భిన్నంగా ఇపుడు త్రైమాసిక ఫలితాలు ప్రకటించటం మనం చూస్తున్నాము. మధ్య మధ్యలో కొన్ని వాణిజ్య పత్రికలు ఎంపిక చేసిన కంపెనీల ఆర్థిక స్థితిగతుల ధోరణుల గురించి నడిపే ప్రత్యేక శీర్షికలు కూడా స్టాక్ మార్కెట్లను ప్రభావితం చేస్తాయి.
ఎన్నికల ఫలితాలు వెలువడిన తర్వాత మే 18, 2009 ట్రేడింగ్ వేగాన్ని అందుకోలేక బోంబే స్టాక్ ఎక్చేంజ్కి శెలవు ప్రకటించారని పైన చెపుకొన్నాము. ఈ రోజు జరిగిన ట్రేడింగ్ వెనక కేతన్ ఫరేఖ్ శిష్య బృందపు హస్తం ఉన్నట్లు వార్తలు వచ్చాయి. ఇటీవలనే 'క్లియర్ కాపిటల్' అనే సంస్థ స్టాక్ ఎక్చేంజ్లో నమోదైన 500 కంపెనీల అకౌంటింగ్ లావాదేవీలను అధ్యయ నం చేసింది. ఇందులో 63 సంస్థలు సత్యం తరహా మోసాలకు పాల్పడుతున్నట్లు గుర్తిం చింది.
ప్రాథమిక మార్కెట్లో కీలక సాధనం ఐపిఓ. అంటే ఇనిషియల్ పబ్లిక్ ఆఫర్. గత పదిహేను సంవత్సరాలుగా ఐపిఓలు విడుదల చేసి వేలకోట్లు నిధులు సేకరించిన కంపెనీలు అడ్రసు లేకుండా పోయాయని కేంద్రప్రభుత్వమే అంగీకరించింది. నకిలి డిమాట్ అక్కౌంట్లు సృష్టించిన విషయం వెలుగు చూసింది. ఇటు వంటి వారిపై ఇటు కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖ, స్టాక్ మార్కెట్ సెంటిమెంట్ దెబ్బతింటుందన్న భయంతో ముందస్తు చర్యలు తీసుకోలేదని సెబి అధ్యక్షులు భావే ఈ మధ్యనే ప్రకటించాడు.
ఈ నేపధ్యంలో యుపిఏ-2 ప్రభుత్వం అనుసరిస్తున్న ద్రవ్యరంగ సరళీకరణ విధానాల కారణంగా స్టాక్మార్కెట్ మరింత ఊపుతా పులకు గురికానుంది. ఇప్పటికే గత రెండు వారాల్లో నాలుగు సార్లు... వందల పాయింట్ల పతనం, పెరుగుదల చూస్తున్నాము.
జాతీయ అంతర్జాతీయ గుత్త పెట్టుబడిదారులు, ద్రవ్య పెట్టుబడిదారులు ప్రభుత్వాలపై ఒత్తిడి తెచ్చి తమకు అనుకూలమైన విధానాలు అమలు చేయించుకోవటంలో స్టాక్ మార్కెట్ ఉత్తాన పతనాలను ఒక వ్యూహాత్మక సాధనంగా మార్చు కుంటున్నాయి. అందులో భాగంగా ప్రభుత్వం కొన్ని చర్యలు తీసుకోబొతున్నది. కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంస్థలను స్టాక్మార్కెట్ పరిధిలోకి (ఇప్పటికి రానివాటిని కూడా) తీసుకురావటానికి, ఇప్పటికే లిస్ట్ అయిన వాటి షేర్లు ఎక్కువగా అమ్మకానికి పెట్టటానికి తీవ్ర ప్రయత్నాలు చేస్తు న్నది. ఏటా కనీసం 25వేల కోట్లు రూపాయలను ఈ సంస్థల షేర్లు అమ్మకాలు ద్వారా రాబట్ట బోతున్నది. వాస్తవంగా ఈసంస్థల వద్ద రిజర్వ్ నిధులు 4.85 లక్షల కోట్లు ఉన్నాయి. వీటి ఆధునీకరణకు, విస్తరణకు అవసరమైన పెట్టు బడులు బయటనుండి అవసరం లేదు. ఉదాహ రణకు విశాఖ స్టీల్ ప్లాంట్వద్ద రూ. 5,500 కోట్లు, ఎన్.టి.పి.సి వద్ద రూ. 15,000 కోట్లు, బి.యస్.యన్.యల్ వద్ద రూ. 37 వేల కోట్లు ఇలా రిజర్వ్ నిధులు ఉన్నాయి.
అవసరమైతే ప్రభుత్వం కూడా ఈ నిధులను సామాజిక అవసరాలకు వినియోగించుకోవచ్చు. కాని ప్రభుత్వ అసలు ఉద్ధేశం ఈ సంస్థలపై విదేశీ, స్వదేశీ బడా మదుపు సంస్థల ఆదిపత్యం పెంచటమే. ఇది ఒక పెద్ద కుట్ర. అలాగే బ్యాంకింగ్ రెగ్యులేషన్ బిల్లు - 2005 ను ఆమోదించాలనీ, కొన్ని ఆహారపు వస్తువులపై ఉన్న ప్యూచర్ ట్రేడ్ మీద ఉన్న నిషేధాన్ని ఎత్తివేసి ధరల రిస్క్ నిర్వాహణను పునరుద్దరించాలని కోరింది. ఇన్సురెన్స్, ఫింఛన్ల నిధి వంటివాటిని స్టాక్ మార్కెట్ పరిధిలోకి తీసుకువచ్చి దీర్ఘకాలిక ఋణ మార్కెట్ను మరింతగా విస్తృతపరచటం, ప్యూచర్ ద్రవ్య మార్కెట్ను సరళీకరణ చేయటం, దీనిలో దేశీయకంపెనీలపై ఉన్న పరిమితులను తొలగించటంతో పాటు యస్.డి.ఆర్ ద్రవ్యాన్ని కూడా షేరుమార్కెట్లో క్రయవిక్రయాలకు పెట్టాలని తెలిపింది. ఈ చర్యలు మన ఆర్ధిక వ్యవస్థను మరింతగా అంతర్జాతీయ ద్రవ్య పెట్టు బడితో ముడిపెడతాయి. దేశీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థ లో ద్రవ్యీకరణను పెంచుతాయి. ఇవి భారత ఆర్ధిక వ్యవస్థకూ, ప్రజలకూ ఉరితాళ్లు బిగి స్తాయి.
మార్కిస్టుపై మీ స్పందనలను క్రింది మెయిల్లకు పంపగలరు.
svenkatarao_1958@yahoo.com
svr@prajasakti.com
బి. గంగారావు, కె. వీరయ్య్త మార్క్సిస్టు oct Mon, 5 Oct 2009,
అమెరికా ద్రవ్య సంక్షోభంతో 10 వేల పాయిట్లకు కుప్పకూలిన సన్సెక్స్ : 2008
ట్రేడింగ్వేగం అందుకోలేక తాత్కాలికంగా బిఎస్ఇ మూత : మే 17, 2009
బడ్జెట్ రుచించని స్టాక్మార్కెట్ : 866 పాయింట్ల పతనం : 2009 జూలై
ఉపసంహరణపై హామీతో పుంజుకున్న స్టాక్ మార్కెట్ : 2009 జూలై
స్టాక్మార్కెట్ కదలికల గురించి పత్రికలు రాయని రోజు లేదు. ప్రత్యేకించి ఎన్నికలు ముగి సిన తర్వాత స్టాక్ మార్కెట్ పడిపోయినా, లేచినా ఒక్క కుదుపుతోనే జరుగుతోంది. ప్రభుత్వం, ఆర్ధికవేత్తలు, విధాన నిర్ధేశకులు అందరూ స్టాక్మార్కెట్ను ప్రసన్నం చేసేందుకు చేయని ప్రయత్నం లేదు. ఇవన్నీ గమనిస్తే భారత ఆర్ధిక వ్యవస్థను ఆమాటకొస్తే ప్రపంచ ఆర్ధిక వ్యవస్థను స్టాక్ మార్కెట్టే నడిపిస్తోందా అన్న సందేహం రాకమానదు. పెట్టుబడిదారీ ఆర్ధిక వ్యవస్థలో స్టాక్మార్కెట్ విడదీయరాని అంశంగా మారిం ది.
జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థనూ, ప్రభుత్వ విధాన నిర్ణయాలనూ ప్రభావితం చేసే కీలక సాధనంగా మారింది. మొన్న ప్రవేశపెట్టిన కేంద్ర బడ్జెట్ అనంతరం జరిగిన చర్చలు ఇందుకు మంచి నిదర్శనం. బడ్జెట్లో వివిధరంగాలకు కేటాయిం చిన కేటాయింపుల విషయం కన్నా స్టాక్ మార్కెట్ను బడ్జెట్ నిరాశపరిచిందన్న విషయం పై గగ్గోలు పెరిగింది. ప్రభుత్వం స్టాక్ మార్కెట్లే సర్వస్వంగా, వాటి లాభాలే ధ్యేయం అడుగు లేస్తోంది.
స్టాక్మార్కెట్ ఆవిర్భావం
ఆధునిక పెట్టుబడిదారీ విధానం ఆవిర్భా వంతోనే స్టాక్ మార్కెట్ల ఆరంభం జరిగింది. 16వ శతాబ్ధంలోనే ఈస్టిండియా కంపెనీ తన వాణిజ్య కార్యకలాపాలు విస్తరించేందుకు ప్రజల నుండి నిధులు సమీకరించింది. ప్లాసీ యుద్ధం తర్వాత ఇంగ్లీషు ఈస్టిండియా కంపెనీ షేరు ధర బాగా పెరిగినట్లు వలసవాదంపై పరిశో ధనలు సాగించిన ఆర్ధిక శాస్త్రవేత్తలు గుర్తిం చారు. 16, 17శతాబ్ధాలు యూరోపియన్ దేశాలు నిరంతర యుద్ధాల్లో మునిగి తేలుతూ ఆర్ధికంగా ఛిన్నాభిన్నమైన కాలం. ఈకాలంలోనే భూస్వామ్య వ్యవస్థ నుండి విముక్తి పొందిన పెట్టుబడిదారీ విధానం అభివృద్ధి చెందేందుకు, శాస్త్రవిజ్ఞానం ముందుకు తెచ్చిన ఆవిష్కరణలను వ్యక్తిగత వినియోగం స్థాయి నుండి పారిశ్రామిక వినియోగం స్థాయికి విస్తరించేందుకు అవసర మైన భారీ పెట్టుబడులు, ఆర్ధిక వనరులు సేకరించుకునే మార్గంగా స్టాక్ మార్కెట్, లిమిటెడ్ కంపెనీల భావనలు రూపుదిద్దుకున్నాయి.
భారతదేశంలో 1875లో మొదటిసారి బొంబాయి స్టాక్ ఎక్ఛేంజిని ప్రారంభించారు. నేటికీ ప్రపంచంలోని పురాతన ఎక్ఛేంజ్ల్లో బిఎస్ఇ ఒకటి. స్వాతంత్య్రం వచ్చేనాటికి దేశం లో 7 ఎక్ఛేంజలు ఉన్నాయి. కానీ బిఎస్ఇ కి మాత్రం ప్రభుత్వం 1965లో మాత్రమే గుర్తింపు ఇచ్చింది. 1990 వరకు ఈ వ్యవహారాలను కేంద్రప్రభుత్వం ఆధీనంలోని కంట్రోలర్ ఆఫ్ కాపిటల్ ఇష్యూల్ (సిసిఐ-పెట్టుబడులకు సంబంధించిన వ్యవహారాల నియంత్రణాధికారి) పర్యవేక్షించేవాడు. స్వాతంత్య్రానంతరం ఉనికి లోకి వచ్చిన తొలితరం ప్రైవేటు కంపెనీల నేడు న్న స్థాయిలో నిలదొక్కుకోవటానికి కేంద్ర ప్రభుత్వాలు అనుసరించిన విధానాలు ఒక కారణం కాగా, సదరు కంపెనీల విస్తరణకు, పోటీలో నిలదొక్కుకోవటానికి అవసరమైన నిధుల సేకరణలో భారతీయ స్టాక్ మార్కెట్ ముఖ్యమైన పాత్రపోషించింది. ధీరుభాయి అంబానీ బట్టల దుకాణం నుండి బట్టల తయారీ మిల్లులు నిర్మించే స్థాయికి చేరటం వెనక పెట్టుబడి అంతా స్టాక్మార్కెట్ నుండి సేకరించిన పెట్టబడేనంటే ఆశ్చర్యపడాల్సిన అవసరం లేదు. 1995 నాటికి దేశంలో స్టాక్ ఎక్ఛేంజిల సంఖ్య 23 కి పెరి గింది.
అందులో ప్రస్తుతం 19 మాత్రమే క్రియా శీలకంగా ఉన్నాయి. ఇవికాక అన్ని ప్రాంతాల్లో అనధికార ఎక్చేంజిలు పనిచేస్తున్నాయి. స్టాక్ మార్కెట్ లావాదేవీలను సెన్సెక్స్ సూచికతో కొలు స్తారు. ఈ సూచిక మొత్తం రిజిష్టర్ అయిన (లిస్ట్డ్) కంపెనీల్లో కేవలం 30 కంపెనీల షేర్ల విలువలో వచ్చే మార్పొలను మాత్రమే సూచిస్తుంది. మొత్తం లావాదేవీల్లో 80శాతం టాప్ 10 కంపెనీల షేర్లవే. టర్నోవరులో 98 శాతం మొత్తం 100 కంపెనీలషేర్లదే. మొత్తం మార్కెట్ లావాదేవీలను ఈ సూచిక ప్రతిఫ లించదు. అందువల్లనే సెన్సెక్స్ పడిపోయినా కొన్ని కంపెనీల షేరు విలువ పెరుగుతూనే ఉంటుంది.
స్టాక్మార్కెట్లో రెండు తరహాల వ్యాపారం జరుగుతుంది. మొదటిది ఐపిఒ (ఇనిషియల్ పబ్లిక్ ఆఫర్) రూపంలో జరుగుతుంది. అంటే ఫలానా వ్యక్తి, వ్యక్తులు ఒక కంపెనీ నమోదు చేయించుకుని దాని విస్తరణ గురించిన పథ కాలను ప్రజలముందుంచటం ద్వారా సదరు కంపెనీలో వాటాలు కొనుగోలు చేయటం ద్వారా నిధుల సమీకరణ చేయటం. ఉదాహరణకు రెండేళ్ల క్రితం రిలయన్స్ పవర్ (అదే కంపెనీనేడు అదాని పవర్-అనిల్ ధీరూబారు అంబాని పవర్ కంపెనీగా చెలామణి అవుతోంది) కంపెనీ ప్రారంభించి షేర్లు ద్వారా వేలకోట్లు సమీకరించింది. ఈ క్రమాన్ని ప్రాథమిక మార్కెట్ అంటారు. 1991 తర్వాత ప్రాథమిక మార్కెట్లో నిధుల సేకరణ తేలికైపోయింది. దాంతో 1991-1998 వరకు ఇటువంటి ప్రకటనలు కుప్పలు తెప్పలుగా వచ్చాయి. మధ్యతరగతి ఉద్యోగులు అనేకమంది షేర్లు కొన్నారు. కేంద్ర ప్రభుత్వ అంచనా ప్రకారం గడిచిన పదిహేను సంవత్సరాల్లో ప్రాధమిక మార్కెట్లో నిధులు సేకరించిన మెజారిటీ కంపెనీలు బోర్డులు తిప్పే శాయి.
ఆర్ధిక వ్యవస్థపై ప్రభుత్వ నియంత్రణలు తగ్గుతున్న కొద్దీ స్టాక్ మార్కెట్ లావాదేవీలు ఊపందుకొంటూ వచ్చాయి. స్టాక్మార్కెట్లో నమోదు అయిన కంపెనీల షేర్లను ఒక షేరు హోల్డరు మరోషేరు హోల్డరుకు అమ్ముకొంటాడు. దీన్ని సెకండరీ మార్కెట్ అంటారు.
స్పెక్యులేషన్ అడ్డాగా స్టాక్ మార్కెట్
గత సంవత్సరం ప్రాథమిక మార్కెట్ ద్వారా 124 ఇష్యూలు విడుదలయ్యాయి. రు. 87,029 కోట్ల పెట్టుబడి సమీకరించబడింది. వీటిలో కేవలం 61 కంపెనీల ఇష్యూలే రు. 84,418 కోట్లు స్వంతం చేసుకున్నాయి. రంగాల వారీగా చూస్తే బ్యాంకింగ్, ఇతర ద్రవ్య సంస్థలు రూ. 30,955 కోట్లు కైవసం చేసుకోగా, సిమెంట్, నిర్మాణరంగం రూ. 18,905 కోట్ల ను, విద్యుత్ కంపెనీలు రూ. 13,709 కోట్లను కైవసం చేసుకున్నాయి. గత దశాబ్ద కాలంగా దేశీయ స్టాక్ మార్కెట్లో సెకండరీ మార్కెట్ రాజ్యమేలుతోంది. ఈ మార్కెట్ వల్ల కలిగే మరో నష్టమేమిటంటే ఇందులో సేకరించబడే నిధులు అదనపు ఉత్పాదక సామర్ధ్యాన్ని వ్యవస్థకు జోడించటం లేదు. ఉన్న కంపెనీల మధ్యనే గుత్తాధిపత్యం (ఓనర్షిప్ కన్సాలిడేషన్)కు సెకం డరీ మార్కెట్ వీలు కల్పిస్తోంది. ఈ రకమైన గుణాత్మక మార్పు ఉండబట్టే 1991 తర్వాత స్టాక్ మార్కెట్ లావాదేవీలు ఊపందుకున్నాయి.
1993 లో సగటున రోజుకు రూ. 238 కోట్ల టర్నోవరు జరిగితే 2008 లో సగటు రోజువారీ టర్నోవరు రూ. 9,275 కోట్లకు చేరింది. ఇందు లో యాజమాన్యం చేతులుమారుతున్న షేర్ల పరిమాణం మాత్రం తక్కువే. రోజు మొత్తం లావాదేవీలు జరిగిన స్క్రీప్ సగటు విలువ 1995లో 8,022 రూపాయలు ఉంటే 2008 నాటికి ఈ విలువ రూ. 29,777 కు పెరిగింది. 2001-2002 లో మొత్తం 5,04,149 లక్షల షేర్లు లావాదేవీలు జరగ్గా, చేతులు మారినవి (డెలివరీ అయినవి) 1,22,917 లక్షల షేర్లు మాత్రమే. అంటే మొత్తం జరిగిన ట్రేడింగులో నాల్గోవంతు కంటే తక్కువ నిజమైన ట్రేడింగ్. మిగిలింది సెక్యులేటివ్ ట్రేడింగ్. 2007-08లో 24,67,606 లక్షల షేర్లు లావాదేవీలు జరగ్గా చేతులు మారింది 7,28,372 లక్షలు మాత్రమే. అంటే మొత్తం ట్రేడింగ్లో 29శాతం. సెక్యులేషన్ ఎంత ఎక్కువగా ఉంటే సంపద మార్పిడి అంత తక్కువగా ఉంటుంది.
సెక్యులేషన్ తీవ్రతను తెలిపే మరో సూచిక సెన్సెక్ బిఎస్ఇ. 2003 మార్చి 3 నుండి 2004 జూలై 22 మధ్య కాలంలో ఇది 3,727 పాయింట్ల నుండి 5, 054 పాయింట్లకు పెరిగింది. 2004 నవరబరు 17 నాటికి 6,017 పాయింట్లకు, 2005 జూన్ నాటికి 7,677 పాయింట్లకు, 2005 డిసెంబర్ 30కి అది 9,323 పాయింట్లకు పెరిగింది. 2006 తరువాత స్టాక్మార్కెట్ మరింత ఊపందుకుంది. 2007 జనవరికి 14,091 పాయిట్లుకు ఆ తరువాత 2008 జనవరి నాటికి అమాంతంగా 20,873 పాయింట్లకు ఎగబా కింది.
సరళీకరణతో పెరిగిన అనిశ్చితి తీవ్రత
సరళీకరణ విధానాలు, ప్రపంచీకరణ జాతీయ అంతర్జాతీయ ఆర్థిక వ్యవస్థల్లో పలు నూతన మలుపులు తెచ్చాయి. అందులో భాగం గా స్టాక్ మార్కెట్లలో కూడా పెద్ద ఎత్తున మార్పు లు వచ్చాయి. 1970 దశకం తర్వాత ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థపై ద్రవ్య పెట్టుబడిదారీ విధానం పట్టు పెరిగింది. పెట్టుబడి చలనంపై ఆంక్షలు తొలగిపోవటంతో ద్రవ్యపెట్టుబడి చలనంపై కూడా నియంత్రణలు తగ్గిపోయాయి. దానికి తోడు స్టాక్మార్కెట్ సెంటిమెంటును దృష్టిలో పెట్టుకొని ప్రభుత్వాలు నిర్ణయాలు తీసుకోవటం ప్రారంభించటంతో ద్రవ్యపెట్టుబడి పరిస్థితి మరీ ఆడింది ఆటగా పాడింది పాటగా మారింది. అంతేకాదు సంస్కరణల వెన్నంటి వచ్చిన మరో కీలక పరిణామం ఆర్థిక వ్యవస్థలను ద్రవ్యీ కరించటం. (ఫైనాన్షియలైజేషన్ ఆఫ్ ఎకాన మీస్). దీనికి స్టాక్ మార్కెట్లు కీలక సాధనాలుగా మారాయి.
స్టాక్మార్కెట్లు జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలను అంతర్జాతీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలతో సమీకృతం చేసే సాధనాలుగా కూడా మారాయి. విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు, విదేశీ మ్యుచు వల్ ఫండ్లు దేశంలోకి రావడంతో పాటు మన దేశానికి చెందిన కంపెనీల షేర్లు విదేశీ స్టాక్ మార్కెట్లలో నమోదుకావటం, విదేశీ కంపెనీల షేర్లు మన దేశ స్టాక్ మార్కెట్లలో నమోదు కావటం వంటి మార్గాల ద్వారా అంతర్జాతీయ ద్రవ్య పెట్టుబడి వివిధ దేశాల ఆర్థిక వ్యవస్థలను సమీకృతం చేస్తొంది. సంస్కరణల పర్యవసా నంగా మరో పరిణామం కూడా చోటు చేసు కొంది. సంస్కరణలకు ముందు స్టాక్ మార్కెట్ల ద్వారా జరిగే వనరుల సమీకరణ కేవలం దేశం సరిహద్దులకు లోబడి ఉండేది. కానీ సంస్కరణల తర్వాత మన దేశంలోని కంపెనీలు ఎఫ్ ఐఐల (విదేశీ సంస్థాగత మదుపు) రూపంలో విదేశీ పెట్టుబడులను కూడా స్టాక్మార్కెట్ ద్వారా సేకరించుకోవటానికి మార్గం సుగమం అయ్యిం ది.
అందువల్లనే స్టాక్ మార్కెట్ ఎపుడు తల కిందులైనా విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు ఎంత మొత్తంలో వెనక్కు వెళ్లాయి అన్న విషయాన్ని సెబి ప్రకటిస్తూ వస్తోంది. మరో కీలకమైన పర్యవసానం ఏమటంటే గతంలో స్టాక్మార్కెట్లు దేశీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థలో కనిపించే లక్షణాలతో ప్రభావితం అయ్యేవి. నేడు దేశీయ స్టాక్ మార్కెట్లలోకి విదేశీ పెట్టుబడులతో పాటు విదేశీ ఆర్థిక వ్యవస్థల ప్రభావాలూ చొచ్చుకొని వస్తు న్నాయి. దాంతో స్టాక్ మార్కెట్ల అనిశ్చితి తీవ్రత నానాటికీ పెరుగుతూ వస్తోంది. ఉదాహరణకు 2008 సబ్ ప్రైమ్ సంక్షోభం భారతీయ స్టాక్ మార్కెట్లను ఎలా ప్రభావితం చేసిందో పరిశీ లిస్తే పైన పేర్కొన్న విషయాలు అర్ధం చేసుకో వటం తేలికవుతుంది.
2008 లో సబ్ప్రైమ్ సంక్షోభం నేపథ్యంలో అమెరికా ఆర్థిక ద్రవ్యసంస్థలు కుప్పకూలటంతో బోంబాయి స్టాక్ ఎక్ఛేంజ్ తీవ్రంగా ప్రతిస్పందిం చింది. సెన్సెక్స్ ఒక్కసారిగా 10వేల పాయింట్ల మేర పతనమైంది. నాటి నుండి సెన్సెక్స్ పూర్వపు స్థాయికి చేరుకోలేదు. ప్రస్తుతం 14-15 వేల పాయింట్ల వద్ద కొట్టుమిట్టాడుతోంది. అదే విధంగా 2007 మధ్యలో ప్రపంచం ఆహార సంక్షోభానికి చేరువలో ఉందన్న వార్తలు వచ్చి నపుడు, బారెల్ చమురు ధర 200 డాలర్లు దాటనుందని వార్తలు వచ్చినపుడు కూడా స్టాక్మార్కెట్ తీవ్రంగా స్పందించింది. ప్రపంచ ఆర్థిక పరిణామాలే కాదు జాతీయ అంతర్జా తీయ రాజకీయ పరిణామాలకు కూడా స్టాక్ మార్కెట్ తీవ్రంగానే స్పందిస్తోంది. ఉదాహ రణకు 2002లో నైజీరియాలో చమురు నిల్వలు వెలికి తీస్తున్న షెల్ కంపెనీ ఇంజినీర్లను స్థానిక ప్రజలు ఆపహరించారన్న వార్త తెలియగానే న్యూయార్క్ కమోడిటీస్ ఎక్ఛేంజ్లో షెల్ కంపెనీ షేరు ధర పతనం అయ్యింది.
భారత దేశంలో ఒరిస్సా ప్రభుత్వంతో రియాకు చెందిన పోస్కో కంపెనీ ఒప్పందం చేసుకొన్న తర్వాత సియోల్స్టాక్ ఎక్ఛేంజ్లో పోస్కో స్టీల్ కంపెనీ షేరు విలువ పెరిగింది. అదే ఒరిస్సాలో 2007 లో పోస్కో కంపెనీ భూసేకరణలో విఫలం అయ్యిందన్న వార్తలు వెలువడగానే దాని షేరు విలువ పడిపోయింది. ప్రపంచీకరణ నేపథ్యంలో ఆర్థిక వ్యవస్థల మధ్య పరస్పర ఆధారం ఎంత ఎక్కువగా ఉందో ఈ సంఘటనలు తెలియ జేస్తాయి.
భారతదేశంలో 2004 ఎన్నికల తర్వాత కేంద్రంలో ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేయటానికి వామపక్షాల మద్దతు అనివార్యం కావటంతో 2004 మే 20న స్టాక్ మార్కెట్ కుప్పకూలింది. 2009 లో మే 17 ఎన్నికల ఫలితాలు వెలు వడిన మరునాడు ట్రేడింగ్లో సెన్సెక్స్ 2110 పాయింట్లు పెరిగింది. ఈ వేగాన్ని తట్టుకోలేక స్టాక్మార్కెట్లుకు మధ్యాహ్నానికి శెలవు ప్రక టించారు. 1997లో ఆగేయ ఆసియా దేశాలు సంక్షోభంలో కూరుకుపోవటంతో మన దేశంలో స్టాక్ మార్కెట్ ప్రతికూలంగా స్పందించింది.
విదేశీ సంస్థాగత మదుపు సంస్థ (ఎఫ్.ఐ.ఐ.)ల ఆధిపత్యం
భారత స్టాక్ ఎక్ఛేంజ్లో ఆమాటకొస్తే వర్ధమాన దేశాల స్టాక్ మార్కెట్లలో 1997 తర్వాత విదేశీ సంస్థాగత మదుపు సంస్థల ఆధి పత్యం బాగా పెరిగింది. 1990 ముందు ఈ సంస్థలకు మన స్టాక్ మార్కెట్లో ప్రవేశానికి వీలు లేదు.ఆగేయ ఆసియా దేశాల సంక్షోభానికి ప్రధాన బాధ్యత వీరిదేనన్న విషయం నేడు అందరూ అంగీకరిస్తున్నదే. భారతదేశంలో ప్రత్యే కించి 2002 తర్వాత ఎఫ్ఐఐల పాత్ర క్రియా శీలకంగా మారింది. 1996 నాటికి బిఎస్ఇలో 353 ఎఫ్ఐఐలు నమోదు చేసుకుంటే 2003 నాటికి వీటి సంఖ్య 502కి చేరింది. 2005 నాటికి 823, 2009 ఏప్రిల్ నాటికి 1639 ఎఫ్ఐఐలు భారత స్టాక్మార్కెట్లో లావాదేవీలు నిర్వహిస్తున్నాయి. 1993-1997 మధ్య కాలం లో ఎఫ్ఐఐలు సగటున ఏటా 177.6 కోట్ల డాలర్ల పెట్టుబడులు తీసుకురాగా 1997-99 మధ్య కాలంలో ఈ సగటు విలువ 29.5 కోట్ల డాలర్లకు తగ్గింది.
2005లో తిరిగి పుంజుకుని 2,526.7 కోట్ల డాలర్లు పెట్టుబడులు ఎఫ్ఐఐల రూపంలో వచ్చాయి. బొంబాయి స్టాక్ ఎక్చేంజ్ సెన్సెక్స్ 10 వేల మైలురాయి దాటటంలో ఎఫ్ఐఐలదే ప్రధాన పాత్ర. తిరిగి 2005-2008 మధ్య ఎఫ్ఐఐల ద్వారా దేశీయ స్టాక్ మార్కెట్లో 25,899 కోట్ల డాలర్ల కొనుగోళ్లు జరగ్గా 23,747 కోట్ల డాలర్ల విలువైన కొనుగోళ్లు జరిగాయి. చివరికి ఈ ఏడాదిలో ఇప్పటి వరకు ఎఫ్.ఐ.ఐ.లు 5,973.5 కోట్ల డాలర్లు నికర కొనుగోళ్లు, 5,374.7 కోట్ల డాలర్లు నికర అమ్మకాలు జరిపాయి. నికర పెట్టుబడి రాక చూస్తే 5,98.8 (6 బిలియన్ డాలర్లు) కోట్ల డాలర్లున్నాయి. స్టాక్ మార్కెట్లో విదేశీ మదుపు సంస్థల పట్టు పెరగటంతోపాటే సెన్సెక్స్ ఉత్ధాన పతనాలు కూడా సదరు మదుపు సంస్థల రాకపోకలపై ఆధారపడి పెరుగుతూ, తరుగుతూ వస్తోంది.
ఈ అనిశ్చితి కేవలం స్టాక్ మార్కెట్కే పరిమితం కాలేదు. ఆర్ధిక వ్యవస్థ కూడా అనేక రూపాల్లో అనిశ్చితికి గురవుతోంది. ఉదా హరణకోసం విదేశీ మారకద్రవ్యనిల్వలపై దీని ప్రభావర ఎలా ఉందో పరిశీలిద్ధాం.
పైన చెప్పుకున్నట్లు నాలుగైదేళ్లుగా స్టాక్ మార్కెట్లోకి పెద్దఎత్తున మన దేశంలోకి విదేశీ పెట్టుబడులు వచ్చాయి. కేంద్రప్రభుత్వం, రిజర్వు బ్యాంకులు పెరుగుతున్న విదేశీ మారకద్రవ్య నిల్వలకు సంబంధించి నెలవారీ నివేదికలు విడుదల చేశాయి. కానీ ఈ నిధులను విని యోగించటానికి ప్రభుత్వం సిద్ధం కాలేదు. ఎందుకంటే ఈ డాలర్లన్నీ దేశీయ ఉత్పాద కరంగంలోకి వచ్చినవి కావు. కేవలం స్టాక్ మార్కెట్కే పరిమితం అయినవి. స్టాక్మార్కెట్లోకి వచ్చే పెట్టుబడులు ప్రధానంగా తక్షణం లాభాలు పోగేసుకొనే లక్ష్యంతో వస్తాయి. మన స్టాక్ మార్కెట్లో వచ్చే రోజువారీ లాభాల కంటే మరోచోట వచ్చే రోజువారీ లాభాలు ఎక్కువగా ఉంటే అక్కడకు పరుగులెడతాయి. అందుకనే దీన్ని కాలునిలవని పెట్టుబడి, గాలివాటు పెట్టు బడి అని పిలవటం పరిపాటి.
ఏరోజుకారోజు జరిగే లావాదేవీలపై ఆధారపడి వచ్చే విదేశీ ద్రవ్య నిల్వలను వ్యవస్థాగత ప్రయోజనాలకోసం వెచ్చించే సాహసం చేయలేరు. అందువల్ల ఈ స్టాక్మార్కెట్ పెట్టుబడులు ఒక దేశపు విదేశీ మారకద్రవ్య నిల్వలకు గ్యారంటీ ఇవ్వలేవు. గత సంవత్సరం సబ్ప్రైం సంక్షోభం సందర్భంగా, పైన చెపుకొన్నట్లు స్టాక్మార్కెట్ ఒక్కసారిగా కుప్ప కూలటంతో రిజర్వు బ్యాంకు వద్దనున్న డాలరు నిల్వలు అంతే వేగంగా పడిపోయాయి.
అటువంటి పరిస్థితుల్లో తలెత్తే మరో ప్రమాదం దేశీయ కరెన్సీ విలువలో అస్థిరత. ఉదాహరణకు 2004-2008 మధ్యకాలంలో విదేశీ మారక ద్రవ్యనిల్వలు విపరీతంగా పెరగటంతో రూపాయి విలువ కూడా పెరిగి డాలరు విలువ 39 రూపాయలకు సమానం అయ్యింది. అదే 2008 చివరినాటికి మన దేశం నుండి విదేశీ సంస్థాగత పెట్టుబడులు పెద్దఎత్తున ఉడాయించటంతో రూపాయి విలువ ఒక్కసారిగా పతనం అయ్యింది. ఆ నేపధ్యంలో డాలరు విలువ 51 రూపాయలతో సమానం అయ్యింది. అంటే కేవలం సంవత్సరం వ్యవ ధిలో రూపాయి విలువ 29 శాతం పడిపో యిందన్నమాట. దేశీయ కరెన్సీ విలువలో ఈ స్థాయిలో అనిశ్చితి సహజంగానే వివిధ రంగా ల్లో పెట్టుబడి వ్యయంపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతోంది. విదేశీ చెల్లింపులు భారం అవుతాయి. మరోవైపున ఈ రకమైన కరెన్సీ అనిశ్చితి వల్ల కూడా ప్రభుత్వంపైనా, ఆర్ధిక వ్యవస్థపైనా అదనపు భారం పడుతోంది.
ఉదాహరణకు రూపాయి విలువ పెరగటం వల్ల విదేశీ మదుపరుల ఆస్తుల విలువ తగ్గుతుంది. దాంతో 2008-2009 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ప్రభుత్వం వీరికి 5,780 కోట్ల డాలర్లు చెల్లిం చాల్సి వచ్చింది. అంటే అంత మొత్తం నిధులు ఉత్తిపుణ్యానికి మన మార్కెట్ నుండి కనుమ రుగయ్యాయి. ఇటువంటి పరిస్థితులు చూసి నపుడే చెంప దెబ్బ దోడ దెబ్బ అన్న సామెత గుర్తుకొస్తుంది.
ద్రవ్యరంగంపై ఆధిపత్యం ఎవరిదన్న విషయం తెలసుకోవటానికి మార్కెట్ కాపిటలైజేషన్లో ఎవరివాటా ఎంతన్నది ఒక సూచికగా చెప్పవచ్చు. మొత్తం స్టాక్ మార్కెట్ కాపిటిలైజేషన్లో విదేశీ సంస్థల వాటా 12.87 శాతం ఉండగా భారతీయ ప్రజల వాటా 11.6శాతం మాత్రమే. ప్రభుత్వరంగ సంస్థల షేర్ల విషయంలో కూడా విదేశీ మదుపు సంస్థలదే సింహభాగం. స్టాక్ ఎక్ఛేంజ్ బోర్డు నిబంధనల ప్రకారం మార్కెట్ కాపిటలైజేషన్లో భారతీయుల వాటా 25శాతానికి తగ్గకుండా ఉంటే మార్కెట్ ఒడిదుడుకులను తట్టుకొని ఆర్థిక వ్యవస్థను కాపాడుకోవచ్చు.
కానీ నేడు బిఎస్ఇలో విదేశీ సంస్థల వాటా 20 శాతానికి పైగా ఉంటే భారతీ ప్రజల వాటా 11 శాతానికి పరిమితం అయ్యింది. అంతేకాదు, ద్రవ్య ప్రపంచీకరణ పర్యవసానంగా తెరమీదకు వచ్చిన కమోడిటీ డెరివేటివ్స్, ఫ్యూచర్స్, హెడ్జ్ఫండ్, పార్టిసిపేటరీ నోట్లు, ఇంకా అనేక నూతన మార్కెట్ ఉత్ప త్తుల్లోనూ విదేశీ సంస్థలదే పైచేయిగా ఉంది. ఇవన్నీ ద్రవ్య పెట్టుబడి క్రియాశీలక రూపాలుగా చెప్పుకోవచ్చు. ఈ రూపాలన్నింటిలోనూ సదరు పెట్టుబడిపై పెత్తనం ఎవరిదన్న విషయం గోప్యంగా ఉంటుంది. ప్రభుత్వ నియంత్రణల నుండి ఈ గోప్యత ద్వారా ద్రవ్య పెట్టుబడి తనను తాను కాపాడుకొంటుంది. ఒకరకంగా చెప్పా లంటే ఇవన్నీ చీమల దండు లాంటివి. కను చూపుమేరలో కనిపించే చీమే చివరిది కాదు. వాటి కలుగు వేరే చోట ఉంటుంది. మోజారిటీ హెడ్జ్ఫండ్లు అమెరికా ఆధీనంలో ఉన్నాయి. లక్షల కోట్ల పెట్టుబడులు వీరి చేతుల్లో ఉంటాయి.
ఒక్క డెరివేటివ్స్ రూపంలోనే ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 600 ట్రిలియన్ డాలర్ల (ట్రిలియన్=లక్షకోట్లు) పెట్టుబడి చలామణి అవుతోంది. ఉత్పాదక వ్యవస్థకూ, దీనికీ ఏ మాత్రం సంబంధం లేదు. అమెరికా ఆర్థిక వ్యవస్థను అతలాకుతలం చేసిన ఈ డెరివేటివ్స్ నేడు క్రమంగా వర్ధమాన దేశాలకు విస్తరిస్తున్నాయి. ఒక అంచనామేరకు ఫ్యూచర్స్ మార్కెట్లో 43 కోట్ల 24 లక్షల ఒప్పందాలు జరిగాయి. వీటి విలువ 1,330 కోట్ల డాలర్లు.ఇంత పెద్ద ఎత్తున విదేశీ మదుపు సంస్థలు మన స్టాక్మార్కెట్లో పెటుబడులు పెట్టడానికి మూలకారణం, ఎటువంటి ప్రభుత్వ నియంత్ర ణలు లేకపోవటం. అవి సాధించే లాభాలపై పన్నులు లేకపోవటం. మిగిలిన పెట్టుబడిదారీ దేశాల్లో వచ్చే లాభాలకంటే మనదేశపు కాపిటల్ మార్కెట్లో వచ్చే లాభాల రేటు అధికంగా ఉండ టం. హెడ్జ్ఫండ్ వంటి రూపాల్లో ద్రవ్య పెట్టు బడి మనదేశం వంటి వర్ధమాన దేశాల కాపిటల్ మార్కెట్లలో ప్రవేశించటానికి సిద్ధంగా ఉం టుంది.
మోసాలకు లైసెన్స్
పైన చెపుకొన్నట్లు స్టాక్ మార్కెట్లలోకి రోజువారీ ప్రవేశించే పెట్టుబడులు ఎవరివన్న విషయం బయటకు పొక్కదు. దాంతో మన దేశంలోని పెట్టుబడిదారులైనా మారిషన్ కంపెనీ పేరుతో బొంబాయి స్టాక్మార్కెట్టును శాసించ వచ్చు. ఈ క్రమంలోనే ఫలానా కంపెనీ షేర్లు పెంచేయాలన్న అవగాహన సదరు కంపెనీకి, మార్కెట్ వర్గాలకు మధ్య కుదిరితే ఉన్నపళంగా సదరు కంపెనీ షేర్లు విపరీతంగా అమ్ముడ వుతాయి. అది చూసి జనం వేలం వెర్రిగా కొంటారు. మార్కెట్ నిలకడగా నడిచిన రోజు కంటే ఆ రోజున సదరు కంపెనీకి ఎక్కువ లాభాలు వస్తాయి. అటువంటి సందర్భాల్లో ముందుకొచ్చేవే స్టాక్ మార్కెట్ కుంభకోణాలు. 1991లో హర్షద్ మెహతా కుంభకోణం, 2001లో కేతన్ పరేఖ్, గ్లోబల్ ట్రస్ట్బ్యాంకు, మధేపురా సహకార సంఘం వంటి కుంభ కోణాలు ఈ కోవకు చెందినవే.
1991లో నేటి ప్రధాని మన్మోహన్ సింగ్ మన దేశానికి ఆర్థిక మంత్రిగా ఉండేవారు.
నూతన ఆర్థిక విధానాల నేపథ్యంలో కాపిటల్ మార్కెట్లలో ప్రభుత్వ జోక్యం ఉండదని ఆయన ప్రకటించారు. దాంతో ప్రభుత్వం కళ్లు మూసు కోవటం, హర్షద్మెహతా (ఈయన్ను స్టాక్ మార్కెట్ బ్రోకర్లు బిగ్బుల్-పెద్ద ఎద్దు అనిపిలు స్తారు) స్టాక్మార్కెట్ను అతలాకుతలం చేయడం జరిగాయి. ఫలితం రూ. 4000 కోట్ల కుంభ కోణం. 2001లో కేతాన్పరేఖ్, సిఆర్ భన్సాలీ, దినేష్ దాల్మియాలు హర్షద్ మెహతా అవతార మెత్తారు. ఫలితం సుమారు 7 కోట్ల మంది సాధారణ ప్రజలు తమ సొమ్ముదాచుకున్న యుటిఐ బ్యాంకు దివాళా తీసింది. ఇది గతం. వర్తమానం ఇందుకు భిన్నంగా లేదు.
కంపెనీల వాస్తవిక ఆర్థిక స్థితి గతులతో నిమిత్తం లేకుండా ఆకర్షణీయమైన వార్షిక ఫలితాలు ప్రకటించటం అనేది మరో తరహా మోసం. సత్యం కుంభకోణం గురించి పాఠకుల ఇంకా మర్చిపోలేదు. కనుక ఈ తరహ కుంభకో ణాల గురించి వివరణ అవసరం లేదు. సాధా రణంగా కంపెనీలు సంవత్సరానికి ఒకసారి జమాఖర్చులు లెక్కలు చూసుకోవటం ఆనవా యితీ. స్టాక్మార్కెట్ ఈ ఆనవాయితీని మార్చే సింది. సంవత్సరానికి ఒకసారి ఆదాయ వ్యయ వివరాలు ప్రకటిస్తే సదరు కంపెనీ షేర్లు సంవత్సరానికి ఒక్కసారే ప్రభావితం అవుతాయి. దీనికి భిన్నంగా ఇపుడు త్రైమాసిక ఫలితాలు ప్రకటించటం మనం చూస్తున్నాము. మధ్య మధ్యలో కొన్ని వాణిజ్య పత్రికలు ఎంపిక చేసిన కంపెనీల ఆర్థిక స్థితిగతుల ధోరణుల గురించి నడిపే ప్రత్యేక శీర్షికలు కూడా స్టాక్ మార్కెట్లను ప్రభావితం చేస్తాయి.
ఎన్నికల ఫలితాలు వెలువడిన తర్వాత మే 18, 2009 ట్రేడింగ్ వేగాన్ని అందుకోలేక బోంబే స్టాక్ ఎక్చేంజ్కి శెలవు ప్రకటించారని పైన చెపుకొన్నాము. ఈ రోజు జరిగిన ట్రేడింగ్ వెనక కేతన్ ఫరేఖ్ శిష్య బృందపు హస్తం ఉన్నట్లు వార్తలు వచ్చాయి. ఇటీవలనే 'క్లియర్ కాపిటల్' అనే సంస్థ స్టాక్ ఎక్చేంజ్లో నమోదైన 500 కంపెనీల అకౌంటింగ్ లావాదేవీలను అధ్యయ నం చేసింది. ఇందులో 63 సంస్థలు సత్యం తరహా మోసాలకు పాల్పడుతున్నట్లు గుర్తిం చింది.
ప్రాథమిక మార్కెట్లో కీలక సాధనం ఐపిఓ. అంటే ఇనిషియల్ పబ్లిక్ ఆఫర్. గత పదిహేను సంవత్సరాలుగా ఐపిఓలు విడుదల చేసి వేలకోట్లు నిధులు సేకరించిన కంపెనీలు అడ్రసు లేకుండా పోయాయని కేంద్రప్రభుత్వమే అంగీకరించింది. నకిలి డిమాట్ అక్కౌంట్లు సృష్టించిన విషయం వెలుగు చూసింది. ఇటు వంటి వారిపై ఇటు కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖ, స్టాక్ మార్కెట్ సెంటిమెంట్ దెబ్బతింటుందన్న భయంతో ముందస్తు చర్యలు తీసుకోలేదని సెబి అధ్యక్షులు భావే ఈ మధ్యనే ప్రకటించాడు.
ఈ నేపధ్యంలో యుపిఏ-2 ప్రభుత్వం అనుసరిస్తున్న ద్రవ్యరంగ సరళీకరణ విధానాల కారణంగా స్టాక్మార్కెట్ మరింత ఊపుతా పులకు గురికానుంది. ఇప్పటికే గత రెండు వారాల్లో నాలుగు సార్లు... వందల పాయింట్ల పతనం, పెరుగుదల చూస్తున్నాము.
జాతీయ అంతర్జాతీయ గుత్త పెట్టుబడిదారులు, ద్రవ్య పెట్టుబడిదారులు ప్రభుత్వాలపై ఒత్తిడి తెచ్చి తమకు అనుకూలమైన విధానాలు అమలు చేయించుకోవటంలో స్టాక్ మార్కెట్ ఉత్తాన పతనాలను ఒక వ్యూహాత్మక సాధనంగా మార్చు కుంటున్నాయి. అందులో భాగంగా ప్రభుత్వం కొన్ని చర్యలు తీసుకోబొతున్నది. కేంద్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సంస్థలను స్టాక్మార్కెట్ పరిధిలోకి (ఇప్పటికి రానివాటిని కూడా) తీసుకురావటానికి, ఇప్పటికే లిస్ట్ అయిన వాటి షేర్లు ఎక్కువగా అమ్మకానికి పెట్టటానికి తీవ్ర ప్రయత్నాలు చేస్తు న్నది. ఏటా కనీసం 25వేల కోట్లు రూపాయలను ఈ సంస్థల షేర్లు అమ్మకాలు ద్వారా రాబట్ట బోతున్నది. వాస్తవంగా ఈసంస్థల వద్ద రిజర్వ్ నిధులు 4.85 లక్షల కోట్లు ఉన్నాయి. వీటి ఆధునీకరణకు, విస్తరణకు అవసరమైన పెట్టు బడులు బయటనుండి అవసరం లేదు. ఉదాహ రణకు విశాఖ స్టీల్ ప్లాంట్వద్ద రూ. 5,500 కోట్లు, ఎన్.టి.పి.సి వద్ద రూ. 15,000 కోట్లు, బి.యస్.యన్.యల్ వద్ద రూ. 37 వేల కోట్లు ఇలా రిజర్వ్ నిధులు ఉన్నాయి.
అవసరమైతే ప్రభుత్వం కూడా ఈ నిధులను సామాజిక అవసరాలకు వినియోగించుకోవచ్చు. కాని ప్రభుత్వ అసలు ఉద్ధేశం ఈ సంస్థలపై విదేశీ, స్వదేశీ బడా మదుపు సంస్థల ఆదిపత్యం పెంచటమే. ఇది ఒక పెద్ద కుట్ర. అలాగే బ్యాంకింగ్ రెగ్యులేషన్ బిల్లు - 2005 ను ఆమోదించాలనీ, కొన్ని ఆహారపు వస్తువులపై ఉన్న ప్యూచర్ ట్రేడ్ మీద ఉన్న నిషేధాన్ని ఎత్తివేసి ధరల రిస్క్ నిర్వాహణను పునరుద్దరించాలని కోరింది. ఇన్సురెన్స్, ఫింఛన్ల నిధి వంటివాటిని స్టాక్ మార్కెట్ పరిధిలోకి తీసుకువచ్చి దీర్ఘకాలిక ఋణ మార్కెట్ను మరింతగా విస్తృతపరచటం, ప్యూచర్ ద్రవ్య మార్కెట్ను సరళీకరణ చేయటం, దీనిలో దేశీయకంపెనీలపై ఉన్న పరిమితులను తొలగించటంతో పాటు యస్.డి.ఆర్ ద్రవ్యాన్ని కూడా షేరుమార్కెట్లో క్రయవిక్రయాలకు పెట్టాలని తెలిపింది. ఈ చర్యలు మన ఆర్ధిక వ్యవస్థను మరింతగా అంతర్జాతీయ ద్రవ్య పెట్టు బడితో ముడిపెడతాయి. దేశీయ ఆర్ధిక వ్యవస్థ లో ద్రవ్యీకరణను పెంచుతాయి. ఇవి భారత ఆర్ధిక వ్యవస్థకూ, ప్రజలకూ ఉరితాళ్లు బిగి స్తాయి.
మార్కిస్టుపై మీ స్పందనలను క్రింది మెయిల్లకు పంపగలరు.
svenkatarao_1958@yahoo.com
svr@prajasakti.com
ఆర్థిక వ్యవస్థ ఆక్సిజన్ తొలగిస్తే...?
published in Prajasakti on 2nd November 2009
గత వారం రిజర్వు బ్యాంకు రెండో త్రైమాసానికి సంబంధించి ఆర్థిక, ద్రవ్య పరిణామాల నివేదిక విడుదల చేసింది. రెండో త్రైమాసం అంటే ఆర్థికసంవత్సరంలో సగభాగం పూర్తి అయినట్లు. అందువల్లనే ఈ నివేదికను ఆర్థిక వర్గాలు, విశ్లేషకులు ఆర్థిక వ్యవస్థకు సంబంధించి ముఖ్యమైన పరిణామంగా భావిస్తుంటారు. గత సంవత్సర ఆర్థిక పరిణామాల నేపథ్యంలో ఈ నివేదిక మరింత ప్రాధాన్యత సంతరించుకొంది. ద్రవ్య విధానాన్ని సమీక్షిస్తూ రిజర్వు బ్యాంకు గవర్నర్ '' ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధికి అంతరాయం కలగకుండా జాగ్రత్తగా '' ద్రవ్య సరళత్వపు విధానాల'' నుండి బయటపడాల్సిన అవసరం ఉంద''ని ప్రకటించారు. గత సంవత్సర కాలంగా ఆర్థిక వ్యవస్థ ఉదారమైన ద్రవ్య విధానంపై ఆధారపడి ముందుకు సాగుతుంది. గత వారం బిజినెస్ వాచ్లో ఉద్దీపన పథకాలే ఊపిరిగా కంపెనీలు లాభాలు సంపాదిస్తున్న వైనాన్ని వివరించాము. ఈ విషయాన్ని రిజర్వు బ్యాంకు నివేదిక కూడా ధృవీకరిస్తోంది.
రిజర్వు బ్యాంకు విడుదల చేసిన సమీక్షా నివేదిక కొన్ని ముఖ్యమైన ధోరణులను ముందుకు తెస్తోంది. దేశంలో గత కొద్ది కాలంగా వ్యక్తిగత వినిమయం తగ్గుముఖం పట్టిందన్న విషయాన్ని మొదటిసారిగా 2008 ఆర్థిక సర్వేలో ప్రభుత్వం అంగీకరించింది. ఈ ధోరణీ నేటికీ కొనసాగుతోందని రిజర్వు బ్యాంకు తాజా నివేదిక స్పష్టం చేస్తోంది. ఈ పరిణామం ఎటువంటి ఆర్థికవ్యవస్థకైనా ఇబ్బందికరమైన పరిణామమే. అంతేకాదు. గత ఆరు నెల్ల కాలంగా పరపతి, రుణవినియోగం కూడా తగ్గినట్లు రిజర్వు బ్యాంకు లెక్కలు చెప్తున్నాయి. వ్యక్తిగత వినిమయానికి క్రెడిట్ కార్డులపైన ఉన్న నిల్వ బకాయిలు, గృహ రుణాలు, ఇతర వినిమయ రుణాలు సూచికలుగా ఉన్నాయి. వ్యక్తిగత గృహ రుణాలు, క్రెడిట్కార్డులపై నిల్వ బకాయిలు, వినిమయ రుణాల పెరుగుదల రేటు గత సంవత్సరం పెరుగుదల రేటులో మూడో వంతు కూడా లేదని రిజర్వు బ్యాంకు అంచనా వేసింది.
అంతే కాదు. బ్యాంకు ల నుండి వివిధ రంగాలకు ఇచ్చే రుణాలు కూడా ఆశించిన స్థాయిలో లేవన్నది ఈ నివేదిక చెప్పే మరో విషయం. వార్షిక ద్రవ్య విధానాన్ని రూపొందించేటప్పుడు రిజర్వు బ్యాంకు ప్రస్తుత ఆర్థిక సంవత్సరంలో వాణిజ్య రుణాల పెరుగుదల 29 శాతం మేర ఉంటుందని అంచనా వేసింది. దానికనుగుణంగా మార్కెట్లో నిధుల లభ్యత ఉండేలా చూసేందుకు చర్యలు చేపట్టింది. అయితే ఆర్థిక సంవత్సరం మొదటి మూడు నెలల్లో ఈ పరపతి వినియోగం (క్రెడిట్ ఆఫ్టేక్) 20 శాతం మాత్రమే పెరుగుదల చూపించగా ఆర్థిక సంవత్సరం సగానికి వచ్చే సరికి ( సెప్టెంబరు నాటికి) కేవలం 11 శాతానికే పరిమితం అయ్యింది. ఉదాహరణకు 2008-2009 ఆర్థిక సంవత్సరంలో చిన్న మధ్య తరహా పరిశ్రమలకు బ్యాంకులు ఇచ్చే రుణాల్లో అంతకు ముందరి సంవత్సరంతో పోలిస్తే 65.2 శాతం పెరుగుదల కనిపించింది.
కానీ ప్రస్తుత 2009-2010 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ఈ కేటగిరీ కింద ఇప్పటి వరకు 27.4 శాతం మాత్రమే పరపతి వినియోగం కనిపించింది. అంటే భారీ పరిశ్రమల విషయంలో కూడా పరిస్థితి ఇందుకు భిన్నంగా లేదు. ఈ వివరాలు పరిశీలిస్తే మొత్తంగా పారిశ్రామిక రంగంలో ఉత్పత్తి కార్యక్రమాలు మందగించాయని మనం నిర్ధారణకు రావచ్చు.
మరి మార్కెట్లో ఉన్న సరుకులన్నీ ఎలా వచ్చాయన్న ప్రశ్న తలెత్తటం సహజం. గత నాలుగైదేళ్లుగా అన్ని రకాల పారిశ్రామిక రంగం అవసరానికి మించి ఉత్పత్తి సామర్ధ్యాన్ని సమకూర్చుకుంది. మార్కెట్ శక్తిని మించి వస్తూత్పత్తి జరిగింది. ప్రపంచీకరణ విధానాల నేపథ్యంలో భారతదేశ కంపెనీలు పట్టుకుందంతా బంగారమే అవుతుందన్న విశ్లేషణల నడుమ ఈ పరిణామం చోటు చేసుకొంది.
కానీ గత సంవత్సరకాలంగా పరిస్థితులు ప్రతికూలించటంతో మార్కెట్ విశ్లేషకులు పొగడ్తలకు పొంగిపోకుండా పారిశ్రామిక రంగం ముందు తన వద్ద గోడౌన్లలో మూలుగుతున్న నిల్వ ఉత్పత్తులను వదిలించుకునే క్రమంలో పడింది. ఏదో ఒక రూపంలో పాత సరుకు త్వరగా ఖతం చేయాలని భావించింది. ఒక అంచనా ప్రకారం ఈ సారి దీపావళికి రూ.10,000 కోట్ల విలువైన అమ్మకాలు జరిగాయి. అందువల్లనే వినియమవస్తు మార్కెట్లో రెండో త్రైమాసంలోనూ కదలిక కనిపించింది.
ఒక రకంగా చూసినపుడు ఈ ధోరణి ఆరోగ్యకరమైన ధోరణే అని చెప్పుకోవచ్చు. ఎందుకంటే పొయ్యిమీద పెట్టిన పాలు పొంగుతాయి. అయితే పైకి పొంగినంత పరిమాణంలో గిన్నెలో పాలు ఉండవు. పొంగు చల్లారిన తర్వాత గిన్నెలో కనిపించేవే అసలైన పాలు. అదేవిధంగా మార్కెట్ పొంగులో పారిశ్రామికరంగపు వాస్తవిక పరిస్థితి మరుగున పడుతుంది.
అంతా లెక్కలు, అంచనాలు, ధోరణులే మనకు దర్శనమిస్తాయి. ఒక సారి మార్కెట్ వర్గాలు కాలు నేల మీదకి దిగిన తర్వాత మాత్రమే వాస్తవిక అంకెలు కనిపిస్తాయి. రిజర్వు బ్యాంకు రెండో త్రైమాసిక ఫలితాల సమీక్ష అటువంటిదేనని చెప్పుకోవచ్చు.
మొత్తంగా పారిశ్రామిక రంగంలోనే కాదు. మార్కెట్లో నేడు ప్రధానంగా కనిపిస్తున్న రియల్ ఎస్టేట్ రంగంలో సైతం లావాదేవీలు కుదించుకుపోయాయి. గత సంవత్సరం మొదటి ఆరు నెలల్లో గృహ నిర్మాణం, కొనుగోళ్ల కోసం రూ.29,872 కోట్ల రుణాలను బ్యాంకులు మంజూరు చేయగా ప్రస్తుత సంవత్సరం మొదటి ఆరు నెలల్లో ఈ మొత్తం రూ.16,668 కోట్లకు తగ్గింది. అంటే దాదాపు సగానికి సగం తగ్గిపోయింది. ఇందులో కూడా రియల్ ఎస్టేట్ కంపెనీలకు ఇచ్చిన రుణాలు ఎక్కువగానూ, వ్యక్తిగతంగా తీసుకున్న రుణాలు తక్కువగానూ ఉన్నట్లు తేలింది.
పైన చెప్పుకొన్నట్లు క్రెడిట్ కార్డుల విషయం కూడా ఇదే పరిస్థితి. గత సంవత్సరం ఏప్రిల్ - సెప్టెంబరు కాలంలో క్రెడిట్ కార్డులపై రూ.7173 కోట్ల మేర నిల్వ బకాయిలు ఉండగా ఈ సంవత్సరం ఈ నిల్వ బకాయిల మొత్తం రూ.4167 కోట్లకు తగ్గింది. దానర్థం ఆదాయం ఎక్కువై అప్పులు చెల్లించేస్తున్నారన్నది కాదు. అరువు బరువు కాదన్నది క్రెడిట్ కార్డు ఫిలాసఫీ. మొత్తంగా మారిన ఆర్థిక పరిస్థితి దృష్టిలో పెట్టుకుని వినిమయదారులు అరువు సొమ్ము బరువు చేటు అన్న పాత సామెత సారాంశాన్ని అర్థం చేసుకున్నారని భావించవచ్చు. అంటే గత సంవత్సరం చేతిలో డబ్బులున్నా లేకపోయినా క్రెడిట్కార్డులతో కొనుగోళ్లు చేసిన ప్రజలు నేడు ఆ ధోరణి నుండి బయట పడుతున్నారు. అందువల్లనే క్రెడిట్ కార్డుల ద్వారా కొనుగోళ్లు మూడు వేల కోట్ల రూపాయల మేర తగ్గిపోయాయి.
రిజర్వు బ్యాంకు సడలించిన ద్రవ్య విధానం ద్వారా సుమారు రెండు లక్షల కోట్లకుపైగా నిధులు మార్కెట్లో అందుబాటులో ఉన్నాయని ప్రభుత్వం ప్రకటించింది. రిజర్వు బ్యాంకు వెల్లడించిన వివరాల ప్రకారమే పరపతి సౌకర్యం పారిశ్రామిక రంగానికీ, రియల్ ఎస్టేట్ రంగానికీ, చిన్న మధ్య తరహా పరిశ్రమలకు, లేదా వ్యక్తిగత వినియోగానికీ అందలేదు. మరి ప్రభుత్వం మార్కెట్లోకి తెచ్చిన ఈ డబ్బంతా ఏమైనట్లు అన్న ప్రశ్న తలెత్తటం సహజం. ఈ ప్రశ్నకు కూడా రిజర్వు బ్యాంకు నివేదికలోనే సమాధానం ఉంది. ఈ నిధులన్నీ మార్కెట్లో నేరుగా పెట్టుబడుల రూపంలోకి మారటానికి బదులు ప్రభుత్వ ఈక్విటీల్లో మూలుగుతున్నాయని రిజర్వు బ్యాంకు గుర్తించింది. మార్కెట్ అనుకూలంగా లేదు కనుక, ఇప్పటి వరకూ ప్రభుత్వమే నూరి పోసిన లాభాపేక్ష ధోరణితో బ్యాంకులు తమ జాగ్రత్తలో తాము ఉన్నాయని దీన్ని బట్టి అర్థం అవుతుంది.
2008-2009 ఆర్థిక సంత్సరంలో బ్యాంకులు ప్రభుత్వ ఈక్విటీల్లో మొదటి ఆరు నెలల్లో కేవలం రూ.29,933 కోట్ల రూపాయలు మాత్రమే పెట్టుబడులు పెట్టాయి. కానీ ప్రస్తుత ఆర్థిక సంవత్సరం జూన్ నాటికి రూ.1,69,846 కోట్లు, అక్టోబరు నాటికి రూ.2,91,279 కోట్లు రూపాయలను ప్రభుత్వ ఈక్విటీల్లో పెట్టుబడులు పెట్టాయి. తద్వారా ప్రభుత్వపు ద్రవ్య లోటు పెరగకుండా చూస్తున్నాయి. ఈ కారణంగానే పరపతి సౌకర్యం గణనీయంగా తగ్గిపోయిందని రిజర్వు బ్యాంకు అంచనా వేసింది. ఈ పరిణామాల నేపథ్యంలో ఉద్దీపన పథకాలను అంచెలంచెలుగా విరమించుకోవాలని అటు రిజర్వు బ్యాంకు, ఇటు ప్రభుత్వం ఏకకాలంలో చేసిన ప్రకటన రానున్న కాలంలో ఆర్థిక వ్యవస్థను తీవ్రంగా ప్రభావితం చేయనుంది.
గత వారం రిజర్వు బ్యాంకు రెండో త్రైమాసానికి సంబంధించి ఆర్థిక, ద్రవ్య పరిణామాల నివేదిక విడుదల చేసింది. రెండో త్రైమాసం అంటే ఆర్థికసంవత్సరంలో సగభాగం పూర్తి అయినట్లు. అందువల్లనే ఈ నివేదికను ఆర్థిక వర్గాలు, విశ్లేషకులు ఆర్థిక వ్యవస్థకు సంబంధించి ముఖ్యమైన పరిణామంగా భావిస్తుంటారు. గత సంవత్సర ఆర్థిక పరిణామాల నేపథ్యంలో ఈ నివేదిక మరింత ప్రాధాన్యత సంతరించుకొంది. ద్రవ్య విధానాన్ని సమీక్షిస్తూ రిజర్వు బ్యాంకు గవర్నర్ '' ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధికి అంతరాయం కలగకుండా జాగ్రత్తగా '' ద్రవ్య సరళత్వపు విధానాల'' నుండి బయటపడాల్సిన అవసరం ఉంద''ని ప్రకటించారు. గత సంవత్సర కాలంగా ఆర్థిక వ్యవస్థ ఉదారమైన ద్రవ్య విధానంపై ఆధారపడి ముందుకు సాగుతుంది. గత వారం బిజినెస్ వాచ్లో ఉద్దీపన పథకాలే ఊపిరిగా కంపెనీలు లాభాలు సంపాదిస్తున్న వైనాన్ని వివరించాము. ఈ విషయాన్ని రిజర్వు బ్యాంకు నివేదిక కూడా ధృవీకరిస్తోంది.
రిజర్వు బ్యాంకు విడుదల చేసిన సమీక్షా నివేదిక కొన్ని ముఖ్యమైన ధోరణులను ముందుకు తెస్తోంది. దేశంలో గత కొద్ది కాలంగా వ్యక్తిగత వినిమయం తగ్గుముఖం పట్టిందన్న విషయాన్ని మొదటిసారిగా 2008 ఆర్థిక సర్వేలో ప్రభుత్వం అంగీకరించింది. ఈ ధోరణీ నేటికీ కొనసాగుతోందని రిజర్వు బ్యాంకు తాజా నివేదిక స్పష్టం చేస్తోంది. ఈ పరిణామం ఎటువంటి ఆర్థికవ్యవస్థకైనా ఇబ్బందికరమైన పరిణామమే. అంతేకాదు. గత ఆరు నెల్ల కాలంగా పరపతి, రుణవినియోగం కూడా తగ్గినట్లు రిజర్వు బ్యాంకు లెక్కలు చెప్తున్నాయి. వ్యక్తిగత వినిమయానికి క్రెడిట్ కార్డులపైన ఉన్న నిల్వ బకాయిలు, గృహ రుణాలు, ఇతర వినిమయ రుణాలు సూచికలుగా ఉన్నాయి. వ్యక్తిగత గృహ రుణాలు, క్రెడిట్కార్డులపై నిల్వ బకాయిలు, వినిమయ రుణాల పెరుగుదల రేటు గత సంవత్సరం పెరుగుదల రేటులో మూడో వంతు కూడా లేదని రిజర్వు బ్యాంకు అంచనా వేసింది.
అంతే కాదు. బ్యాంకు ల నుండి వివిధ రంగాలకు ఇచ్చే రుణాలు కూడా ఆశించిన స్థాయిలో లేవన్నది ఈ నివేదిక చెప్పే మరో విషయం. వార్షిక ద్రవ్య విధానాన్ని రూపొందించేటప్పుడు రిజర్వు బ్యాంకు ప్రస్తుత ఆర్థిక సంవత్సరంలో వాణిజ్య రుణాల పెరుగుదల 29 శాతం మేర ఉంటుందని అంచనా వేసింది. దానికనుగుణంగా మార్కెట్లో నిధుల లభ్యత ఉండేలా చూసేందుకు చర్యలు చేపట్టింది. అయితే ఆర్థిక సంవత్సరం మొదటి మూడు నెలల్లో ఈ పరపతి వినియోగం (క్రెడిట్ ఆఫ్టేక్) 20 శాతం మాత్రమే పెరుగుదల చూపించగా ఆర్థిక సంవత్సరం సగానికి వచ్చే సరికి ( సెప్టెంబరు నాటికి) కేవలం 11 శాతానికే పరిమితం అయ్యింది. ఉదాహరణకు 2008-2009 ఆర్థిక సంవత్సరంలో చిన్న మధ్య తరహా పరిశ్రమలకు బ్యాంకులు ఇచ్చే రుణాల్లో అంతకు ముందరి సంవత్సరంతో పోలిస్తే 65.2 శాతం పెరుగుదల కనిపించింది.
కానీ ప్రస్తుత 2009-2010 ఆర్థిక సంవత్సరంలో ఈ కేటగిరీ కింద ఇప్పటి వరకు 27.4 శాతం మాత్రమే పరపతి వినియోగం కనిపించింది. అంటే భారీ పరిశ్రమల విషయంలో కూడా పరిస్థితి ఇందుకు భిన్నంగా లేదు. ఈ వివరాలు పరిశీలిస్తే మొత్తంగా పారిశ్రామిక రంగంలో ఉత్పత్తి కార్యక్రమాలు మందగించాయని మనం నిర్ధారణకు రావచ్చు.
మరి మార్కెట్లో ఉన్న సరుకులన్నీ ఎలా వచ్చాయన్న ప్రశ్న తలెత్తటం సహజం. గత నాలుగైదేళ్లుగా అన్ని రకాల పారిశ్రామిక రంగం అవసరానికి మించి ఉత్పత్తి సామర్ధ్యాన్ని సమకూర్చుకుంది. మార్కెట్ శక్తిని మించి వస్తూత్పత్తి జరిగింది. ప్రపంచీకరణ విధానాల నేపథ్యంలో భారతదేశ కంపెనీలు పట్టుకుందంతా బంగారమే అవుతుందన్న విశ్లేషణల నడుమ ఈ పరిణామం చోటు చేసుకొంది.
కానీ గత సంవత్సరకాలంగా పరిస్థితులు ప్రతికూలించటంతో మార్కెట్ విశ్లేషకులు పొగడ్తలకు పొంగిపోకుండా పారిశ్రామిక రంగం ముందు తన వద్ద గోడౌన్లలో మూలుగుతున్న నిల్వ ఉత్పత్తులను వదిలించుకునే క్రమంలో పడింది. ఏదో ఒక రూపంలో పాత సరుకు త్వరగా ఖతం చేయాలని భావించింది. ఒక అంచనా ప్రకారం ఈ సారి దీపావళికి రూ.10,000 కోట్ల విలువైన అమ్మకాలు జరిగాయి. అందువల్లనే వినియమవస్తు మార్కెట్లో రెండో త్రైమాసంలోనూ కదలిక కనిపించింది.
ఒక రకంగా చూసినపుడు ఈ ధోరణి ఆరోగ్యకరమైన ధోరణే అని చెప్పుకోవచ్చు. ఎందుకంటే పొయ్యిమీద పెట్టిన పాలు పొంగుతాయి. అయితే పైకి పొంగినంత పరిమాణంలో గిన్నెలో పాలు ఉండవు. పొంగు చల్లారిన తర్వాత గిన్నెలో కనిపించేవే అసలైన పాలు. అదేవిధంగా మార్కెట్ పొంగులో పారిశ్రామికరంగపు వాస్తవిక పరిస్థితి మరుగున పడుతుంది.
అంతా లెక్కలు, అంచనాలు, ధోరణులే మనకు దర్శనమిస్తాయి. ఒక సారి మార్కెట్ వర్గాలు కాలు నేల మీదకి దిగిన తర్వాత మాత్రమే వాస్తవిక అంకెలు కనిపిస్తాయి. రిజర్వు బ్యాంకు రెండో త్రైమాసిక ఫలితాల సమీక్ష అటువంటిదేనని చెప్పుకోవచ్చు.
మొత్తంగా పారిశ్రామిక రంగంలోనే కాదు. మార్కెట్లో నేడు ప్రధానంగా కనిపిస్తున్న రియల్ ఎస్టేట్ రంగంలో సైతం లావాదేవీలు కుదించుకుపోయాయి. గత సంవత్సరం మొదటి ఆరు నెలల్లో గృహ నిర్మాణం, కొనుగోళ్ల కోసం రూ.29,872 కోట్ల రుణాలను బ్యాంకులు మంజూరు చేయగా ప్రస్తుత సంవత్సరం మొదటి ఆరు నెలల్లో ఈ మొత్తం రూ.16,668 కోట్లకు తగ్గింది. అంటే దాదాపు సగానికి సగం తగ్గిపోయింది. ఇందులో కూడా రియల్ ఎస్టేట్ కంపెనీలకు ఇచ్చిన రుణాలు ఎక్కువగానూ, వ్యక్తిగతంగా తీసుకున్న రుణాలు తక్కువగానూ ఉన్నట్లు తేలింది.
పైన చెప్పుకొన్నట్లు క్రెడిట్ కార్డుల విషయం కూడా ఇదే పరిస్థితి. గత సంవత్సరం ఏప్రిల్ - సెప్టెంబరు కాలంలో క్రెడిట్ కార్డులపై రూ.7173 కోట్ల మేర నిల్వ బకాయిలు ఉండగా ఈ సంవత్సరం ఈ నిల్వ బకాయిల మొత్తం రూ.4167 కోట్లకు తగ్గింది. దానర్థం ఆదాయం ఎక్కువై అప్పులు చెల్లించేస్తున్నారన్నది కాదు. అరువు బరువు కాదన్నది క్రెడిట్ కార్డు ఫిలాసఫీ. మొత్తంగా మారిన ఆర్థిక పరిస్థితి దృష్టిలో పెట్టుకుని వినిమయదారులు అరువు సొమ్ము బరువు చేటు అన్న పాత సామెత సారాంశాన్ని అర్థం చేసుకున్నారని భావించవచ్చు. అంటే గత సంవత్సరం చేతిలో డబ్బులున్నా లేకపోయినా క్రెడిట్కార్డులతో కొనుగోళ్లు చేసిన ప్రజలు నేడు ఆ ధోరణి నుండి బయట పడుతున్నారు. అందువల్లనే క్రెడిట్ కార్డుల ద్వారా కొనుగోళ్లు మూడు వేల కోట్ల రూపాయల మేర తగ్గిపోయాయి.
రిజర్వు బ్యాంకు సడలించిన ద్రవ్య విధానం ద్వారా సుమారు రెండు లక్షల కోట్లకుపైగా నిధులు మార్కెట్లో అందుబాటులో ఉన్నాయని ప్రభుత్వం ప్రకటించింది. రిజర్వు బ్యాంకు వెల్లడించిన వివరాల ప్రకారమే పరపతి సౌకర్యం పారిశ్రామిక రంగానికీ, రియల్ ఎస్టేట్ రంగానికీ, చిన్న మధ్య తరహా పరిశ్రమలకు, లేదా వ్యక్తిగత వినియోగానికీ అందలేదు. మరి ప్రభుత్వం మార్కెట్లోకి తెచ్చిన ఈ డబ్బంతా ఏమైనట్లు అన్న ప్రశ్న తలెత్తటం సహజం. ఈ ప్రశ్నకు కూడా రిజర్వు బ్యాంకు నివేదికలోనే సమాధానం ఉంది. ఈ నిధులన్నీ మార్కెట్లో నేరుగా పెట్టుబడుల రూపంలోకి మారటానికి బదులు ప్రభుత్వ ఈక్విటీల్లో మూలుగుతున్నాయని రిజర్వు బ్యాంకు గుర్తించింది. మార్కెట్ అనుకూలంగా లేదు కనుక, ఇప్పటి వరకూ ప్రభుత్వమే నూరి పోసిన లాభాపేక్ష ధోరణితో బ్యాంకులు తమ జాగ్రత్తలో తాము ఉన్నాయని దీన్ని బట్టి అర్థం అవుతుంది.
2008-2009 ఆర్థిక సంత్సరంలో బ్యాంకులు ప్రభుత్వ ఈక్విటీల్లో మొదటి ఆరు నెలల్లో కేవలం రూ.29,933 కోట్ల రూపాయలు మాత్రమే పెట్టుబడులు పెట్టాయి. కానీ ప్రస్తుత ఆర్థిక సంవత్సరం జూన్ నాటికి రూ.1,69,846 కోట్లు, అక్టోబరు నాటికి రూ.2,91,279 కోట్లు రూపాయలను ప్రభుత్వ ఈక్విటీల్లో పెట్టుబడులు పెట్టాయి. తద్వారా ప్రభుత్వపు ద్రవ్య లోటు పెరగకుండా చూస్తున్నాయి. ఈ కారణంగానే పరపతి సౌకర్యం గణనీయంగా తగ్గిపోయిందని రిజర్వు బ్యాంకు అంచనా వేసింది. ఈ పరిణామాల నేపథ్యంలో ఉద్దీపన పథకాలను అంచెలంచెలుగా విరమించుకోవాలని అటు రిజర్వు బ్యాంకు, ఇటు ప్రభుత్వం ఏకకాలంలో చేసిన ప్రకటన రానున్న కాలంలో ఆర్థిక వ్యవస్థను తీవ్రంగా ప్రభావితం చేయనుంది.
సాహితీ మిత్రులారా
ఈ రోజున మధ్యాహ్నం ఒంటి గంటకు ములంకర్ ఆడిటోరియం కాంటీన్ లో సాహితి సమావేశం జరిగింది. శ్రీకాంత్, వీరయ్య, జయప్రకాశ్, కృష్ణ రావు గార్లు హాజరయ్యారు. ప్రసన్న ఆఫీసు పని వలన, విశ్వనాధ్ రెడ్డి ఆరోగ్య కారణాల వలన రాలేకపోయారు. చంద్రశేఖర్ ఫోన్ అందుబాటులో లేదు. వీరయ్య శ్రీ శ్రీ శతజయంతి సభ కార్యక్రమం గురించిన నివేదిక ప్రవేశపెట్టారు.
రెగ్యులర్ గా హాజరయ్యే సాహితి ప్రియులు ఈ సారి రాకపోయినప్పటికీ మొత్తం మీద కార్యక్రమం సజావుగానే సాగిందని అభిప్రాయపడ్డాము. మీడియా మిత్రులు హాజరు కాకపోతే హాజరు మరింత పెవళం గా ఉండేది. హాజరైన వారిలూ కొత్తవారు ఎక్కువగా ఉన్నారు.
ఆర్ధిక విషయాలకు సంభందించి కూడా వీరయ్య జమ ఖర్చుల వివరాలు సమావేశం ముందుంచారు. కార్యక్రమం ఖర్చులు పోను , గతం లో ఉన్న 4200 తో కలిపి 14,000 అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఇందులో 3000 ఆంధ్ర అసోసియేషన్ ఇంకా ఇవ్వవలసి ఉంది. సాహిత్య అకాడమీ సహకారం పొందటం లో కృష్ణ రావు గారు మంచి కృషి చేసారు.
తదుపరి కార్యక్రమం గురించి కూడా కొంత ప్రాధమిక చర్చ గరిగింది. శ్రీ శ్రీ శతజయంతి ముగింపు ఉత్సవాల సందర్భం గా ఫుల్ డే సెషన్ ఒకటి నిర్వహించాలని ప్రతిపాదన వీరయ్య ముందుకు తెచ్చారు. అందరూ అంగీకరించారు. ఈ సందర్భంగానే జాతీయ కవి సమ్మేళనం, కవిత్వం, కథలు, శ్రీ శ్రీ గురించి పరిశోధన వ్యాసాలూ ఆహ్వానించి, ప్రత్యెక సంచిక తీసుకురావాలన్న ప్రతిపాదనకు అందరూ అంగీకరించారు. ఈ కార్యక్రమం గురించి మరింత వివరంగా చర్చించేందుకు పూర్తీ స్థాయి సమావేశం జరిపితే ఉపయోగం గా ఉంటుందని జయప్రకాశ్ సూచించారు.
శ్రీ కాంత్ మాట్లాడుతూ నూతన రచయితలకు ట్రైనింగ్ క్యాంపు నిర్వహించాలన్న్ ప్రతిపాదన ముందుకు తెచ్చారు. దీని గురించి గతం లో ప్రయత్నించినా వీలుపడలేదు. కథ రచన గురించి కాళీపట్నం రామ రావుని కావాలంటే పిలుద్దామని కృష్ణా రావు చెప్పారు. అయితే ఈ రెండు కార్యక్రమాలు కలిపి చేయాలా లేక వేరు వేరుగా చేయాలా అన్నది మనం నిర్ణయించుకోవాలి.
కృష్ణా రావు గారు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ అవతరనూత్సవాల సందర్భంగా నాటిక వేస్టే బాగుంటుందని ప్రతిపాదించారు. చిన్న నాటిక ఒకటి వెతికి, ఎంతమంది అవసరం ఉంటుందో చూసి నిర్ణయించుకోవాలని భావించాము.
మీడియా మిత్రులు చొరవ తీసుకుంటే నవంబర్ మొదటి వారం లో బుక్ స్టాల్ ఏర్పతుచేయవచ్చని, అందుకు గాను జయప్రకాశ్, కృష్ణారావు లు చొరవ తీసుకుని, అద్దె లేకుండా స్టాల్ ఇప్పించాలని వీరయ్య ప్రతిపాదించారు.
వీలయినంత త్వరలో మరోసారి కలుసుకుని పై కార్యక్రమాలకు తుది రూపు ఇవ్వాలని నిర్నయించటమైనది.
బహుశ మూడో ఆదివారం, లేక శనివారం మనం మరోమారు కలుసుకోవచ్చని ప్రతిపాదిస్తున్నాను. అందరి వెసులుబాటు చూసుకుని తేది, సమయం ఖరారు చేద్దాము.
రెగ్యులర్ గా హాజరయ్యే సాహితి ప్రియులు ఈ సారి రాకపోయినప్పటికీ మొత్తం మీద కార్యక్రమం సజావుగానే సాగిందని అభిప్రాయపడ్డాము. మీడియా మిత్రులు హాజరు కాకపోతే హాజరు మరింత పెవళం గా ఉండేది. హాజరైన వారిలూ కొత్తవారు ఎక్కువగా ఉన్నారు.
ఆర్ధిక విషయాలకు సంభందించి కూడా వీరయ్య జమ ఖర్చుల వివరాలు సమావేశం ముందుంచారు. కార్యక్రమం ఖర్చులు పోను , గతం లో ఉన్న 4200 తో కలిపి 14,000 అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఇందులో 3000 ఆంధ్ర అసోసియేషన్ ఇంకా ఇవ్వవలసి ఉంది. సాహిత్య అకాడమీ సహకారం పొందటం లో కృష్ణ రావు గారు మంచి కృషి చేసారు.
తదుపరి కార్యక్రమం గురించి కూడా కొంత ప్రాధమిక చర్చ గరిగింది. శ్రీ శ్రీ శతజయంతి ముగింపు ఉత్సవాల సందర్భం గా ఫుల్ డే సెషన్ ఒకటి నిర్వహించాలని ప్రతిపాదన వీరయ్య ముందుకు తెచ్చారు. అందరూ అంగీకరించారు. ఈ సందర్భంగానే జాతీయ కవి సమ్మేళనం, కవిత్వం, కథలు, శ్రీ శ్రీ గురించి పరిశోధన వ్యాసాలూ ఆహ్వానించి, ప్రత్యెక సంచిక తీసుకురావాలన్న ప్రతిపాదనకు అందరూ అంగీకరించారు. ఈ కార్యక్రమం గురించి మరింత వివరంగా చర్చించేందుకు పూర్తీ స్థాయి సమావేశం జరిపితే ఉపయోగం గా ఉంటుందని జయప్రకాశ్ సూచించారు.
శ్రీ కాంత్ మాట్లాడుతూ నూతన రచయితలకు ట్రైనింగ్ క్యాంపు నిర్వహించాలన్న్ ప్రతిపాదన ముందుకు తెచ్చారు. దీని గురించి గతం లో ప్రయత్నించినా వీలుపడలేదు. కథ రచన గురించి కాళీపట్నం రామ రావుని కావాలంటే పిలుద్దామని కృష్ణా రావు చెప్పారు. అయితే ఈ రెండు కార్యక్రమాలు కలిపి చేయాలా లేక వేరు వేరుగా చేయాలా అన్నది మనం నిర్ణయించుకోవాలి.
కృష్ణా రావు గారు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ అవతరనూత్సవాల సందర్భంగా నాటిక వేస్టే బాగుంటుందని ప్రతిపాదించారు. చిన్న నాటిక ఒకటి వెతికి, ఎంతమంది అవసరం ఉంటుందో చూసి నిర్ణయించుకోవాలని భావించాము.
మీడియా మిత్రులు చొరవ తీసుకుంటే నవంబర్ మొదటి వారం లో బుక్ స్టాల్ ఏర్పతుచేయవచ్చని, అందుకు గాను జయప్రకాశ్, కృష్ణారావు లు చొరవ తీసుకుని, అద్దె లేకుండా స్టాల్ ఇప్పించాలని వీరయ్య ప్రతిపాదించారు.
వీలయినంత త్వరలో మరోసారి కలుసుకుని పై కార్యక్రమాలకు తుది రూపు ఇవ్వాలని నిర్నయించటమైనది.
బహుశ మూడో ఆదివారం, లేక శనివారం మనం మరోమారు కలుసుకోవచ్చని ప్రతిపాదిస్తున్నాను. అందరి వెసులుబాటు చూసుకుని తేది, సమయం ఖరారు చేద్దాము.
Subscribe to:
Posts (Atom)
